جواهرات بیهمتا در موزه جواهرات ملی ایران
موزه جواهرات ملی ایران واقع در تهران، خیابان فردوسی است و مقابل سفارت ترکیه قرار دارد. این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در ۱۳۶۹ برای عموم بازگشایی شد. جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور، تخت طاووس یا تخت خورشید، تخت نادری و کره جواهر نشان است. موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود ۱۰۰۰ مترمربع مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانیها ساخته است. تاریخچه جمعآوری و نگهداری جواهرات در ایران، از دوره حکومت صفویه آغاز میشود.
تا قبل از صفویه، جواهرات گرانبهایی در خزانه دولتی وجود نداشته و پادشاهان صفوی بیشاز دو قرن به جمعآوری جواهرات پرداختند. حتی کارشناسان دولت صفوی، جواهرات را از بازارهای هند و عثمانی و کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری میکردند و به اصفهان، پایتخت حکومت، میآوردند. در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران، خزاین دولت با حمله افغانها غارت شد و مقداری از آنها که به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان، به چنگ نادر افتاد و از خروج آنها از ایران جلوگیری شد. بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات که به هندوستان منتقل شده بود، نامههایی به دربار هند نوشت، اما جواب نامساعد شنید. پس از لشکرکشی نادر به هند، محمدشاه گورکانی مبالغی نقدینه، جواهر و اسلحه تسلیم نادر کرد.
اما بخشی از اموال و خزاینی که نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت. نادر پس از بازگشت به ایران، مقدار قابل ملاحظهای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حکام و شاهان کشورهای همسایه فرستاد. همچنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امامرضا (ع) تقدیم کرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید. در سال 1160 پس از قتل نادر، احمد بیگ افغان ابدالی، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. از جمله گوهرهایی که از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت، الماس معروف کوه نور بود. این الماس در سال 1266 به ملکه ویکتوریا اهدا شد. در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمعآوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج کیانی، تخت نادری، کره جواهرنشان و تختطاووس نصب گردید.
در سال 1316، قسمت عمده جواهرات به بانک ملی ایران منتقل شد و پشتوانه اسکناس و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک بابت پشتوانه اسکناس قرار گرفت. خزانه فعلی در سال 1334 ساخته و در سال 1339 با تأسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد. این خزانه در ساختمان بانک مرکزی ایران قرار دارد و بصورت موزه نیز استفاده میشود. بسیاری از جواهرات سلطنتی ایران از دوره صفوی، دورهٔ افشار، قاجار و پهلوی در این موزه به نمایش گذارده شده است. از جمله میتوان به الماس دریای نور، جقه نادری، تاج فرح پهلوی، تاج کیانی، کره جواهر نشان، تخت طاووس (قاجاری) (تخت خورشید) و تخت نادری اشاره کرد. این گنجینه بیمانند تنها بخشی از گنجینه جواهرات ایران است که غارت نشده و همچنان در ایران باقی مانده است. در این مجموعه گوهرهایی وجود دارد كه در جهان نظیر ندارد. مجموعه جواهرات ملی ایران از لحاظ هنری و تاریخی یك مجموعه منحصر به فرد است. آنقدر كه حتی زبدهترین كارشناسان جهان هم نتوانستهاند ارزش تقریبی آن را محاسبه كنند.
الماس صورتی رنگ "دریای نور"، یکی از بزرگترین الماسهای جهان
تاریخچه الماس دریای نور به افسانهها میرسد. بنا بر روایات این الماس را رستم در جنگ با تورانیان تصاحب نمود تا این که در جنگها به غارت رفت و به دست شاه هند افتاد. با این حال نادر شاه در سال ۱۷۳۹ در جنگ با هند الماس کوه نور و دریای نور را دوباره به ایران بازگرداند. به گزارش موزه جواهرات پس از قتل نادر، الماس کوه نور به غارت رفت و از ایران خارج شد اما الماس دریای نور همچنان در ایران نگهداری میشود.
پرترهای از فتحعلی شاه که با اقدام ناپسند خود از ارزش الماس "دریای نور" کاست
یکی از اقدامات ناپسند فتحعلی شاه در زمان حکومت این بود که دستور داد روی الماس "دریای نور" عبارت "سلطان صاحبقران فتحعلیشاه قاجار ۱۲۴۴" را حک کنند و به این ترتیب از ارزش این الماس بیهمتا کاسته شد.
ویترین زمرد
بخشی از جواهرات نادرشاه که حالا در موزه جواهرات ملی ایران وابسته به بانک مرکزی ایران نگهداری میشوند.
پرترهای از نادر شاه
نادر شاه پس از لشکرکشی به هند و بازگشت به ایران، مقدار قابل ملاحظهای از جواهراتی را که از هند آورده بود به اسم ارمغان برای حکام و شاهان ممالک همسایه فرستاد. با این حال از آن مجموعه جواهر گرانبها برخیشان همچنان در ایران هستند و در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری میشوند.
تخت طاووس
این تخت به فرمان فتحعلیشاه در سال ۱۲۱۶ قمری و با جواهرات و طلای موجود در خزانه ساخته شد و بهدلیل وجود نشان خورشید در بالای تخت، به تخت خورشید معروف شد. البته بعد از ازدواج فتحعلیشاه با "طاووس تاجالدوله" تخت طاووس نام گرفت.
تنگ مینا
روی این تنگ، تصاویر گلوبوته و بالای آن، تصویر چند زن دیده میشود. این تنگ از زیباترین نمونههای میناکاری ایران بهشمار میرود که در اواخر قرن ۱۸ میلادی ساخته شده است.
کلاه عباسمیرزا
کلاه مرواریددوزیشدهی عباس میرزا (پسر فتحعلیشاه) بهشکل تاج و از پارچهی اطلس و مخمل قرمز است که روی آن، مرواریددوزی و پولکدوزی شده و در بالای آن، یک تخمهی زمرد درشت و الماس نصب شده است.
تاج فرح پهلوی
تاج فرح پهلوی که در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری میشود، در سال ۱۳۴۶ توسط وان کلیف و آرپل از میان جواهرات ملی ساخته شده است. وزن این تاج یک کیلو و ۴۸۹ گرم است و از الماس، برلیان، زمرد، لعل، یاقوت و مروارید ساخته شده است.
جبه تاجگذاری رضاشاه
این جبه از ابریشم دستبافت است، زمینهی سفید و بتهجقهای درشت دارد. این جبه برای مراسم تاجگذاری رضاشاه دوخته شده و در مراسم تاجگذاری محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۶ نیز مورد استفاده قرار گرفت، وزن مرواریدهای شنل بیش از ۲۱ مثقال است. هر مثقال حدود ۶/ ۴ گرم است.
گل سینه، زمان ساخت: قرن ۱۹ میلادی
گنجینه بیمانند "خزانه جواهرات ملی" مجموعهای از گرانبهاترین جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار فراهم آمده است.
جقه نادری
بانک مرکزی ایران درباره ارزش "خزانه جواهرات ملی" نوشته است: "به یک پرسش نمیتوان پاسخ قطعی داد: بهای این مجموعه چقدر است؟ هیچکس پاسخ این سؤال را نمیداند."
کمربند زرین
مجموعه جواهرات ملی ایران از لحاظ هنری، تاریخی و منحصر به فرد بودن در شرایطی است که حتی زبدهترین کارشناسان و ارزیابان جهان هم نتوانستهاند ارزش واقعی یا تقریبی آن را محاسبه کنند.
تاج پهلوی
تاج پهلوی به دستور رضاشاه پهلوی ساخته شد و در تاجگذاری او و محمدرضا پهلوی استفاده شد. این تاج هم اکنون در خزانه بانک مرکزی ایران (موزه جواهرات ملی) نگهداری میشود.
شمشیر شاهی
دسته شمشیر و غلاف متعلق به سلسله پهلوی، معروف به "شمشیر شاهی" با ٣٠٠٠ سنگ تزیین شده از جمله زمرد، یاقوت، الماس و اندازه ١٠٣ سانتی متر.
نیمتاج فرح پهلوی
نیمتاج فاطمه پهلوی
گردنبند فرح پهلوی
درپوش بشقاب نگیندار
شنل مراسم تاجگذاری
جواهراتی دیگر از این مجموعه
ست کامل طراحی ناخن سالن اکسپرس
