مقالات روانشناسی

در اين مقاله به آموزه هاي حافظ همچون يك مكتب تربيتي نگاه شده و مباني فلسفي، ديني، تربيتي و علمي آن مورد بررسي قرار گرفته است. در مقاله با استناد به اشعار حافظ تاكيد شده است كه حافظ پرورش را مقدم بر آموزش مي داند و به جاي مدرسه و قيل و قال درس، در پي انسان سازي است. حافظ از نظر معرفت شناسي نگرش شهودي دارد و از نظر هستي شناسي معتقد به تقدير الهي است. او از نظر انسان شناسي انسان را موجودي تكامل جو، مسوول و مسلط بر نفس مي داند و از نظر ارزش شناسي معتقد است انسان بايد با طبيعت و آفريده هاي خداوند هماهنگ باشد و انسان بيگانه با مخلوقات خداوند نمي تواند راز خلقت را درك كند. مقاله مباني ديني مكتب تربيتي حافظ را نيز كاويده و معتقد است حافظ به جاي تاكيد بر‌ آداب ديني بر تجزيه ديني تاكيد دارد و رابطه عاشقانه را بستر تجربه ديني مي داند. در مقاله همچنين مباني علمي آموزه هاي حفظ درباره نقش دين در سلامتي و تعادل رواني و معنابخشي به حيات فرد مورد بحث قرار گرفته است. در مقاله تاكيد شده است كه جهان بيني حافظ برگرفته از قرآن، حديث و محصول ممارست او با قرآن و رياضت و عرض نيازمندي وي در درگاه ذات احديت است. كلام حافظ استعاره اي از كلام الهي و پيامبران و ائمه اطهار و بزرگان دين است.

 نسخه قابل چاپ

غالبا هنگام مطالعه مسايل مربوط به كنترل سيستم هاي پيچيده، اختلالات اين نوع سيستم ها از بابت درجه نظم و سازمانشان مورد توجه قرار مي گيرد. خاصيت اساسي هر سيستم سازمند را در آن مي دانند كه كمابيش منظم باشد. اطلاعات نيز در سير توسعه خود با مفهوم آنتروپي، نگانتروپي، و نظم و بي نظمي كه محققان ترموديناميك در قرن نوزدهم ابداع كرده اند پيوند يافته است. هرچه بي نظمي بيشتر باشد حضور اطلاعات در سيستم كمتر است. اما نظريات كنوني برآنند كه نظم و بي نظمي، هر دو، ابزار سنجش آنتروپي و هر يك قابل تبديل به ديگري است. اطلاعات در حاشيه بي نظمي و از حركات موزون نظم و بي نظمي حاصل مي شود و نوآوري ها از دل چنين الگويي سربر مي آورد.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر بررسي الگو و ميزان استناد مقالات رشته کتابداري و اطلاع رساني به ساير رشته ها طي ده ساله 73-82 بوده است. در اين مطالعه سهم انواع محمل هاي اطلاعاتي مورد استناد، سهم استناد به منابع تاليفي و ترجمه اي و مولفان بر استناد مورد بررسي قرار گرفته است. روش تحليل استنادي جهت تحقق هدف پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفته است. يافته ها نشان مي دهد که ميزان و الگوي پيوندهاي فرا رشته اي طي دوره مورد مطالعه يکسان نبوده و 7.27 درصد استنادات به منابع سايررشته ها اختصاص داشته و بيشترين استناد مقالات تاليفي نشريات مورد بررسي به علوم کامپيوتراختصاص يافته است. علوم تربيتي و جامعه شناسي به ترتيب دومين و سومين رشته هاي پراستناد بوده و بيشترين ميزان پيوندهاي فرا رشته اي کتابداري واطلاع رساني به سال 1380 تعلق داشته است و کتاب ها بالاترين سهم ازانواع محمل هاي اطلاعاتي مورد استناد در پيوندهاي فرا رشته اي کتابداري و اطلاع رساني را دارا بوده است. در مجموع منابع تاليفي مورد استناد در مقايسه با منابع ترجمه اي از سهم بيشتري برخوردار بوده است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به بررسي تاثير پيش سازمان دهنده ها در يادگيري دانش آموزان پسر پايه دوم دبيرستان دردرس جغرافيا مي پردازد. نمونه مورد مطالعه شامل 184 نفر از دانش آموزان پسر در رشته هاي تجربي، رياضي، و علوم انساني شهر شيراز است که دانش آموزان شرکت کننده در پژوهش به صورت تصادفي انتخاب شدند. روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي و نوع طرح پژوهش به شيوه آزمايشي است. ابزار اندازه گيري در تحقيق عبارت از يک آزمون محقق ساخته (بيست سوال چهار گزينه اي) است که به عنوان پيش آزمون بر روي هر دو گروه اجرا شد. پس از آن به گروه آزمايشي قبل از تدريس درس جغرافيا پيش سازمان دهنده و به گروه کنترل تدريس جغرافيا بدون پيش سازمان دهنده ارايه گرديد. بدين ترتيب نتايج يافته ها نشان داد که نمرات دانش آموزان در پيش آزمون تفاوت معني داري با يکديگر نداشته است اما در پس آزمون نمرات افزايشي در گروه آزمايشي ملاحظه گرديد؛ بنابراين پيش سازمان دهنده ها نقش موثري بر يادگيري دانش آموزان دارند. گروهي که پيش سازمان دهنده ها را دريافت کرده بودند در مقايسه با گروه کنترل، از يادگيري بهتري برخوردارند.

 نسخه قابل چاپ

هدف پژوهش حاضر بررسي رابطه سبک هاي دلبستگي (ايمن، اجتنابي، دوسوگرا) و ابعاد شخصيت (نوروزگرايي، برونگرايي، تجربه پذيري، همسازي، وظيفه شناسي) بود. دويست و سي و سه دانشجوي دانشگاه تهران (102 پسر، 131 دختر) با پرکردن مقياس دلبستگي بزرگسال (AAI) و مقياس شخصيت پنج عاملي (NEO-FFI) در اين پژوهش شرکت کردند. نتايج پژوهش حاضر به عنوان پژوهشي توصيفي نشان داد که: بين سبک دلبستگي ايمن با برونگرايي و هم سازي همبستگي مثبت معني دار وجود دارد، بين سبک هاي دلبستگي ناايمن (اجتنابي و دوسوگرا) و نوروز گرايي همبستگي مثبت معني دار وجود دارد، بين سبک هاي دلبستگي ناايمن (اجتنابي و دوسوگرا) و برون گرايي همبستگي منفي معني دار وجود دارد، بين سبک دلبستگي دوسوگرا و وظيفه شناسي همبستگي منفي معني دار وجود دارد، بين سبک دلبستگي دوسوگرا و وظيفه شناسي همبستگي منفي معني دار وجود دارد، بين سبک دلبستگي اجتنابي و هم سازي منفي معني دار وجود دارد. براساس يافته هاي پژوهش مي توان نتيجه گرفت که مدل هاي درونکاري ايمن و ناايمن از خود و ديگران، که در چارچوب روابط دلبستگي نوزاد- مادر تشکيل مي شوند، شکل گيري صفات شخصيت را تحت تاثير قرار مي دهند.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين پژوهش بررسي ارتباط وجوه خودشناسي (انسجامي و تجربه اي- تاملي) با پنج عامل بزرگ شخصيت و ديدگاه پذيري بود. 288 دانشجويان دانشگاه تهران با تکميل پرسشنامه هاي خودشناسي (نسخه 26 ماده اي و 12 ماده اي قرباني و همکاران، 2003a)، شخصيت و ديدگاه پذيري در اين پژوهش شرکت کردند. فرض بر اين بود که وجوه مختلف خودشناسي (انسجامي و انفکاکي) با عامل هاي شخصيت و ديدگاه پذيري ارتباط دارد و خودشناسي انسجامي در پيش بيني عامل هاي شخصيتي، نسبت به خودشناسي انفکاکي توانايي بيشتري دارد. نتايج نشان داد وجوه خودشناسي (به ويژه خودشناسي انسجامي) با عامل هاي شخصيتي و ديدگاه پذيري داراي همبستگي مثبت دارد افزون بر اين، خودشناسي انسجامي توان تبييني بالاتري نسبت به خودشناسي انفکاکي در پيش بيني همه عامل هاي شخصيتي را داشت. افزايش در سطح خودشناسي با افزايش در سطح ديدگاه پذيري و عامل هاي شخصيت، به جز عامل برونگرايي همراه بود. اين بدان معناست که فرايندهاي دخيل در خودشناسي و استلزامات رفتاري مرتبط با آن با صفات شخصيتي ادراک شده از جانب فرد در ارتباط است.

 نسخه قابل چاپ

نظريه معرفت يا اپيستمولوژي به دنبال تحقيق و بررسي ماهيت معرفت و توجيه باور است. نظريه معرفت محوري ترين و مرکزي ترين مباحث فلسفه را تشکيل مي دهد؛ زيرا اگر فلسفه جستار پيرامون حقيقت و خرد است بايد دانست که چگونه مي توان به حقيقت دست يافت و باورها را توجيه کرد. بدين لحاظ، هدف مقاله حاضر مطالعه اطلاعات از منظر معرفت شناسي و شناخت ماهيت و درک اطلاعات است؛ و به دنبال روشن انديشي پيرامون اين پرسش است که اطلاعات چيست و ويژگي هاي ذاتي و اصلي آن کدام است، و انتقال آن از چه الگوهايي تبعيت مي کند.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر به موضوع راهنمايي و هدايت تحصيلي در مدارس ايران پرداخته است. در فرايند کنوني هدايت تحصيلي در مدارس متوسطه نظام جديد از ملاک ها و شاخص هايي استفاده مي گردد که در مورد مفيد بودن بعضي از آنها ترديدي جدي وجود دارد. دراين مقاله ضمن نقد شاخص ها و ملاک هاي کنوني سعي شده است تا با استفاده از عملکرد تحصيلي قبلي دانش آموزان، پيشرفت آنها در پايان دوره متوسطه پيش بيني گردد. براي اين منظور پرونده 1063 نفر از فارغ التحصيلان نظام جديد در شهرستان نايين بررسي شده و داده هاي مربوط به متغيرهاي پيش بين و ملاک گردآوري شده، و سپس با استفاده از رگرسيون چندگانه الگوهاي مناسب براي هدايت تحصيلي در مدارس متوسطه طراحي گرديده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد که عملکرد تحصيلي قبلي به تنهايي قادراست درصد قابل توجهي از پيشرفت بعدي دانش آموزان دوره متوسطه را تبيين نمايد و لذا مي تواند به عنوان ابزار مفيد و نيرومندي براي هدايت تحصيلي دانش آموزان توسط مشاوران مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

هراس اجتماعي يکي از اختلالات اضطرابي است. افراد با هراس اجتماعي از موقعيت هاي اجتماعي و صحبت با ديگران مي ترسند و از حضور در اجتماع پرهيز مي کنند. اين اختلال بر کارکردهاي شغلي و تحصيلي افراد مبتلا تاثير بسيار دارد. يافته هاي پژوهشي نشان داده اند که آموزش خانواده در کنار به کارگيري روش هاي شناختي- رفتاري در درمان هراس اجتماعي موثراست. بر اين اساس هدف پژوهش حاضر بررسي کارآيي خانواده درماني توام با روش هاي شناختي- رفتاري در درمان هراس اجتماعي است. روش پژوهش حاضر مطالعه موردي است. در اين مطالعه دو آزمودني 18 و 20 ساله که با استفاده از مصاحبه باليني، ملاک هاي تشخيصي DSM-IV-TR و آزمون هاي تشخيصي مبتلا به هراس اجتماعي تشخيص داده شده بودند شرکت کرده اند. نتايج اين پژوهش بيانگر نقش خانواده در ايجاد، نگهداري و در نتيجه درمان هراس اجتماعي است. نتايج نشان دهنده کارآيي خانواده درماني با تاکيد بر رويکرد شناختي- رفتاري است. همسويي و ناهمسويي يافته ها در پايان مورد بحث قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف ارزشيابي هنرستان هاي کاردانش منطقه 2 شهر تهران با استفاده از الگوي ارزشيابي سيپ (CIPP) و پيشنهاد چارچوبي براي ارزشيابي ساير هنرستان هاي فني بويژه هنرستان هاي کاردانش اجرا شده است. جامعه آماري مورد مطالعه در اين پژوهش شامل پنج زير جامعه (هنرجويان، هنرآموزان، مديران هنرستان ها، دانش آموختگان و کارفرمايان) است که با استفاده از روش سرشماري و نمونه گيري تصادفي ساده مورد بررسي قرار گرفته است. بدين منظور، ابتدا چارچوب کلي عوامل و نشانگرهاي مورد نياز در ارزشيابي هنرستان هاي کاردانش، با اقتباس از تجارب موجود و استفاده از الگوي عناصر سازماني (او.اي.ام)، در سه بخش درونداد، فرايند و محصول (برونداد)، با به کارگيري 19 عامل و 203 نشانگر به همراه معيارهاي قضاوت (معيارهاي تحقق هدف) تدوين شد. سپس با استفاده از عوامل و نشانگرهاي تدوين شده، ابزارهاي پژوهش شامل پنج پرسشنامه، با لحاظ روايي (روايي محتوا) و پاياني (آلفاي کرونباخ) تهيه شد. بعد از گردآوري داده ها، وضع موجود با استفاده از «طيف قضاوت» و «معيارهاي پيشنهادي وضع مطلوب» مقايسه گرديد و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نهايتا از 19 عامل مورد بررسي، 17 عامل درسطح نامطلوب و 2 عامل ديگر در سطح نسبتا مطلوب قرار گرفت. بدين ترتيب وضعيت موجود هر سه بخش دروندادي، فرايندي و بروندادي هنرستان هاي جامعه ي مورد مطالعه در سطح «نامطلوب» ارزيابي شد. در انتها پس از مشخص شدن وضعيت هنرستان هاي جامعه هدف، براي بهبود وضعيت کيفي موجود پيشنهادها و راهکارهايي در سطح هر يک از عوامل مرتبط با بخش هاي دروندادي، فرايندي و بروندادي ارايه شد.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر بررسي رابطه بين سبک هاي هويت و تعهد هويت با کيفيت دوستي در دانش آموزان سال سوم دبيرستان شهر تهران است. به اين منظور 400 دانش آموز به صورت تصادفي از مناطق نوزده گانه آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند. براي بررسي متغيرهاي پژوهش، ازسه پرسشنامه سبک هاي هويت، کيفيت دوستي و تقابل دوستي استفاده شد. نتايج نشان داد که سبک هويت اطلاعاتي توانايي پيش بيني معنادار سه مولفه کيفيت دوستي (صميميت وافشاي خود، وفاداري و اعتماد، تقابل) را دارد. حال آنکه سبک هويت هنجاري و سبک هويت مغشوش/ اجتنابي فاقد پيش بيني مولفه هاي کيفيت دوستي هستند.

 نسخه قابل چاپ

اين مطالعه بر مبناي نظريه شناختي- اجتماعي بندورا (1986، 1997) و با استفاده از روش تحليلي معادلات ساختاري به بررسي  اثرات مفروض منابع اطلاعات خود-کارآمدي بر ويژگي هاي شخصي (نگرش رياضي، توانايي رياضي و مهارت هاي خود- تنظيمي)، خود- کارامدي رياضي و عملکرد رياضي، همچنين بررسي اثرات هر يک از ويژگي هاي شخصي بر خود- کارآمدي رياضي و عملکرد رياضي پرداخته است. 848 نفر از دانش آموزان پسر و دختر دو ناحيه آموزشي شهر يزد به چهار پرسشنامه و دو آزمون رواسازي شده دراين مطالعه پاسخ دادند. پس از تاييد الگوهاي اندازه گيري متغيرهاي نهفته و نيکويي برازش الگوي تابع ساختاري، ضرايب معنادار مسير از اثرات متغير مستقل منابع اطلاعات خود- کارآمدي بر ويژگي هاي شخصي و خود- کارآمدي رياضي و اثرات توانايي رياضي مهارت هاي خود- تنظيمي بر خود- کارآمدي و عملکرد رياضي حمايت مي کند. اين الگو با تبيين 50 درصد واريانس عملکرد رياضي، از ادعاي بندورا مبني بر نقش موثر باورهاي خود- کارآمدي در تعديل اثرات متغيرهاي شناختي و انگيزشي برعملکرد تحصيلي حمايت مي کند.

 نسخه قابل چاپ

هدف پژوهش حاضر بررسي عوامل موثر بر استفاده دانشجويان کشاورزي از منابع کتابخانه است. جامعه آماري اين تحقيق را 186 نفر از دانشجويان تحصيلات تکميلي دانشکده کشاورزي دانشگاه تهران که در سال هاي 82-1383 مشغول به تحصيل بود اند تشکيل مي دهند نتايج حاصل از آزمون F نشان مي دهد که ميزان استفاده دانشجويان از منابع کتابخانه مرکزي بر حسب معدل تفاوت معني داري با يکديگر دارد نيز نشان مي دهد که ميزان استفاده دانشجويان از کتابخانه مرکزي، تخصص گروه، و خارج از دانشکده از نظر تعداد ساعات مطالعه و تعداد کتاب هاي امانت گرفته شده داراي تفاوت معني داري از نظر راهبردهاي تدريس و يادگيري نيز بين سه کتابخانه فوق تفاوت معني داري وجود دارد. تحليل رگرسيون رضايت دانشجويان از کتابخانه نشان مي دهد که 17.5 درصد از تغييرات استفاده دانشجويان از منابع کتابخانه مرکزي به متغيرهاي ارايه خدمات، فراهم بودن پايان نامه و گزارش هاي علمي، روزآمد بودن مجلات داخلي و خارجي و سرعت و سهولت در دستيابي به منابع و 16.2 درصد از تغييرات در استفاده دانشجويان از منابع کتابخانه تخصصي به زمان مورد استفاده از کتابخانه و روزآمد بودن منابع تخصصي داخلي بستگي دارد.

 نسخه قابل چاپ

تحليل عاملي يکي از فنون پيشرفته آمار چند متغيري است که در جهت دستيابي به بسياري از هدفهاي علمي و پژوهشي مانند مدلسازي، فرضيه سازي، رواسازي تست ها، تشخيص پاره تست ها، و فراهم ساختن زمينه اجراي ساير روشهاي پيشرفته آماري مانند رگرسيون چند متغيري و معادلات ساختاري به کار مي رود. اما پيچيدگي و دشواري درک، اجرا و تفسير نتايج تحليل عاملي موجب شده است بسياري از کاربران بدون آشنايي با منطق زيربنايي، محدوديتها و نيز دامنه کاربرد آن، به اجرا و بکارگيري يافته هاي حاصل از آن بپردازند و بدين ترتيب زمينه ساز تفسيرهاي نامعتبر و ناروا و نيز تعميم هاي نادرست از پديده ها و متغيرهاي مورد مطالعه گردند. اين مقاله سعي دارد علاوه بر تشريح تاريخچه، هدفها و زيربناي نظري، منطقي و تا حدودي نيز پايه هاي رياضي اين تکنيک، محدوديتها و مسائل و مشکلات عمده تحليل عاملي را نيز خاطر نشان سازد. از دگرسو، به دليل تمايل فزاينده به اجراي اين روش بويژه در مراکز علمي، آموزشي و پژوهشي کشور تلاش شده است توصيه هايي به منظور فراهم آوردن زمينه مناسب براي کساني که مايل به يادگيري و اجراي تحليل عاملي هستند و يا آنهايي که سالهاي متمادي در پژوهشهاي خود از اين روش استفاده کرده اند، ارائه گردد.

 نسخه قابل چاپ

براساس پژوهش هاي انجام شده، افسردگي هم در شکل گيري (ايجاد) و هم در پيش آگهي بيماري هاي قلبي عروقي و از جمله بيماري کرونري قلب نقش دارد. هدف پژوهش حاضر اين بود که با بررسي رابطه استرس زناشويي و علائم افسردگي، نقش کيفيت روابط زناشويي را در علائم افسردگي زنان مبتلا به CHD تعيين و با زنان سالم مقايسه کند. شصت زن مبتلا به CHD و شصت زن سالم که از لحاظ سن و سطح تحصيلات با گروه زنان مبتلا به CHD همتا بودند، با اجراي پرسشنامه افسردگي بک (BDI) و مقياس استرس زناشويي استکهلم (SMSS) در اين پژوهش شرکت کردند. نتايج پژوهش نشان داد که ميان استرس زناشويي و علائم افسردگي هم در زنان مبتلا به CHD و هم در زنان سالم رابطه معني دار وجود دارد. علائم افسردگي در زنان مبتلا به CHD شايع تر از زنان سالم بود، اما ميان استرس زناشويي اين دو گروه تفاوت معني دار وجود نداشت. نتايج پژوهش حاضر همچنين نشان داد که در ميان زنان مبتلا به CHD به ترتيب سه عامل استرس زناشويي، چربي خون بالا و مصرف داروهاي بتا بلوکر بيشترين توان پيش بيني واريانس علايم افسردگي را داشتند. نتايج پژوهش حاضر در اين مقاله تبيين و تشريح خواهند شد.

 نسخه قابل چاپ