در حادثه عاشورا گفته مي شود مواردي وجود داشت که از يک خانواده يك نفر در کنار امام حسين(عليه السلام) بوده و يکنفر ديگر در لشکر دشمن.در صورت امکان اين موارد را معرفي نماييد؟
يكي از نكات قابل تأمل و تدبّر و درس آموز در حادثه عاشورا اين مهم است كه در اين حادثه برخي از افراد يك قبيله،يا خانواده در مقابل هم و در دو سپاه حق و باطل حضور داشتند،كه يكي از مشهورترين اين موارد حضور دو برادر بنامهاي عمرو بن قرظه و علي بن قرظه در دو سپاه مقابل هم مي باشد،كه مختصري به معرفي ايندو برادر مي پردازم:
عمرو بن قرظه در كنار امام حسين(عليه السلام)
عمرو بن قرظه (1) پسر کعب بن عمر و بن عائذ بن مناة بود(2) و پدر او قرظه از اصحاب رسول الله صلي الله عليه و آله راويان حديث(3) بوده است. او همراه علي عليه السلام به کوفه آمد و در جنگ هايي که آن حضرت شرکت فرموده، حضوري فعال داشته است. از همه گذشته از طرف آن امام همام، به ولايت فارس منصوب شد. او در سال 51 هجري قمري دار فاني را وداع گفت.(4)
از روز هفتم محرم همزمان با بستن شريعه فرات، تشنگي خيام امام را آزار مي داد. امام عمرو بن قرظه انصاري را به سوي ابن سعد فرستاد تا جلسه اي را بين دو سپاه ترتيب بدهد، او در اين امر موفق شد.(5)
پس از زهير ، عمرو بن قرظه پيش روي امام ايستاد و از امام حمايت کرد. دشمن از هر طرف به سوي امام تير پرتاب مي کرد، ولي عمرو با سينه و پيشاني به استقبال تيرها مي رفت. زخم هاي فراواني بر بدن او پيدا شده بود. در اين حال به سمت امام نظر کرد و گفت: اي پسر پيامبر! آيا به عهد خود وفا کرده ام؟ امام فرمود: آري، شما در بهشت پيش روي من هستي، از من به رسول خدا سلام برسان و به ايشان خبر ده که من هم خواهم آمد. (6)
برادر عمرو در سپاه يزيد
پس از شهادت عمرو اتفاق شگفتي افتاد: علي برادر عمرو از سربازان سپاه ابن سعد بود. او با ديدن جسم بي جان برادرش بر روي خاک، از سپاه ابن سعد به درآمد و فرياد برآورد: اي حسين! اي دروغگو! برادرم را فريب دادي تا اين که او را کشتي.
امام حسين عليه السلام فرمود: من برادرت را فريب ندادم، بلکه خداي تعالي او را هدايت فرمود، و تو را گمراه ساخت. او گفت: خداي مرا بکشد، اگر تو را نکشم. به امام حمله ور شد تا با نيزه، ضربه اي به آن حضرت وارد آورد. نافع بن هلال که از جمله ياران با وفاي امام بود پيش دستي کرد نيزه اي به سوي او پرتاب کرد، او بي هوش بر روي زمين افتاد، اطرافيانش او را از معرکه خارج ساختند و سپس معالجه اش کردند.(7)
اين بخش از واقعه کربلا جاي تدبر بسيار دارد: دو برادر که يکي در صف اول حق و ديگري در صف ضلالت قرار گرفته است.
الحق و الانصاف كه عمرو بن قرظه يكي از مصاديق آيه ي 22 سوره مجادله است كه خداوند متعال مي فرمايد:
«لَا تَجِدُ قَوْمًا يؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيوْمِ الْآخِرِ يوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُولَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَيدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِي اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ :
هيچ قومي را که ايمان به خدا و روز رستاخيز دارند نمييابي که با دشمنان خدا و رسولش دوستي کنند، هر چند پدران يا فرزندان يا برادران يا خويشاوندانشان باشند؛ آنان کساني هستند که خدا ايمان را بر صفحه دلهايشان نوشته و با روحي از ناحيه خودش آنها را تقويت فرموده، و آنها را در باغهايي از بهشت وارد ميکند که نهرها از زير (درختانش) جاري است، جاودانه در آن ميمانند؛ خدا از آنها خشنود است، و آنان نيز از خدا خشنودند؛ آنها «حزب الله»اند؛ بدانيد «حزب الله» پيروزان و رستگارانند».
پي نوشتها:
1- اللهوف، ص 46؛ ابن نما نام ايشان را «عمر بن ابي قرظة» ضبط کرده است. (مثيرالاحزان، ص60) البته در بحارالانوار، ج 45، ص22، عوالم، ج17، ص 265، اعيان الشيعه، ج1، ص605، عمروبن قرظة ضبط شده است.
2- ابصارالعين، ص 155، مقصد5.
3- الاصابه في تمييز الصحابه، ج5، ص329.
4- ابصارالعين، پيشين، ناگفته نماند که ابن حجر گويد: قرظه از صحابي رسول الله(ص) بوده که در فتوحات ري حضور داشته و علي عليه السلام او را به ولايت کوفه گمارده بود(تهذيب التهذيب، ج 4، ص 550)
5- مقتل الحسين مقرم، ص248.
6. الملهوف علي قتلي الطفوف، ص 162. موسوعه کلمات الامام الحسين، ص442.
7. الکامل في التاريخ، ج2، ص565. تاريخ الامم و الملوک، ج5، ص434. وقعه الطف، ص323؛ ابصارالعين،پيشين، ص156.
