بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

اين مقاله بر آن است تا ساختار دروني جمله هاي داراي گروه هاي فعلي دو مفعولي وجمله هاي سببي را بر اساس نظريه هاي حاکميت و مرجع گزيني و نيز کمينه گرايي بررسي، وارايه طريق اين نظريه ها را در مورد اين گونه ساختها در فارسي امتحان کند و سرانجام چگونگي نمايش آنها را درنمودارهاي درختي بنماياند. با توجه به اينکه جمله هاي سببي و داراي گروه فعلي دو مفعولي، بيش از يک مفعول اجباري دارد به نظر مي رسد پيشنهاد لارسن مبني بر به کار گيري گروه هاي فعلي هسته اي و پوسته اي در مورداين ساختها صادق باشد.

 نسخه قابل چاپ

قافيه يکي از جلوه هاي موسيقي شعر است؛ اما اغلب نقش صوتي و موسيقايي آن ناديده گرفته شده است. از آنجا که آشنايي حافظ با روابط پيچيده نظام آوايي کلمات، زنجيره اي از گوشنوازترين قوافي را در کنار ديگر تناسبها و تضادها، صنايع بديعي و اشارتهاي پنهان و آشکار آوايي و معنايي پديد آورده است، نگارنده مي کوشد، نقش موسيقايي قافيه را با تکيه بر غزليات حافظ مورد بررسي قرار دهد.
خوش تراشي واژه هاي قافيه، ساختهاي محکم و گوناگون قافيه ،که اغلب از حروف نرم و روان يا حروف پر طنين تشکيل شده است، حسن استفاده حافظ از موقعيت مکاني قافيه در جهت تشخص لفظي و معنايي مفهوم مورد نظر، تاثير طنين حروف قافيه در جبران محدوديتهاي وزني و القاي عاطفه مورد نظر شاعر، تناسب آوايي اجزاي بيت با حروف قافيه، تاثير صامتها و مصوتهاي مشترک بعد از روي در غناي موسيقي قافيه و اعنات در اين مقاله به عنوان عوامل گوشنوازي قافيه در شعر حافظ مورد بررسي قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

هماهنگي بين اجزاي شعر از عناصر اساسي و سبب پيوند و عامل وحدت معنوي و عاطفي اجزا و پديد آمدن نظام شعر است. هماهنگي در انواع هنرها در طبيعت و جهان خارج از ذهن ريشه دارد. بنابراين به همان اندازه که هماهنگي و تناسب در طبيعت زيباست در طبيعت مخلوق ذهن شاعر نيز زيبا و يا موجب زيبايي است. در يک قطعه شعر گونه هاي مختلفي از هماهنگي از قبيل هماهنگي بين اجزاي ساختار دروني يا بيروني شعر و . . . هست که همه اقسام آن حايز اهميت و زيبايي آفرين است و کوچکترين ناهماهنگي در هر بخشي موجب گسستگي و آشفتگي شعر مي شود. هماهنگي بين محتوا و هر کدام از عناصر زبان، موسيقي و تصاوير داراي اهميت بيشتري است که اين مقاله به بررسي و تحليل برخي از مهمترين جلوه هاي آن در شعر معاصر مي پردازد.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله سعي برآن است که به تحليل ساختار روايت گير و راوي پرداخته شود. تقسيم بندي راويان گوناگون بر سطوح مختلفي مبتني است که در آنجا حضور و مشارکت دارند. برمبناي اين رده بندي، راويان عبارتند از: راويان درون داستاني، برون داستاني، ديگرگو و همگوي. درهفت پيکر نظامي ما با انواع اين راويان گوناگون رو به رو هستيم که در سطوح مختلف قرار دارند. روايت گير نيز يکي از مشارکهاي داستاني است که مخاطب راوي است. روايت گير به دو گونه اصلي تقسيم مي شود: روايت گير درون داستاني و روايت گير برون داستاني. روايت گيربرون داستاني، روايت گيري است که در داستاني که خطاب به او گفته مي شود، مشارکت و حضور ندارد. اما روايت گير درون داستاني در داستاني که خطاب به اونقل وگفته مي شود، مشارکت وحضور دارد و بنابراين روايت گير شخصيت است. تا دو دهه اخير، روايت شناسان به روايت گيرنپرداخته اند و اين در صورتي است که دربرخي ازمتون روايي مثل هفت پيکر، روايت گير به عنوان چارچوب و مي کند. درهفت پيکر نظامي، بهرام گور، روايت گير شاهدختهاي روايت گري است که هرکدام از آنان به نوبت حسازهبنيادين عمل کايتي را براي او روايت مي کنند. آنان راويان متعددند وبهرام گور تنها روايت گير حکايتهاست.

 نسخه قابل چاپ

چرخ يکي از روستاهاي بزرگ از توابع ولايت لوگر در افغانستان و زادگاه مولانا يعقوب چرخي است. مولانا چرخي از عرفا و مفسران سده نهم ه. ق است که از اصحاب خواجه بهاءالدين نقشبند و عالم علوم ظاهري و باطني بوده و بنا به نوشته خزينه الاصفياء به سال 851 ه. ق از دنيا رفته است و مزار وي نيز در قريه «هلففو» در تاجيکستان امروزي، حدود 5 کيلومتري شهر دوشنبه قرار دارد و زيارتگاه عام و خاص است.
وي براي تحصيل و تکميل علوم به بخارا، هرات و مصر سفر کرده و تا سال791 ه. ق درهنگام وفات خواجه بهاءالدين نقش بند در بخارا بوده است.
بعضي از آثار به جامانده ازچرخي،عبارت است از: رساله اسماءالحسني، تفسير سوره فاتحه و دو جزء آخر قرآن مجيد، رساله نائيه و رساله ابداليه.
در اين مقاله ضمن معرفي مولانا چرخي، نديشه و جايگاه و روش وي در سلوک و عرفان بررسي خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

بي شک مهمترين عنصر معنايي شعر پروين، روح انتقادي آن است. شعر پروين متاثر از ساختار اجتماعي ايران پيش و پس از مشروطه است. او در حجم وسيعي از اشعار با نگرش سلبي، وضع موجود جامعه خود را در بوتهنقد و داوري قرار داده و در به جلوه درآوردن زيباشناختي و هنرمندانه انديشه هاي انتقادي تلاش و کوشش کرده است.
در ديدگاه پروين صرفا هنري موجه و مقبول است که در خدمت کارکرد ارتقابخشيدن به آگاهي فرهنگي و انتقاد سازنده باشد. چنين ديدگاهي دقيقا همگرايي و همساني نگرش پروين را با آموزه هاي نظريه پردازان زيباشناسي انتقادي(مکتب فرانکفورت) نشان مي دهد.
مولفان اين مقاله درنظر دارند ضمن طرح اجمالي ديدگاه نظريه زيبايي شناسي انتقادي، اشعار پروين را در ساحت آموزه هاي اين رويکرد ادبي بررسي و تحليل کنند.

 نسخه قابل چاپ

جواهري در طليعه قرن بيستم در خانواده‏اي مذهبي ديده به جهان گشود. اين شاعر انقلابي عاشق در خلال يک قرن نزديک به بيست هزار بيت سرود. او جامع اضداد است به عبارت ديگر يکبار متنبي، بار ديگر بحتري و ابو العلاء معري، و در جاي ديگر ابو نواس و عمر بن ابي ربيعه است، و از ديگر سو شريف رضي است. جواهري در هر روش از روشهاي شعري وارد شده و به خوبي از عهده بر آمده است. در اين مقاله جوانبي از شخصيت او در خلال اغراض و مقاصد شعري وي به شرح زير آمده است:
1- مدح: هدف او از مدح، مطامع مادي يا موقعيت اجتماعي نبوده بلکه به آنسوي آفاق ممدوح نفوذ کرده و به او هشدار داده تا او را بدانسو که مي‏خواهد، هدايت کند.
2- رثاء: اغلب اشعار رثايي او جنبه سياسي و کمدي همراه با انتقاد از موقعيتهاي خاصي دارد. او در اين زمينه خالق ابداع و نوآوري است.
3- وصف: جواهري در وصف نيز به اوج خود رسيده است او تصاوير بديع و دل انگيزي از وصف رودخانه‏ها، درختان خرما، سواحل و کوهها ترسيم کرده که تابلو درخشاني در آسمان شعر عربي است.
4- شعر سياسي: بيشترين حجم در ديوان او شعر سياسي است. سياست معنايي جز فرو رفتن در گرداب حوادث، که به سرنوشت همگان مرتبط است، نيست.
6- غزل: او ديدگاه خاصي نسبت به زن دارد که مختص به اوست. ضمن اين که غزل عريان او جنجال زيادي به پا کرده و سوالهاي فراواني را مطرح کرده است. او در وراي غزل عريانش انگيزه‏هايي نهفته دارد.

 نسخه قابل چاپ

واژه عشق چنان با ادب فارسي عجين شده است که اگر آن را از ادبيات اين مرز و بوم و بويژه ادبيات عرفاني بگيرند، چيزي جز کالبدي بي روح باقي نمي ماند. اما بسيار عجيب است که عارفان قرون اوليه چندان از اين واژه استفاده نمي کرده اند. ازاين گذشته اين واژه در قرآن هم نيامده است و حتي در سخنان پيامبر (ص) و ائمه دين (ع) ارج و قرب چنداني ندارد و واژه هاي ديگر جايگزين عشق شده است، اين موضوع، ناخودآگاه پرسشي را به ذهن متبادر مي کند که «راز اين کم توجهي و بي اعتنايي درچيست». اين مقاله کوششي براي پاسخ به اين پرسش مقدر است.
در اين مقاله ابتدا «عشق» و «محبت» از نظر لغوي بررسي، و تفاوت آن دو با يکديگر بيان شده است. سپس از دو ديدگاه لغوي و تاريخي، دلايل و علل پرسش ياد شده مطرح گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

«بينامتني» نظريه اي است که به روابط بين متوني مي پردازد که موجب آفرينش متن جديد مي شود و هر متن ادبي را به منزله «جذب و دگرگون سازي ديگر متون گوناگون گذشته و يا همزمان با آن» مي داند. در دهه شصت قرن بيستم ميلادي، ژوليا کريستوا، ناقد فرانسوي بلغاري الاصل، اين نظريه را ارايه کرد که بشدت مورد توجه ناقدان قرار گرفت. روابط بينامتني قرآن با اشعار احمد مطر، شاعر عراقي به گونه زيبا و ابتکارانه اي رخ داده است تا آنجا که اين روابط بينامتني با قرآن از ويژگيهاي برجسته شعري اين شاعر به شمار مي رود . عمليات بينامتني در اشعار احمد مطر نشاني مي دهد که بيشترين شکل بينامتني قرآني درشعر اين شاعر به صورت نفي کلي (حوار) است که بالاترين شکل تناص يا بينامتني به حساب مي آيد وهمين امر، شعر وي را موثر، عميق و جذاب کرده است.

 نسخه قابل چاپ

داستان گذشتن پهلوان از چند مرحله دشوار و پر خطر براي رسيدن به مقصودي معين، يک بنمايه کهن هندواروپايي است که مضمون يا الگوي هفت/ چند خان ناميده مي شود. مبناي اساطيري - آيينيِ اين بنمايه، تشرف/ آشناسازي دلاور نوبرنا و اثبات بلوغ پهلواني اوست. در روايات پهلوانيِ ايران غير از رستم و اسفنديار در شاهنامه، يلاني چون فرامرز، شهريار، هماي، رستم (براي بار دوم)، بهمن، سام، جمشيد و جهان بخش نيز از چند (پنج، شش، هفت و ده) خان مي گذرند. اين مضمون در داستانهاي غير ايراني- بويژه اساطير و حماسه هاي يوناني- هم شواهد متعددي دارد.
استفاده از عناصر اساطيري و عجايب المخلوقات افسانه اي در کنار سختيها و بلاياي زمانِ ايجاد و رواج اين داستانها به عنوان موانع و دشواريهاي هر خان، وجود دو يا سه راه در برابر پهلوان، بودن راهنما و همراه براي دلاور در مسير چند خان و قرار گرفتن اژدها در منزل سوم از نکته هاي درخور ذکر روايات ايراني هفت/ چند خان است.
وجه اشتراک هفت خان حماسه با هفت وادي سلوک و هفت مرحله مهري عبور از آزمونها و دشوارييهايي براي نشان دادن کمال و دستيابي به هدف يا مقامي والاست و اين هر سه را بايد بازتابهاي جداگانه يک مضمون ديرين- بدون تاکيد بر ارتباطي از گونه تاثير و تاثر ميان آنها- دانست.
نکته ديگر اينکه املاي سنتيِ هفت خان در گذشته ادبي و فرهنگي ايران غالبا هفت «خوان» بوده و محتملا خود فردوسي نيز ترکيب را به همين صورت نوشته است ليکن به دلايلي وجه هفت «خان» درست است و بيرون از متن انتقادي شاهنامه آن را بايد هفت «خان» نوشت.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به بررسي مقابله اي چکيده انگليسي پايان نامه هاي کارشناسي ارشد و دکترا توسط گروه هاي انگليسي زبان و خارجي زبان در هفت رشته دانشگاهي از نظر نوع ادبي (genre)  مي پردازد و نشان مي دهد تا چه ميزان آموزش مستقيم ريز ساختار و و درشت ساختارهاي متن مي تواند در ايجاد چکيده جامع تاثير داشته باشد. بدين منظور 552 چکيده پايان نامه انتخاب شد و ويژگيهاي متني آنها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاکي از تفاوتهاي درون رشته اي و برون رشته اي بود.
در مرحله بعد ويژگيهاي متني گروه انگليسي زبان به عنوان معيار براي نوشتن چکيده به تعدادي+از پژوهشگران ايراني آموزش داده شد. نتايج نشان داد که دانش ساختارهاي متني به ميزان زيادي کيفيت چکيده انگليسي را افزايش داد. انتظار مي رود نتايج نتايج اين تحقيق جنبه هاي نظري و عملي الگوهاي تجزيه و تحليل متن را بهبود بخشد.

 نسخه قابل چاپ

«مکان» يکي از عناصر اصلي تشکيل دهنده ساختار هر داستان کوتاه و بلند است که به گونه اي در آن خودنمايي مي کند. نقد هر داستان بدون در نظر گرفتن اين عنصر اساسي، بي ارزش و ناقص خواهد بود. مطالعه عنصر مکان در ابداعات داستاني در عرصه نقد ادبي ما بسيار نادر و اندک بوده است و منبع قابل ذکري به زبان فارسي در اين زمينه يافت نمي شود، بنابراين در اين مقاله کوشش شده است که مقدمه اي نظري براي مطالعه عنصر مکان ارايه شود و در اين راه عمدتا از منابع غير فارسي استفاده شده است.
هدف نهايي اين تلاش، اين است که انگيزه اي براي مطالعه عنصر مکان و کمکي در جهت بررسيهاي زيبايي شناختي بيشتردر مورد آن باشد. بدين سبب اين مقاله کاملا مختصر و عاري از مثالهاي تطبيقي است تا مخاطبان و علاقه مندان عرصه رمان، بتوانند آن را مبنايي براي مطالعات خود در اين عرصه قرار دهند.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش با هدف بررسي تحول معنايي برخي مدخلهاي واژگاني زبان فارسي (سه حرف «ب»، «ث» و «خ») بر اساس چند فرهنگ فارسي و در پاسخ به اين سوال، که «مدخلهاي واژگاني فرهنگهاي مورد بررسي در يک دوره حدودا 40 ساله چه تغييرات معنايي را از سر گذرانده اند» در يک بررسي درزماني و به شيوه توصيفي - تطبيقي نگاشته شده است. تمام مدخلهاي اين حروف در سه فرهنگ فارسي معين، سخن و صدري با يکديگر مقايسه و بر اساس تغييرات معنايي به وجود آمده در شش مقوله آرماني، نه مقوله بينابيني و بر اساس سه معيار «گرايش زباني و سطح کلام»، «حوزه کاربرد» و «ريشه شناسي» دسته بندي شده است. پيکره بدست آمده با تعداد 13321 مدخل در يک پايگاه داده هاي پويا ثبت شد که بر اساس آن تعداد هفت نمودار و چهار جدول در اين مقاله ارايه شده است. بر اساس آمارها برخي نتايج به شرح زير است: 40.22% از واژه هاي اين سه مدخل تمايل به حذف يا منسوخ شدن يافته است. واژهاي جديد 8.71% از واژه ها را تشکيل داده و 42.07% از واژ هاي اين سه مدخل بدون تغيير معنايي باقي مانده است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور مطالعه تاثير فراواني کوئيز در عملکرد پاياني دانشجويان ايراني رشته زبان انگليسي، نمره هاي پنج گروه از شرکت کنندگان در پژوهش با استفاده از فرايند آماري تجزيه و تحليل يک طرفه واريانس مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد که کوئيز در عملکرد پاياني دانشجويان تاثير مثبت و معني داري دارد. بجز چند مورد استثنا، هرچه فراواني کوئيز بيشتر شود، عملکرد پاياني بهتر مي شود. همچنين به منظور بررسي رابطه بين کوئيز و حضور دانشجويان در کلاس، تعداد غيبتهاي همان پنج گروه به طور مرتب کنترل شد و با استفاده از فرايند Chi-squac مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان اد که بين تعداد کوئيزها و تعداد غيبت از کلاس رابطه منفي وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

محمد مهدي جواهري از مشهورترين شاعران معاصر در کشورهاي عربي است که پيوند عميقي با جامعه خود برقرار ساخته، سروده هاي بسياري در نقد مسايل اجتماعي از خود به يادگار گذاشته است.
انتقاد جواهري از مسايل و مشکلات جامعه عراق و نيز جامعه جهاني به يک محور خاص محدود نمي شود، هر چند اغلب آنها اهدافي مانند هم دنبال مي کند. اين مسايل را مي توان در محورهاي سه گانه مظالم اجتماعي، خفقان سياسي و استعمارگري جاي داد که بررسي تمامي اين محورها در يک يا دو مقاله ميسر نيست. از اين رو، اين مقاله به بررسي مظالم اجتماعي و نقد آن در دو طبقه کشاورز و کارگر مي پردازد.

 نسخه قابل چاپ