شُكوه بي نظير سحابيِ آشنا

هابل بار ديگر شاهكاري جديد به دنياي اخترشناسي هديه داد، نمايي بديع از سحابي سياره نماي هليكس .

در يكي از زيباترين و با دقت ترين تصاويري كه تا كنون از آسمان تهيه شده است ، سحابي زيباي سياره نماي هليكس مورد تصوير برداري قرار گرفته است.تركيبي از تصوير تلسكوپ فضايي هابل با نماي عمومي اين سحابي كه توسط دوربين موزاييكي تلسكوپ 9/0 متري كيت پيك، در ايالت آريزونا، تهيه شده است اين نماي زيبا را به دست داده است.در اين تصوير جزييات رشته رشته اين سحابي كه نمايي نظير پره هاي يك دوچرخه را ايجاد كرده اند به وضوح قابل رويت است. با توجه به اينكه اين سحابي يكي از نزديكترين سحابيهاي سياره نما به زمين است و گستره اي معادل نصف قطر ماه كامل را در آسمان اشغال مي كند ، دوربين پيشرفته نقشه بردار هابل (ACS) مجبور بود طي چندين بازه مختلف نوردهي از قسمتهاي مختلف اين سحابي تصوير برداري كند.سپس تصاوير حاصل از اين دوربين با تصاوير تلسكوپ كيت پيك تركيب شد و اين نماي هيجان انگيز را به دست داد.در اين تصوير راهروهايي از جنس گازهاي مشتعل به طول يك تريليون كيلومتر مشخص شده اند.اين سابي تقريبا روبروي ما قرار گرفته است و گويا مستقيما به مركز آن مي نگريم.در اطراف اين سحابي هزاران رشته دنباله دار مانند مشخص شده است كه گويا به سمت كوتوله سفيد مركز اين سحابس اشاره دارند.اين ساختارهاي رشته مانند بر اثر بادهاي داغ ستاره اي به سمت نواحي سردتر رانده شده اند . اگرچه تلسكوپهاي زميني از مدتها پيش اين ساختارهاي رشته مانند را رصد كرده بودند اما هيچگاه نمايي اين چنين دقيق و زيبا از آنه به دست نيامده بود.اين رشته ها درون ناحيه گرمي واقع شده اند كه دورتا دور اين سحابي را همانند گردنبندي داغ فرا گرفته است . اين گردنبند بزرگ آسماني از اكسيژن بسيا رداغ (بخش هاي آبي رنگ) و هيدروژن و نيتروژن (بخش هاي قرمز) تشكيل شده اند.

فرصت ارزشمند تصوير برداري از هليكس در خلال آبان ماه سال گذشته به دست آمد. در آن تاريخ متخصصان تلسكوپ فضايي براي پيشگيري از برخورد شهابهاي اسدي با آينه هاي هابل جهت آن را به مدت نصف روز به سمت مخالف ورود شهاب ها برگرداند و اتفاقا هليكس دقيقا در همان جهت قرار داشت.بنابراين هابل طي 9 باري كه در آن تاريخ به دور زمين گشت و منتظر پايان بارش شهابي اسدي بودبه تصوربرداري از اين سحابي پرداخت و 9 تصوير مجزا ( يك تصوير در هر دور) از نواحي مختلف اين سحابي تهيه كرد كه با تركيب آنها بخش فضايي اين نما تكميل شد.

سحابيهاي سياره نما نظير هليكس، آخرين مراحل زندگي ستارگاني نظير خورشيدند و در واقع لايه هاي خارجي ستاره هستند كه در قالب جرانهاي عظيمي از گاز از ستاره فرار مي كنند.اين سحابيها هيچ ارتباطي با سيارات ندارند. وجه تسميه اين سحابيها به آنجا برمي گردد كه زماني كه ابزارهاي نجومي چندان پيشرفتنمرده بوداين سحابيها از درون تلسكوپها به شكل قرصهايي سياره مانند به نظر مي آمدند.اما كم كم و با پيشرفت ابزارها ماهيت متفاوت اين سحابيها نيز آشكار شد.

سحابي سياره نماي هليكس حدود 650 سال نوري از ما فاصله دارد و قطر آن حدود 4 سال نوري است (سه چهارم فاصله خورشيد تا نزديكترين ستاره به آن).اين سحابي سياره نما كه در صورت فلكي دلو قرار دارد هدف جذابي براي منجمان آماتور نيز به حساب مي آيد.با كمك دوربينهاي دوچشمي نماي مه آلودي از اين سحابي آشكار خواهد شد و با ابزارهاي بزرگتر حالت حلقوي ان را به خوبي آشكار مي كنند اما براي تفكيك حالت رشته رشته اطراف آن به تلسكوپهاي بسيار بزرگتري نياز است.