فکر می کنید تا چه حد دنیا را میشناسید و از مناطق مختلف آن سر در میآورید؟ نظرتان درباره رشد روزافزون علم و فناوری های جدید چیست؟ آیا تصور میکنید این انسان دوپا به همه جای عالم سر کشیده و جای جای آن را میشناسد؟ آیا هنوز هم مکانی مانده است که از آن بیاطلاع باشیم؟ اگر در پاسخ دادن به سوالات بالا کمی مردد هستید در سلسله مطالب «حدس میزنید این عکس کجاست؟» با ما همراه باشید تا شما را با مناطقی از عالم روبهرو سازیم که درباره آن چیزی نشنیده اید یا کمتر از آن میدانید.
علوم مختلف با سرعتی سرسام آور در حال رشد و تکامل هستند به طوری که هر روز بعد از بلند شدن از خواب و مالیدن چشمانمان از طریق اینترنت، تلویزیون، رادیو، رسانه های نوشتاری و ... با اخباری رو به رو میشویم که بعد از شنیدنشان دهانمان از تعجب باز میماند و باید دوباره چشمانمان را بمالیم، اما این بار از شدت تعجب!
اخترشناسان و منجمان از آن دست افرادی هستند که باعث می شوند مغز ما از شدت تعجب سوت بکشد. تلسکوپهای غول پیکر و پیشرفته آنها در کنار فناوریهای پیچیده شبیه سازی دادههای دریافت شده از ماهوارههای فضایی باعث شده است این دانشمندان هر روز اخبار جدید و جذابی برای ما داشته باشند.
تلسکوپ فضایی هابل تا امروز نقش به سزایی در دستاوردهای فضایی داشته است و حتما تا به امروز نام آن را بارها شنیده اید اما حالا قرار است تلسکوپی به فضا ارسال شود که جانشین هابل شود: تلسکوپ فضایی جیمز وب. جیمز وب یک تلسکوپ فروسرخ است در حالی که هابل قدرت رۆیت نور مرئی و طولموجهایی از فرابنفش را دارد. قطر آیینه آن 6.5 متر است در حالی که قطر آیینه هابل تنها 2.4 متر است. هابل در فاصله 575 کیلومتری زمین واقعشده و در دمای 77 درجه کلوین کار میکند؛ در حالی که جیمز وب در دمایی سردتر و در فاصله دورتری از زمین کار خواهد کرد. پس با شروع کار این تلسکوپ فضایی باید منتظر اخبار به مراتب تعجب برانگیزتری باشیم!
در سلسه مطالب «حدس می زنید این عکس کجاست؟» قصد داریم شما را با تصاویری که اخترشناسان از جای جای کائنات تهیه میکنند آشنا سازیم. حالا به نظر شما دو تصویر بالا که قسمتی جدا شده از یک عکس کاملند متعلق به چه مکانی هستند؟
تصویر سمت چپ: یک سحابی مارپیچ در اطراف ستاره R صورت فلکی سنگتراش
در اطراف آن ستاره چه اتفاقی دارد می افتد؟ یک ساختار مارپیچی غیرعادی در اطراف ستاره "R سنگتراش" راه شیری کشف شده است؛ یک ستاره غول سرخ که در فاصله حدود 1500 سال نوری و در سمت صورت فلکی سنگتراش (مجسمه ساز) قرار گرفته. این ستاره، توسط «مجموعه بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما» معروف به «آلما» رصد شده است. این پروژه نجومی، قدرتمند ترین مجموعه تلسکوپی برای رصد طول موج های نزدیک به میلیمتر است که در بخشی از طیف، کاملاً فراتر از نور قرمز و مابین امواج مایکروویو و رادیویی واقع شده اند.
داده های رصدی آلما، برای خلق یک تجسم سه بعدی از گاز وغبار اطراف ستاره، به کار بسته شدند. یک برش دیجیتالی در این داده ها این ساختار مارپیچی غیر منتظره را نشان داد. گرچه عجیب به نظر می رسد، اما به تازگی یک الگوی مارپیچی مشابه نیز در نور مرئی در اطراف ستاره LL فرس اعظم، کشف شده است. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، فرضیه ای به دست آمد مبنی بر اینکه ستاره غول سرخ R صورت فلکی سنگتراش، احتمالاً گازهای خود را به سمت یک ستاره همدم دوتایی نامرئی بیرون می دهد. دینامیک این سامانه (دوتایی) به طور ویژه ای روشنگر است، زیرا ممکن است سرنخ هایی از چگونگی تکامل ستاره های غول پیکر در اواخر زندگی شان به دست دهد به این ترتیب که این ستارگان برخی از عناصر تشکیل دهنده شان را رها و به فضای میان ستاره ای بازمی گردانند تا اینکه ستاره های جدیدی شکل بگیرند.
تصویر سمت راست: NGC 2623 درحال ادغام
NGC 2623 در واقع متشکل از دو کهکشان است که در حال تبدیل شدن به یکی هستند. این جفت کهکشانی که در مرحله نهایی یک ادغام بسیار عظیم دیده می شوند، در فاصله حدود 300 میلیون سال نوری و سمت صورت فلکی سرطان قرار دارند. برخورد شدید میان این دو کهکشان که ممکن است شبیه به کهکشان راه شیری بوده باشند، باعث شکل گیری ستارگان در سطح وسیعی شده است که در نزدیکی یک هسته درخشان و در امتداد دم های کشندی زیبا و خیره کننده آن دیده می شوند.
این دم های کشندی روبه رو بهم، که پر از گرد و غبار، گاز و خوشه های ستاره ای جوان و آبی رنگ هستند، در پهنه بیش از 50 هزار سال نوری از هسته ادغام شده، گسترده شده اند. رشد یک سیاهچاله بسیار عظیم که به احتمال زیاد این ادغام باعث آن شده، منطقه هسته ای را فعال کرده است. شکل گیری ستارگان و هسته کهکشانی فعال NGC 2623، موجب درخشانی آن در طول طیف شده است. این عکس دقیق کیهانی از NGC 2623 (مشهور به ARP 243) بر اساس داده های تصویری آرشیو میراث هابل به دست آمده، که کهکشان های دورتر پراکنده در پس زمینه این میدان دید را نیز نشان می دهد.