سیاره‌ها از گاز و غبار کیهانی شکل می‌گیرند که پیرامون ستاره‌ها وجود دارند. برای نخستین بار دانشمندان جریان‌های گاز و غباری را ثبت کردند که به سوی سیاره‌ی نوپا کشیده می‌شوند و آن را شکل می‌دهند.
گروهی بین‌المللی از اخترشناسان ستاره‌ای جوان با نام HD 142527 را بررسی کرده‌اند که ۴۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. پیرامون این ستاره را قرصی از گاز و غبار فراگرفته است. این قرص غبار کیهانی به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند و میان آن‌ها فاصله وجود دارد. به نظر می‌رسد این فاصله به این علت شکل گرفته است که سیاره‌های گازی غول‌پیکر هنگام گردش در مدار به دور ستاره، مسیر خود را پاکسازی کرده‌اند. قرص داخلی در فاصله‌ای به اندازه‌ی فاصله‌ی زحل از خورشید گسترده شده است و قرص بیرونی تازه در فاصله‌ای ۱۴ برابر فاصله‌ی قرص داخلی تا ستاره آغاز می‌شود. قرص بیرونی به طور کامل گرداگرد ستاره را فرانگرفته است و تقریباً ظاهری نعلی شکل دارد که احتمالاً این ظاهر به علت تأثیرات گرانشی سیاره‌های غول‌پیکری است که به دور ستاره می‌گردند.
سیمون کاساسوس Simon Casassus از داشگاه شیلی می‌گوید: « اخترشناسان پیش از این پیش‌بینی کرده بودند که هنگام شکل‌گیری سیاره باید چنین جریان‌های نهرمانندی وجود داشته باشد اما هرگز نتوانسته بودیم که چنین چیزی را مستقیماً ببینیم. با تلسکوپ آلما مستقیماً این جریان‌ها را می‌بینیم».
نشانه‌های سیاره یا ستاره‌ی همدم؟
در رصد با تلسکوپ آلما، در طول‌موج ریزمیلی‌متری، دو جریان گاز و غبار در فاصله‌ی بین دو قرص دیده می‌شود که از قرص بیرونی به سوی قرص داخلی کشیده شده‌اند. در این میان سیاره‌های غول‌پیکری وجود دارند که این جریان‌های گاز و غبار را به سوی خود می‌کشانند.
اما اخترشناسان از کجا می‌دانند که در فاصله‌ی میان دو قرص سیاره‌ای وجود دارد و ستاره‌ی همدمی در حال شکل‌گیری نیست؟
سباستین پرز Sebastián Pérez یکی دیگر از اعضای این گروه می‌گوید: «اگر ستاره‌ی همدمی در حال شکل‌گیری بود اکنون نمی‌توانستیم اثری از قرص گاز و غبار ببینیم، در واقع از مقدار گاز و غبار باقی‌مانده می‌توانیم بفهمیم که چه چیزی در حال تولد است: ستاره یا سیاره. اما به احتمال قوی ما نمی‌توانیم این سیاره‌ها را مستقیماً رصد کنیم و این چندان هم عجیب نیست زیرا این سیاره‌ها در میان گاز و غبار کاملاً از دید ما نامرئی هستند. با این‌حال ما با تسلکوپ‌های دیگر در طول‌موج فروسرخ در جست‌وجوی آن‌ها هستیم».
از آن‌جایی که مراحل شکل‌گیری این ستاره هنوز به پایان نرسیده است، HD 142527 هم‌چنان گاز و غبار قرص داخلی را به سوی خود می‌کشد و به همین علت باید تاکنون این قرص از بین رفته باشد که چنین نیست. با این رصدها اخترشناسان توانسته‌اند علاوه بر این موارد سرعت از بین رفتن گاز و غبار قرص داخلی و سرعت جایگزین شدن مواد در قرص داخلی را هم اندازه بگیرند.
تلسکوپ آلما هنوز در حال ساخت است و دانشمندان نمی‌توانند از تمام توانایی آن در رصدها استفاده کنند، با این حال رصد با این آرایه‌ی تلسکوپی نیمه‌کاره تا به حال هم نتایج شگفت‌آوری داشته است. هنگامی که ساخت آلما به پایان برسد اخترشناسان احتمالاً خواهند توانست ترکیبات و جرم این سیارات را به دست بیاورند.
منبع: ESO.org
Read more http://canot.ir/?p=5356
