مقالات روانشناسی

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر در راستاي نظريه خود – حکومتي ذهني اشترنبرگ، الگوهاي تفکر دانش آموزان دختر دوم راهنمايي و دبيرستان تيزهوش و عادي را پس از مهار توانش هاي سه گانه ذهني آنان، مورد بررسي قرار داده است. از ميان يک گروه 360 نفري که به آزمون توانشهاي سه گانه ذهني استرنبرگ (STAT) پاسخ دادند، 136 نفر با يکي از توانش هاي برتر انتخاب شدند و پرسشنامه الگوهاي تفکر را تکميل کردند. تحليل عوامل نشان داد اين پرسشنامه مي تواند 7 الگو از 13 الگوي تفکر معرفي شده در نظريه خود – حکومتي ذهني را با اعتبار و روايي مطلوب ارزيابي کند. در تحليل واريانس چند متغيري الگوهاي تفکر بر حسب برتري سه توانش ذهني در دو مقوله (1- تحليلي، خلاق، عملي 2- کلامي، عددي، تصويري) اثر اصلي کلي سن و نوع مدرسه ديده شد. دانش آموزان دوم راهنمايي بيشتر از دانش آموزان دوم دبيرستان داراي الگوهاي تفکر اجرايي، محافظه کار و حکومت گروهي بودند و دانش آموزان تيزهوش بيشتر از دانش آموزان عادي از الگوي تفکر کل نگر و جزنگر استفاده کرده بودند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر، بررسي روايي و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومي (فرم 28 سوالي) بود. براي اين منظور در يک مطالعه 75 نفر از دانشجويان براي بررسي اعتبار پرسشنامه در مطالعه اي ديگر 92 نفر از دانشجويان دانشگاه شيراز جهت بررسي روائي آن شرکت نمودند. اعتبار پرسشنامه مزبور از سه روش دوباره سنجي، تنصيفي و آلفاي کرونباخ بررسي گرديد که به ترتيب ضرائب اعتبار 0.70، 0.93 و 0.90 حاصل گرديد. براي مطالعه روايي پرسشنامه سلامت عمومي از سه روش همزمان، همبستگي خرده آزمونهاي اين پرسشنامه با نمره کل و تحليل عوامل استفاده شد. روايي همزمان پرسشنامه سلامت عمومي از طريق اجراي همزمان با پرسشنامه بيمارستان ميدلسکس (M.H.Q) انجام گرديد که ضريب همبستگي 0.55 حاصل آن بود. ضرايب همبستگي بين خرده آزمونهاي اين پرسشنامه با نمره کل در حد رضايت بخش و بين 0.72 تا 0.87 متغير بود. نتيجه تحليل عوامل با استفاده از روش چرخشي واريماکس و بر اساس آزمون اسکري، بيانگر وجود عوامل افسردگي، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعي و علايم جسماني در اين پرسشنامه بود که در مجموع بيش از 50 درصد واريانس کل آزمون را تبيين مي نمودند. بنابراين، بر اساس نتايج اين تحقيق، فرم 28 سوالي پرسشنامه سلامت عمومي واجد شرايط لازم براي کاربرد در پژوهشهاي روانشناختي و فعاليت هاي باليني شناخته شد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به منظور هنجاريابي آزمون هوش ويليامز براي کودکان با نارسايي بينايي صورت گرفته است. اين آزمون صد پرسش کلامي و غيرکلامي است و در مقايسه با آزمون هاي هوشي ديگر که به منظور سنجش هوش افراد نابينا و نيمه بينا به کار گرفته مي شوند، سازه هوش را به گونه اي دقيق تر مي سنجد. اين پژوهش در زمره تحقيقات توصيفي – تحولي است که براي نخستين بار در ايران انجام مي پذيرد. در اين پژوهش 134 دانش آموز نابينا و نيمه بينا 11.5-14.5 ساله که در سال تحصيلي 79-1378 در مدارس راهنمايي عادي و استثنايي شهر تهران شاغل به تحصيل بودند، به طور انفرادي مورد آزمون قرار گرفتند. ضريب اعتبار آزمون با روش دونيمه کردن و با استفاده از فرمول اسپيرمن براون در دو گروه سني بين 0.64 تا 0.87 به دست آمد. هم چنين رابطه بهره هوشي، با آخرين معدل پيشرفت تحصيلي به عنوان معياري براي روايي آزمون مورد بررسي قرارگرفت. ضريب همبستگي بين بهره هوشي و آخرين معدل پيشرفت تحصيلي آزمودني ها 0.73 به دست آمد که در سطح P<0.01 معنادار است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر تاثير روشهاي موسيقي درمانگري فعال و غيرفعال را بر علايم منفي و مثبت بيماران روان گسيخته مطالعه کرده است. در اين مطالعه 96 بيمار روان گسيخته از دو مرکز روانپزشکي پس از انتخاب تصادفي در سه گروه شامل دو گروه آزمايش و يک گروه گواه تقسيم شده اند. گروه آزمايش يک در جلسات موسيقي درمانگري فعال شامل نواختن ساز، خواندن و حرکات موزون شرکت و گروه آزمايش دو، در جلسات موسيقي درمانگري غيرفعال شامل شنيدن صرف موسيقي شرکت کردند. گروه گواه هيچگونه موسيقي دريافت نکرد. کليه بيماران پيش از آزمايش توسط دو متخصص روانپزشک و روانشناس باليني مورد ارزيابي و همچنين در دو مرحله پيش و بعد از آزمايش از نظر ميزان علايم مرضي منفي و مثبت با استفاده از مقياس اندازه گيري علايم منفي (SANS) و اندازه گيري علايم مثبت (SAPS) اندازه گيري شدند. تحليل کوواريانس براي 9 گروه از علايم منفي و مثبت بيماران روان گسيخته به طور جداگانه براي کل نمونه، جنس، سطح تحصيلات، سطح اقتصادي – اجتماعي و سن انجام شد و اين نتايج به دست آمد:
الف – موسيقي درمانگري بر علائم منفي بيماران روان گسيخته اثر مثبت دارد. ب- اثر موسيقي درمانگري بر زنان روان گسيخته نسبت به مردان روان گسيخته بيشتر و وسيعتر است. ج – اثر موسيقي درمانگري بر بيماران کم سواد و بيماران در سطح اجتماعي – اقتصادي پايين بيشتر است. د – سن در اثر پذيري بيماران روان گسيخته از موسيقي درمانگري نقشي ندارد. ه - دو نوع موسيقي درمانگري فعال و غيرفعال تاثير متفاوتي بر بيماران روان گسيخته دارد.

 نسخه قابل چاپ

سبک هاي دلبستگي که در چارچوب رابطه کودک – مادر شکل گرفته و استقرار مي يابند، روشهاي مواجهه فرد با موقعيتهاي تنيدگي زا را با به کار بستن مکانيسم هاي دفاعي متاثر مي سازند. در اين تحقيق، رابطه سبکهاي دلبستگي و انواع مکانيسم هاي دفاعي بررسي شد. دويست و چهارده دانشجوي دانشگاه تهران با تکميل مقياس دلبستگي بزرگسال و پرسشنامه سبکهاي دفاعي در اين پژوهش شرکت کردند. نتايج تحقيق نشان داد که بين سبک دلبستگي شخص و سبک دفاعي وي رابطه معني دار وجود دارد: آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ايمن بيش از آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ناايمن (اجتنابي و دوسوگرا) از مکانيسم هاي دفاعي رشد يافته استفاده کردند؛ آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ناايمن بيش از آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ايمن از مکانيسم هاي دفاعي رشد نايافته و نورتيک استفاده کردند و آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ناايمن دوسوگرا بيش از آزمودنيهاي داراي سبک دلبستگي ناايمن اجتنابي از مکانيسم هاي دفاعي رشد نايافته و نورتيک استفاده کردند. نتايج و استلزامهاي پژوهش حاضر، که براي نخستين بار رابطه سبکهاي دلبستگي و دفاعي را بررسي کرده است، در اين مقاله تبيين و تشريح خواهند شد.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين تحقيق، بررسي تاثير آموزش رفتاري والدين و دارو درمانگري بر ميزان علايم فزون کنشي کودکان مبتلا به اختلال نارسايي توجه / فزون کنشي بود. بدين منظور، از بين نواحي چهارگانه آموزش و پرورش شهر شيراز 8 مدرسه ابتدايي پسرانه انتخاب شدند و با توجه به ارزيابي معلمان و والدين، براي 67دانش آموز، تشخيص اوليه فزون کنشي داده شد. اين دانش آموزان، براي تشخيص قطعي به روانپزشک، ارجاع داده شدند. از بين اين 67 نفر، فقط 30 نفر به روانپزشک مراجعه کردند که 26 نفر از آنها تشخيص قطعي فزون کنشي گرفتند. اين 26 نفر به اضافه 7 نفر که قبلا تشخيص فزون کنشي گرفته بودند، اما به روانپزشک مراجعه نکرده بودند، به طور تصادفي به سه گروه 11 نفري آموزش رفتاري والدين، دارو درمانگري و گواه تقسيم شدند. آزمودني هاي گروه دارو درمانگري که در نهايت به 8 نفر تقليل پيدا کرده بودند، به مدت 35 روز داروي متيل فنيديت (ريتالين) مصرف کردند. والدين گروه آموزش، در 6 جلسه هفتگي 90 دقيقه اي آموزش تغيير و ايجاد رفتار در کودکان شرکت کردند، اما گروه گواه هيچ نوع درماني دريافت نکردند. نتايج تحقيق نشان داد که آموزش رفتاري والدين، بر اساس ارزيابي والدين در مرحله بعد از درمان و پيگيري، بطور معني داري ميزان علايم فزون کنشي کودکان مورد مطالعه را کاهش داده است (P<0.05)، اما بر اساس ارزيابي معلمان، تفاوت معني داري بين ميانگين هاي ميزان علايم فزون کنشي گروه آموزش رفتاري والدين و گروه گواه در مرحله بعد از درمان و پيگيري وجود نداشت. از طرف ديگر، نتايج تحقيق نشان داد که دارودرماني، در مرحله بعد از درمان، به طور معني داري تاثير چشمگيري بر کاهش ميزان علايم فزون کنشي کودکان مورد مطالعه داشته است (P<0.05).

 نسخه قابل چاپ

هدف از انجام اين تحقيق، شناخت هنجارهاي موجود در محيط آموزشي و سنجش ميزان تمايل دانش آموزان به رعايت هنجارها است. اين تحقيق درصدد است با توجه به مفاهيم هنجار و جامعه پذيري، هنجارها را در محيط آموزشي مورد بررسي قرار داده و ميزان رغبت و تمايل دانش آموزان را در رعايت هنجارها بعنوان نقش دانش آموزي مورد ارزيابي قرار دهد. روش مطالعه در اين تحقيق، روش پيمايشي است. شيوه جمع آوري اطلاعات با تلفيق مراجعه به اسناد و مدارک و نيز پرسشنامه انجام شده است. جهت دسترسي به واحدهاي نمونه (دانش آموزان دختر) از روش نمونه گيري طبقه اي بهره گرفته و پس از کسب آمار دانش آموزان در منطقه 18 تهران، حجم نمونه 150 دانش آموز تعيين شد. اين تحقيق نشان داد که ويژگيهايي چون رشته تحصيلي، سطح تحصيلات و شغل والدين، معدل دانش آموزان و ميزان فعاليت دانش آموزان به طور غير مستقيم در رعايت هنجارها موثر است. همچنين شرايط محيط آموزشي، ميزان آگاهي دانش آموزان از مقررات محيط آموزشي و ميزان ارضاي نياز آنها، در رعايت هنجارها موثر است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به ارتباط بين ريختهاي شخصيتي با ادراک بصري و حافظه کلامي مي پردازد. براي بررسي اين موضوع ابتدا از بين دانشجويان دانشگاه تربيت مدرس 320 نفر انتخاب و آزمون ريختهاي شخصيتي فرامينگهام و بورتنر روي آنها اجرا گرديد و از بين آنها 60 نفر بر اساس نمره بدست آورده در آزمون، انتخاب شدند. سپس به منظور بررسي ارتباط سرعت واکنش و دقت ريختها، تفاوت دقت در ادراک، تفاوت در سرعت و زمان واکنش و همچنين تفاوت ميزان و نوع يادآوري کلمات در ريختهاي شخصيتي A و B آزمونهاي سنجش دقت پيرون، تست حافظه کلامي و آزمون زمان واکنش روي گروه نمونه اجرا گرديد و نتايج بدست آمده با استفاده از شاخصهاي آماري ضريب همبستگي پيرسن و آزمون Z و همچنين آزمون مجذور کاي و t براي مقايسه ميانگينهاي دو گروه مستقل، تجزيه و تحليل شدند. نتايج نشان مي دهد که در مجموع افراد ريخت A با سرعت بيشتري به محرکها پاسخ مي دهند، ميزان کارايي آنان در آزمون دقت، داراي خطاي بيشتري است و در آزمون حافظه نيز کلمات بيشتري را يادآوري مي نمايند. ولي افراد ريخت B با سرعت کمتري به محرک پاسخ مي دهند، داراي دقت بيشتر و خطاي کمتري در آزمون دقت هستند و تعداد کلمات کمتري را يادآوري مي نمايند. بنابراين مي توان نتيجه گيري کرد که خصوصيات شخصيتي افراد در ادراک شناختي آنان تاثير دارد و افراد داراي ريختهاي شخصيتي گوناگون تفاوتهايي در ادراک و حافظه دارند.

 نسخه قابل چاپ

روش تنش زدايي عميق عضلاني که با الهام از روشهاي جاکوبسن (1983)، ريم و ماسترز (1974)، ولپي ولازاروس (1966) توسط موريس و همکاران (1983) براي کودکان فراهم شده متغير مستقل اين تحقيق است و تاثير آن بر اضطراب، حافظه شنيداري – کلامي (به عنوان شاخص توانايي شناختي) و معدل نمرات ثلث سوم آزمودنيها (به عنوان معيار پيشرفت تحصيلي) به منزله متغيرهاي وابسته، بررسي شده است. از مناطق 19 گانه آموزش و پرورش تهران، منطقه 4 به صورت تصادفي انتخاب و از بين مدارس پسرانه نمونه مردمي سابق اين منطقه نيز 4 مدرسه و در هر مدرسه دو کلاس چهارم و پنجم به تصادف برگزيده شد. سپس بر اساس نتايج آزمون اضطراب رينولدز، کلاسها همتا شدند و 4 کلاس به عنوان گروه گواه (140 نفر) و 4کلاس به عنوان گروه آزمايشي (146 نفر) در نمونه تحقيق قرار گرفتند و آزمون حافظه شنيداري – کلامي ري (RAVLT) نيز به اجرا درآمد. معلمان گروه هاي آزمايشي پس از طي دوره آموزش روش تنش زدايي عميق عضلاني، اين روش را به دانش آموزان آموزش دادند و سپس در خلال ثلث اول تا سوم به مدت 5 ماه و 120 جلسه، شاگردان روزانه يک بار در ساعات تدريس با هدايت معلم، تمرين مي کردند. پس از جمع آوري داده ها در موقعيت پس آزمون، براي تجزيه و تحليل آنها، افزون بر روشهاي توصيفي آماري از تحليل واريانس يک طرفه، روشهاي آماري t براي دو گروه مستقل و وابسته استفاده شد. نتايج تحقيق، افزون بر آنکه تاثير متغير مستقل را بر کاهش اضطراب گروه آزمايشي نشان دادند اين نکته را نيز برجسته کردند که آموزش تنش زدايي عميق عضلاني به عنوان يک شيوه مهارگري بر افزايش کارآمدي دانش آموزان سطوح مختلف اضطرابي موثر است و با تاثير بر مجموعه به بهبود سطح سازش يافتگي گروه عمده اي از افراد منجر مي شود. اما اثر بخشي آن برحسب چارچوب زندگي رواني کودک به عنوان يک نظام درهم تنيده و در حال تحول تغيير مي کند. درمجموع، يافته هاي اين پژوهش همسو با بسياري از پژوهشهاي ديگر، بر نقش عمده مدرسه در تامين بهداشت رواني دانش آموزان صحه مي گذارند و بر لزوم آموزش روشهاي خود مهارگري در سطح پيشگيري اوليه تاکيد مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

تحقيق حاضر، رابطه بين اهداف پيشرفت تحصيلي و جهت گيريهاي مثبت و منفي دوستان نسبت به درس و تحصيل را در 200 نفر از دانش آموزان دختر و پسر پايه سوم راهنمايي شهر همدان در سال 1377 که به صورت تصادفي انتخاب شده اند، مورد بررسي قرار مي دهد. به منظور سنجش جهت گيريهاي دوستان و جهت گيريهاي هدفي، از پرسشنامه محقق ساخته که با توجه به پرسشنامه الگوهاي انطباقي يادگيري، ساخته مر، ميگلي و اوردان (1993) تنظيم شده بود، استفاده شد. جهت گيريهاي هدفي شامل هدفهاي تکليف مدار، هدفهاي توانايي نسبي، هدفهاي بيروني و هدفهاي اجتناب از تلاش است. براي سنجش پيشرفت تحصيلي، ميانگين نمرات دروس دانش آموزان در نظر گرفته شد. نتايج تحقيق نشان داد که: 1) جهت گيريهاي مثبت دوستان، بهترين متغير پيش بيني کننده اهداف تکليف مدار است. 2) جهت گيريهاي منفي دوستان بهترين متغير پيش بيني کننده اهداف بيروني و اهداف اجتنابي است. 3) دانش آموزان با هدف توانايي نسبي، پيشرفت تحصيلي بالاتري دارند. به طور کلي نتايج تحقيق حاضر، حاکي از اهميت توجه به تاثير دوستان در اتخاذ جهت گيريهاي هدفي دانش آموزان و عملکرد تحصيلي آنان است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

SCL-90-R از مقياسهاي رايج در سنجش آسيب هاي رواني است. بنا به گزارشهاي مختلف اين مقياس تک عاملي است و آسيب شناسي رواني عمومي را مي سنجد. در مقاله حاضر مراحل ساخت و بررسي خصوصيات روانسنجي يک فرم کوتاه از SCL-90-R به نام SCL-25 توصيف مي گردد. نتايج بررسيهاي مقدماتي نشان داد SCL-25 با 25 ماده همبستگي بالايي با 90 ماده SCL-90-R دارد و يک مقياس روا و معتبر براي سنجش آسيب رواني عمومي است.

 نسخه قابل چاپ