بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

گفتار حاضر با پيشنهاد كاربرد وصف «واقعي» به جاي «عيني» براي تجربه هاي عرفاني، ويژگي هاي بنيادين اين تجربه ها را باز مي كاود. اين گفتار به تناسب موضوع پژوهش، يعني تجربه هاي عرفاني كه موضوعي «تحقيق ناپذير» است، روش استشهادي در پيش مي گيرد و هشت ويژگي «تجزيه ناپذيري» و «تحديدناپذيري»، «واسطه ناپذيري» و «تعميم ناپذيري» و «خلوناپذيري»، «اطلاق ناپذيري» و «ترديد ناپذيري» و «بيان ناپذيري» را به اين تجربه ها نسبت مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

لالايي هاي ايراني بخشي از ترانه هاي عاميانه و ماندگار و کهن ايراني است که ريشه در گذشته هاي دور دارد. سراينده نخستين لالايي ها بر ما معلوم نيست؛ اما سادگي زبان و نيز کاربردي بودن آن ها در ميان مردم دوره هاي مختلف، يکي از رازهاي ماندگاري اين ابيات زيبا است. لالايي ها افزون بر آن که نواي آرام بخشي براي خواب کودک بوده اند، راهي براي بيان دردها و رنج هاي مادران نيز بوده اند و اين خود پيوندي ميان ادبيات زنان و ادبيات کودکان برقرار کرده است. مادر، کودک را هم راز خود دانسته و از نگفته هاي خود با او سخن گفته است. اين سخنان شنيدني هرچند که ساده بيان شده اند؛ اما در خود ساختاري دارند که در اين مقاله، از ديدگاه روايت شناسانه بررسي شده است. در پژوهش حاضر نخست به بيان شاعرانگي در لالايي ها و سپس به توضيح چيستي روايت و ساختار آن و در پايان به بررسي ساختار روايت در لالايي ها پرداخته ايم. در اين لالايي هاي همچون يک داستان، ساختار روايت با بخش هايي چون زمان، مکان، راوي، بازگشت به گذشته، کنش رو به اوج، بحران يا گره فکني و گره گشايي و ... ديده مي شود.

 نسخه قابل چاپ

ادبيات داستاني، يکي از گونه هاي ادبيات کودک و نوجوان است که به دليل تنوع در موضوعات، شخصيت ها، محيط ها و... براي مخاطبان خود جذابيت بسيار دارد. از جمله موضوعات قابل بررسي در ارتباط با اين گونه ادبي، رويکرد نويسندگان به محيط زندگي کودکان و نوجوانان در دهه هاي اخير و شيوه بازتاب ويژگي هاي آن در داستان هاست. در اين پژوهش، محتواي 411 داستان تاليفي کودک و نوجوان از 20 نويسنده برجسته اين حوزه- که براي نخستين بار در دهه هفتاد انتشار يافته اند، با هدف بررسي محيط شهري و ويژگي هاي آن در اين داستان ها و ميزان تاثيرپذيري نويسندگان از واقعيت هاي جامعه ايران در دهه هفتاد، تحليل کمي و کيفي شده است. بر اساس نتايج حاصل از بررسي هاي انجام شده، شهر به عنوان محيط اصلي 200 داستان و يکي از محيط هاي توصيف شده در 31 داستان، در مجموع با %56، نخستين محيط داستان هاي کودک و نوجوان دهه هفتاد را تشکيل مي دهد و در شکل گيري سيماي آن، سه عامل گرايش نويسندگان به خلق داستان هاي واقع گرا، گرايش آن ها به توصيف زندگي طبقات محروم جامعه و تفاوت زمان وقوع حوادث برخي داستان ها با زمان نگارش آن ها، نقش دارد.

 نسخه قابل چاپ

در هنر به صورت عام و شعر کودک به وجهي خاص، تاکيد بر تنظيمات زيبايي شناسانه و ترفندهاي زباني، ادبي و ساختاري است؛ چون ادبيات کودک و نوجوان بايد بيش تر از هنرهاي ديگر از لحاظ ميزان و چگونگي ايجاد ارتباط ارزيابي شود. نسبت متن ادبي با مخاطبان کودک و نوجوان کاربردي نظري و زيبايي شناسي است که يک سره از بافت اجتماعي و کاربرد تاريخي جداست. در ادبيات کودک ايران، شعر «باران» يکي از خوش ساخت ترين و گوياترين آثاري است که بيش از چهل سال در کتاب هاي فارسي دوره ابتدايي گنجانيده شده است. راز اين ماندگاري و توفيق چيست؟ بي شک، يک اثر ادبي با تکيه بر محتوا و بافت تاريخي نمي تواند اقتدار خود را براي طولاني مدت حفظ کند؛ زيرا با گذشت بافت تاريخي و کهنه شدن مضمون و موضوع، آن اثر نيز رونق خود را مي بازد و بي مصرف مي شود. به نظر مي رسد اشارت ها و انتظارات فرماليستي و زباني تعبيه شده در ساختمان شعر «باران»، مانند جسميت زبان، قدرت تطبيق پذيري فراوان، ساختار اپيزوديک، موسيقي غني، پايان پذيري خلاق و .... از عوامل توفيق شعر «باران» مي باشد. در اين مقاله سعي مي شود که اين مساله با توجه به نظريه ساخت گرايي و فرماليسم بررسي گردد.

 نسخه قابل چاپ

بازنويسي و ساده سازي متون کهن ادب‍ي به زبان قابل فهم براي گروه هاي سن‍ي مختلف از جمله نوجوانان اهم‍يت زيادي دارد. ضرورت اين کار آشنا شدن نوجوانان با فرهنگ، آداب و رسوم، تمدن، مفاخر ملي و گذشته ادب‍ي اين مرز و بوم است. يكي از اين متون كهن و ارزشمند ادبي، كتاب كليله و دمنه است. كتابي سرشار از مفاه‍يم اخلاق‍ي و اجتماع‍ي، که چگونه زيستن را به خواننده خويش م‍ي آموزد. در اين پژوهش، نخست به اهم‍يت کتاب کل‍يله و دمنه، سپس به بررس‍ي و مقايسه متن بازنويسي شده به لحاظ اصول مهم داستان‍ي (پ‍يرنگ، شخص‍يت و شخص‍يت پردازي، درون مايه، زاويه ديد، فضاسازي) با متن اصلي، پرداخته شده است. طرح و پ‍يرنگ متون بازنويسي شده استحکام و انسجام بيش تري نسبت به متن اصل‍ي دارند. درون مايه در هر دو متن يکسان، ولي شيوه ارائه درون مايه متفاوت است.

 نسخه قابل چاپ

آثار ادبي کودکان با اهداف متفاوتي خلق مي شوند. زمينه سازي براي رشد جنبه هاي فردي و اجتماعي کودکان و پرورش استعدادهاي ذهني و شکوفايي ذوق هنري آنان، از جمله اهداف ادبيات کودکان است که توليدکنندگان اين دسته از آثار براي رسيدن به اهداف بالا و اثرگذاري بيش تر بر مخاطبان از شگردهاي گوناگوني بهره مي گيرند. استفاده از قالب ترانه و گزينش ساختار روايي در ترانه سرايي براي کودکان يکي از شيوه هاي توليد آثار ادبي است. اين مقاله برآن است تا عنصر روايت را در ترانه هاي کودکانه مصطفي رحماندوست بررسي کند و ويژگي هاي روايي آن ها را توصيف و تبيين نمايد و با در نظر داشتن خصوصيات داستان هاي ميني ماليستي، عناصر داستاني شکل دهنده روايت هاي رحماندوست را در ترانه ها تحليل کند؛ عناصري مانند پيرنگ، کانون روايت، شخصيت پردازي، صحنه پردازي، درون مايه، لحن، سبک و زبان. اين تحقيق، در نظر دارد جنبه هاي زيبايي شناسانه ترانه هاي روايي کودکان را باز نماياند و ويژگي هاي خاص روايت کودکانه را توضيح دهد. روش تحقيق توصيفي- تحليلي و شيوه گردآوري اطلاعات، کتابخانه اي است و در اين پژوهش ده ترانه از سروده هاي رحماندوست بررسي مي شود. يافته هاي اين پژوهش نشان داد که رحماندوست با بهره گيري از پيرنگ کلاسيک، قهرمان منفرد و فعال، کانون روايتي من داناي کل محدود، زبان عاميانه و گفتاري، لحن برون گرا و همچنين با استفاده از شيوه ميني ماليستي در شخصيت پردازي و صحنه پردازي به ساختار روايي منسجمي دست يافته است.

 نسخه قابل چاپ

يکي از موضوع هاي اساسي دنياي مدرن، مساله از خودبيگانگي است که در اين مقاله، به بررسي اين مساله در داستان هاي کودک و نوجوان پرداخته شده است. در اين پژوهش، با رويکردي غيرپيدايشي، مولفه هاي ازخودبيگانگي در داستان هاي يادشده، بررسي و روندهاي ازخودبيگانگي مطرح شده در اين داستان ها مشخص شده است. همچنين، همانندي ها و ناهمانندي هاي داستان هاي دو گروه سني کودک و نوجوان، در طرح اين موضوع، مورد مطالعه قرار گرفته است. براي داده يابي، پژوهش گر از روش اسنادي و به منظور داده کاوي، از روش تحليل محتواي قياسي و استقرايي مايرينگ بهره گرفته است. نمونه، از نوع هدفمند بوده که شش داستان را شامل مي شود. نتايج نشان داد که در اين داستان ها، مولفه هاي ازخودبيگانگي وجود دارد که بسامد آن در داستان هاي نوجوان، بيش تر است. روندهاي ازخودبيگانگي مشاهده شده در اين آثار عبارتند از: گذار از روح فردي به جمع گرايي افراطي و گذار از روح جمعي به فردگرايي افراطي. در داستان هاي نوجوان هر دو روند و در داستان هاي کودکان تنها روند نخست مشاهده مي شود.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر بر آن است تا در گام نخست، تفاوت هاي بين ادبيات کودکان و بزرگ سالان را از منظر روش هاي ترجمه مشخص نمايد و سپس به رويکردهاي ترجمه اسامي خاص شخصيت ها در ادبيات کودکان بپردازد. بخشي از ترجمه هاي فارسي «قصه هاي پريان»، اثر هانس کريستن اندرسون به عنوان نمونه اي از ادبيات کودکان تک وجهي و بخش هايي از داستان هاي بلندي مانند «ديويد کاپرفيلد» اثر چارلز ديکنز و «ماجراهاي آليس در سرزمين عجايب» از لوييس کارول به عنوان نمونه هايي از ادبيات کودکان چندوجهي مورد بررسي و مقايسه با روش هاي رايج در ترجمه ادبيات کودکان قرار مي گيرند. از نتايج مطالعه حاضر چنين برمي آيد که ادبيات کودکان به ويژه ادبيات کودکان تک وجهي به لحاظ ماهيت حاشيه اي در نظام چندگانه ادبي بيش تر مورد اقتباس مترجمان قرار مي گيرد؛ در حالي که کاربرد اين شيوه ها در ترجمه ادبيات بزرگ سالان پسنديده نيست. درحقيقت، ادبيات کودکان در مقايسه با ادبيات بزرگ سالان بيش تر بومي سازي مي شود. علاوه بر اين، مي توان ده روش متفاوت در ترجمه اسامي خاص شخصيت هاي ادبيات کودکان به کار برد که از اين قرارند: بازآفريني، بازآفريني و اضافه کردن توضيحات به متن، جايگزيني اسم خاص مبدا با نامي عام در زبان مقصد، انطباق اسم خاص با قواعد واجي آوايي زبان مقصد، جايگزيني اسم خاص با نامي آشناتر از زبان مبدا و يا نامي با عملکرد يکسان و آشنا براي ملل متفاوت، حذف کردن، معادل يابي، جايگزيني اسم مبدا با نامي در زبان مقصد که معناي ضمني متفاوتي دارد، جايگزيني اسم خاص با نامي ديگر از زبان مقصد (جانشيني)، جايگزيني اسم خاص با اسم خاص معادل آن در زبان مقصد. اين رويکردهاي ترجمه بر حفظ نقش اسامي خاص متن مبدا نقش بسزايي دارند.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف يافتن مفاهيم هستي شناسي، معرفت شناسي و ارزش شناسي، در داستان هاي کودکان انجام شده است. نمونه ورد بررسي 41 داستان برگزيده کودکان است که از سوي کانون پرورش فکري کودک و نوجوان انتشار يافته است. تحليل اين آثار نشان داد که از ميان مفاهيم فلسفي مطرح شده در داستان هاي برگزيده، 49% به حوزه هستي شناسي، 39% به حوزه ارزش شناسي و 12% به حوزه معرفت شناسي اختصاص داشته است. يافته هاي کلي پژوهش در ارتباط با نحوه پرداختن به مفاهيم نشان مي دهد که در هيچ يک از حوزه ها، پرداختن به مفاهيم طرح شده در داستان هاي برگزيده از سوي نويسندگان ادبيات داستاني به گونه اي نبوده است که برانگيزنده قدرت تفکر و تامل در مخاطبان خود باشد.

 نسخه قابل چاپ

بسياري از صاحب نظران توجه به دوران کودکي را هموار ساختن راه براي زندگي سالم در بزرگسالي مي دانند. کودکان در مراحل مختلف زندگي، از ويژگي هاي رشد شناختي متفاوتي برخوردارند که در رفتار آنان قابل تشخيص است. اگر مراحل رشد به خوبي طي نشود، مشکلاتي به وجود مي آورد که مي تواند در رفتارهاي ناهنجار کودک مشاهده شود. شناسايي داستان به عنوان ابزاري تربيتي، سابقه اي طولاني دارد. ولي استفاده از آن براي رفع مشکلات روان شناختي در سال هاي اخير در ايران مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر، با هدف بررسي ميزان تاثير کتاب هاي داستاني مناسب با رويکرد کتاب درماني بر پرخاش گري کودکان گروه سني الف انجام مي شود. اين پژوهش به روش تجربي تک آزمودني و با استفاده از پيش آزمون و پس آزمون انجام گرفت. از سياهه وارسي برگرفته از توصيه هاي پرخاش گري هيوز و رايس براي گرد آوري اطلاعات استفاده شد. در اين پ‍ژوهش، 5 کودک مهدکودک وابسته به دانشکده علوم تربيتي و روان شناسي دانشگاه فردوسي مشهد در مقطع پيش دبستاني (سنين 5- 6 سال) در سال تحصيلي 87- 88 براي انجام آزمون انتخاب شدند. اين کودکان، بنابر تاييد مربيان و والدين و نيز آزمون پرخاش گري رفتار پرخاش گرانه داشتند. هم چنين 10 داستان از مجموعه داستان هايي که در پژوهش هاي پيشين براي کنترل و يا کاهش رفتار پرخاش گرانه مناسب تشخيص داده شده بود، در نظر گرفته شد. اين کتاب ها در طي 10 جلسه 20 الي 30 دقيقه اي براي کودکان خوانده شد. مشاهده ها و نيز داده هاي به دست آمده نشان داد که به جز يک مورد، ساير رفتارهاي پرخاش گرانه که در پيش آزمون شناسايي شده بود، تا حدي کاهش پيدا کردند.

 نسخه قابل چاپ

طنز و طنزپردازي در طول تاريخِ ادبيات فارسي همواره در کنار انواع ديگري مانند هزل، هجو و فکاهه وجود داشته و شاعران و نويسندگان بسياري از آن براي بيان مقاصد خود استفاده کرده اند. هوشنگ مرادي کرماني، نويسنده طنزپرداز کودک و نوجوان از جمله نويسندگاني است که به اين نوع ادبي توجه کرده است و مي توان طنز را يکي از عناصر برجسته و تاثيرگذار در آثار اين نويسنده دانست. با توجه به اهميت طنز در ادبيات و به ويژه نقش و جايگاه ظريف آن در ادبيات کودک و نوجوان اين پژوهش بر آن است تا تکنيک هاي طنز را در آثار طنزآميز هوشنگ مرادي کرماني بررسي و تحليل کند. يافته هاي پژوهش نشان داد نويسنده در آثاري مانند قصه هاي مجيد، تنور، داستان آن خمره، مرباي شيرين، مهمان مامان، تنور و لبخند انار از تکنيک هايي مانند بزرگ نمايي، کوچک نمايي، طنز موقعيت، طنز درگفتار، مبالغه و اغراق، تضاد و بازي هاي زباني- بياني، مقايسه و تشبيه و ديگر شگردها استفاده کرده است. از ميان اين تکنيک ها اغراق و طنز موقعيت فراواني بيش تري دارند.

 نسخه قابل چاپ

يکي از وجوه مشترک داستان ها، روايت کيفيت و کميت روابط ميان شخصيتهاي داستاني است که به دو شکل کلامي و غيرکلامي آشکار ميشود. ميزان استفاده از اين دو نوع ارتباط و چگونگي ترکيب آن ها در روايت، با توجه به اهداف نويسنده و نوع مخاطب تغيير ميکند.
در داستان هاي کودکان به ويژه براي گروه سنّي الف و ب ارتباط غيرکلامي معمولا حضور چشم گيرتري در روايت دارد و کارکردهاي گوناگوني از جمله کامل کردن، تکرار کردن و تاکيد ورزيدن بر پيامهايي دارد که از طريق ارتباط کلامي منتقل ميشوند، گاه نيز کارکرد جانشيني دارد و به جاي ارتباط کلامي روايت ميشود.
داستان دو دوست اثر هدي حدادي که موفقيت هايي را در عرصه داخلي و بين المللي کسب کرده است، از جمله داستان هاي کودکان است که در آن فقط روابط غيرکلامي شخصيتها روايت شده است. اين مقاله در صدد است تا با نگاهي بين رشته اي اين داستان را از منظر نشانه هاي ارتباط غيرکلامي، از جمله رفتارها، زمان، مکان، زيبايي شناسي تصاوير و ... بررسي کند تا پيام هايي را که نويسنده کوشيده است از طريق عناصر غيرکلامي به خواننده منتقل کند آشکار نمايد. هم چنين مقاله مي خواهد نشان دهد که اين داستان در تقسيم بندي هايي که از ادبيات کودک ميشود جزء کدام نوع قرار ميگيرد و اين مساله چه تاثيري در شکل گيري ارتباط بصري دارد.
نتيجه بررسي ها نشان ميدهد که اين داستان جزء ادبيات فانتاستيک واقعي است و تخيل در ساختار آن اهميت بسياري دارد. در اين داستان از ميان ارتباطات غيرکلامي، بيش تر زيبايي شناسي تصاوير و رفتارهاي حرکتي در جريان انتقال پيام نقش دارند و رفتارهاي آوايي و رفتارهاي چهره نقش کمتري ايفا ميکنند.

 نسخه قابل چاپ

انيميشن ملک خورشيد، به طراحي و کارگرداني، علي اکبر صادقي در کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان در سال 1354 و به مدت 16 دقيقه تهيه شده است. تحليل آثار ارزشمند علي اکبر صادقي علاوه براين که عرصه تازه اي را پيش رو مي گشايد، مي تواند ويژگي هاي دوره و بخشي از تاريخ انيميشن ايران را نيز ثبت کند. اقتباس و انطباق اين فيلم با منظومه هاي عاشقانه ادب فارسي و ميزان موفقيت آن در نزديک شدن به فضاي قصه هاي عاميانه به عنوان الگوي موفقي در بين آثار اقتباسي قابل بررسي است. در اين مقاله مولفان، زندگي و آثار علي اکبر صادقي و انيميشن ملک خورشيد وي را معرفي و از دو منظر ادبي و سينمايي و با روش تحليل محتوا ساختاريابي مي کنند. در ساختاريابي ادبي، عناصر ساختاري داستان چون کنش، وضعيت، شخصيت، گره افکني، اوج داستان و گره گشايي بررسي و عناصر ساختاري فيلم انيميشن نيز با متن افسانه در فيلم ملک خورشيد انطباق داده مي شود. در ساختاريابي سينمايي، عناصر ساختاري طراحي بصري شامل طراحي تصوير، طراحي پس زمينه، رنگ و خط، حرکت و عناصر ساختاري طراحي صوتي چون کلام، جلوه هاي صوتي، موسيقي متن و طرح ساختاري روايت و هم چنين ساختارهاي روايي در انيميشن ملک خورشيد به تفصيل بررسي مي شود. در ادامه مقاله، مولفان مقايسه اي بين بن مايه هاي منظومه هاي عاشقانه و فيلم ملک خورشيد به عمل مي آورند.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي اين مطالعه، بررسي رابطه کتاب خواني و رشد اجتماعي دانش آموزان است. جامعه آماري اين پژوهش همه دانش آموزان دختر و پسر پايه پنجم ابتدايي و سوم راهنمايي ناحيه 1 و 2 آموزش و پرورش اردبيل در سال تحصيلي 89-1388 بودند. حجم نمونه اين مطالعه 640 نفر بود که به روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شد. ماهيت موضوع و اهداف مطالعه ايجاب مي کرد که از روش تحقيق همبستگي استفاده شود. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته، آزمون رشد اجتماعي و تست ريون است. نتايج تحليل هاي آماري نشانگر آن بود که در دانش آموزان کلاس پنجم مطالعه کتاب ها و مجلات تخيلي، تاريخي و ورزشي پيش بيني کننده مثبت و کتاب هاي پليسي پيش بيني کننده منفي و معنادار رشد اجتماعي بود و در دانش آموزان سوم راهنمايي نيز کتاب ها و مجلات علمي و ورزشي پيش بيني کننده مثبت و کتاب هاي شعر پيش بيني کننده منفي و معنادار رشد اجتماعي بود. هم چنين تفاوت هاي جنسيتي نيز در مطالعه کتاب ها به دست آمد.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله بر آن است تا با استفاده از يکي از رويکردهاي علمي در حوزه روايت شناسي (مکتب پاريس: گرماس، کورتز، فونتني و ...) خوانشي بر عنصر پيرنگ در «داستانک هاي نخودي» اثر محمد هادي محمدي داشته باشد. پيرنگ نادرست که تجلي تفکر پراکنده «نويسنده مجازي» است، باعث مي شود تمام اثر اين ناهماهنگي را متجلي سازد. اين موضوع سبب مي شود علاوه بر آسيب هاي اشاره شده در بالا، زيبايي اثر هنري مخدوش شود. به همين دليل مي توان ادعا کرد بين انديشه و ساختار، از يک طرف و ساختار و زيبايي، از طرفي ديگر، رابطه اي مستقيم وجود دارد. به همين دليل نگارنده مقاله، مي کوشد اين روابط را بررسي کند. هدف از تجزيه و تحليل اين داستانک ها ابتدا اين است که خواننده با انسجام يا عدم انسجام انديشه «نويسنده انتزاعي» با يکي از عناصر اصلي و سازنده روايت که پيرنگ نام دارد، آشنا شود. آن گاه، به عنوان هدف ديگر، چگونگي ظاهر شدن معنا از لايه هاي ژرف به لايه هاي سطحي نيز روشن شود، زيرا پيرنگ عنصر اصلي ژرف ساخت هر روايت است و مقوله هاي معنايي که همان «مربع معنايي» هستند از درون اين عنصر ساختاري بيرون مي آيند. در پايان، بومي سازي نظريه هاي مربوط به پيرنگ با فرهنگ ايراني، به ويژه در حوزه ادبيات کودک و نوجوان، باعث مي شود نويسندگان کودک و نوجوان به اهميت پيرنگ در روايت هاي داستاني آگاه شوند.

 نسخه قابل چاپ