مقالات روانشناسی

به منظور بررسي عملي بودن، اعتبار، روايي و هنجاريابي مقياس 46 ماده اي رفتار زودانگيخته (وايت سايد و لينام، 2001)، 560 نفر (281 دختر و 279 پسر) از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران به شيوه نمونه برداري تصادفي چندمرحله اي انتخاب شدند. نتايج نشان دادند با حذف دو ماده، به دليل همبستگي منفي و ضعيف با کل مقياس و بار عاملي کم، ضريب اعتبار مقياس از طريق فرمول کلي آلفاي کرونباخ، 0.77 است. تحليل مولفه هاي اصلي با چرخش واريماکس به استخراج چهار عامل: فقدان تفکر پيشين، هيجان خواهي، فوريت و فقدان پشتکار منجر شد که 33.9 درصد واريانس را تبيين کردند. همبستگي مقياس هيجان خواهي زاکرمن (زاکرمن و ديگران، 1978) با عامل هيجان خواهي مقياس، معنادار بود (r=0.45) اما با ساير عامل ها معنادار نبود.

پژوهش حاضر با هدف شناسايي مولفه هاي مفهومي احساس تنهايي در دانشجويان ايراني بر پايه پژوهش کيفي و تحليل محتوا شکل گرفت. اطلاعات محتوايي احساس تنهايي در سه گام جمع آوري شدند: نخست، پيشينه پژوهشي احساس تنهايي و ابزارهاي اندازه گيري آن به طور جامع مرور شد. سپس با 10 مشاور (چهار زن و شش مرد) و 10 دانشجو (شش زن و چهار مرد) مصاحبه و نظرات آنها درباره احساس تنهايي ضبط شد. سرانجام 135 دانشجو (94 زن و 41 مرد) يک پرسشنامه باز پاسخ احساس تنهايي را تکميل کردند. تحليل محتواي پيشينه پژوهشي بيانگر هفت مولفه احساس تنهايي، يعني مولفه هاي هيجاني، اجتماعي، خانوادگي، احساساتي، دوستان، گروه هاي بزرگ تر (پيوندجويي گروهي) و هستي گرايي بودند. از تحليل محتواي مصاحبه با مشاوران، پنج مولفه هيجاني / فردي، ارتباطي / اجتماعي، ارتباطي / خانوادگي، هستي گرا و مذهبي / معنوي، از مصاحبه با دانشجويان، چهار مولفه هيجاني / فردي، ارتباطي، احساساتي و مذهبي / معنوي و از پرسشنامه باز-پاسخ سه مولفه هيجاني / فردي، ارتباطي (ارتباط با ديگران، خانواده، دوستان، گروه هاي بزرگ تر) و مذهبي / معنوي شناسايي شدند. يافته منحصر به فرد اين مطالعه، تنهايي مذهبي / معنوي بود که در اندازه گيري احساس تنهايي در نمونه هاي ايراني بايد درنظر گرفته شود. بر اساس اين يافته ها مي توان يک ابزار اندازه گيري احساس تنهايي مبتني بر فرهنگ ايراني را تهيه و گسترش داد.

اين پژوهش با هدف تعيين نقش واسطه گر حرمت خود و خودپنداشت در رابطه بين سبک هاي والدگري و پيشرفت تحصيلي بر پايه يک مدل علي در نمونه اي متشکل از 304 دانش آموز (152 دختر و 152 پسر) پايه چهارم دبستان شهر تهران و والدين آنها اجرا شد. دانش آموزان به دو مقياس خودپنداشت کودکان (پيرز، 1986) و مقياس حرمت خود پوپ (پوپ و مک هيل، 1988) و والدين آنها به مقياس سبک هاي والدگري (بامريند، 1973) پاسخ دادند. نتايج تحليل مسير نشان دادند: 1) آثار مستقيم هر سه سبک سهل گيرانه، مستبدانه و مقتدرانه بر پيشرفت تحصيلي معنادار هستند، 2) اثر مستقيم حرمت خود بر پيشرفت تحصيلي معنادار است اما اثر مستقيم خودپنداشت معنادار نيست و 3) حرمت خود فقط واسطه سبک والدگري سهل گيرانه با پيشرفت تحصيلي است. نتايج بر اساس تفاوت در ساختار مفهومي و کنشي حرمت خود و خودپنداشت و نقش والدين در شکل گيري آنها مورد بحث قرار گرفت.

براي بررسي تحول الگوي عادات شمارش با انگشتان در کودکان خردسال با تاکيد بر نقش سواد و دست برتري، 200 نفر از کودکان پيش دبستاني و دبستاني شهر تهران به روش نمونه برداري خوشه اي انتخاب شدند و پرسشنامه دست برتري چاپمن و چاپمن (1987) و پرسشنامه شمارش با انگشتان (کورن، 1993) در مورد آنها اجرا شد. نتايج آزمون خي دو نشان دادند که بين دو گروه پيش دبستاني (فاقد سواد) و دبستاني (باسواد) و دو گروه راست برتر و چپ برتر در الگوي عادات شمارش با انگشتان تفاوت معنادار وجود دارد، اما بين دو گروه پسر و دختر در الگوي عادات شمارش با انگشتان تفاوت معنادار يافت نشد. اکثر کودکان پيش دبستاني با دست راست (23.5%) و دست چپ (18%) و بيشتر کودکان دبستاني با دست راست و همچنين، کودکان راست برتر اغلب با دست راست و کودکان چپ برتر اغلب با دست چپ شمارش از يک تا 10 را شروع کردند.

هدف پژوهش حاضر، شناخت ميزان اثربخشي آموزش همدلي (وزيري و لطفي کاشاني، 1390) در کاهش رفتارهاي پرخاشگرانه بود. 48 دانش آموز از دو دبيرستان پسرانه منطقه يک شهر تهران (هر مدرسه 24 نفر) بر اساس نمونه برداري داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه قرار داده شدند. 12 جلسه دو ساعتي آموزش همدلي براي گروه آزمايشي اجرا شد. ميزان رفتارهاي پرخاشگرانه هر يک از افراد دو گروه قبل و پس از آموزش با مقياس ارزيابي رفتارهاي پرخاشگرانه (وزيري و لطفي کاشاني، 1390) اندازه گيري شد. نتايج تحليل کوواريانس نشان دادند آموزش مهارت همدلي توانسته است رفتارهاي پرخاشگرانه را کاهش دهد. همچنين يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهند آموزش مهارت همدلي در مدارس، به ويژه در سنين نوجواني، با فراهم کردن توانايي درک ديگران مي تواند به کاهش رفتارهاي پرخاشگرانه منجر شود.

به منظور بررسي رابطه سبک هاي يادگيري با پيشرفت تحصيلي، جنس و رشته تحصيلي در دانش آموزان دبيرستاني شهر اقليد، 500 دانش آموز (263 زن، 237 مرد) با روش نمونه برداري خوش هاي انتخاب شدند. شرکت کنندگان به سياهه سبک هاي يادگيري کلب (کلب، 1971) پاسخ دادند. براي تحليل داده ها از آزمون مجذور کاي بهره گرفته شد.يافته ها نشان دادند: 1) شرکت کنندگان واجد سبک يادگيري واگرا و جذب کننده، عملکرد تحصيلي بهتري نسبت به شرکت کنندگان داراي سبک هاي همگرا و انطباقي دارند، 2) پسران بيشتر از سبک يادگيري واگرا سود مي جويند، در حالي که سبک يادگيري غالب دختران، جذب کننده است، و 3) بين سبک هاي يادگيري و رشته تحصيلي رابطه معناداري وجود ندارد.

براي شناخت رابطه پيوندهاي والديني و سلامت رواني 330 دانشجوي دانشگاه شهيد بهشتي (233 زن، 97 مرد) انتخاب شدند. براي سنجش رابطه والد-کودک، سياهه پيوندهاي والديني (پارکر، 1979) و براي بررسي سلامت رواني، پرسشنامه سلامت عمومي (گلدبرگ و هيلر، 1979) به کار برده شدند. نتايج نشان دادند مراقبت والديني با سلامت رواني همبستگي منفي و فزون حمايتگري والديني با سلامت رواني رابطه مثبت دارد. زنان سلامت رواني بهتر و مراقبت والديني بيشتري را گزارش کردند. جنس به صورت مستقيم و غيرمستقيم (با واسطه مراقبت والديني) سلامت رواني را پيش بيني کرد.

به منظور بررسي نقش سبک هاي دلبستگي، راهبردهاي مقابله اي و سلامت رواني در اعتياد به اينترنت، 400 دانشجو (200 زن، 200 مرد) به روش نمونه برداري خوشه اي انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسشنامه دلبستگي بزرگسال (بشارت، 1384)، پرسشنامه راهبردهاي مقابله اي (اندلر و پارکر، 1990)، پرسشنامه سلامت عمومي (گلدبرگ، 1972) و آزمون اعتياد به اينترنت (يانگ، 1998) پاسخ دادند. نتايج نشان دادند: 1) اعتياد به اينترنت با راهبردهاي مقابله اي مساله محور رابطه منفي و با راهبردهاي مقابله اي هيجان محور و اجتنابي رابطه مثبت دارد، 2) رابطه اعتياد به اينترنت با سبک دلبستگي ايمن منفي و با سبک دلبستگي ناايمن، دوسوگرا و اجتنابي مثبت معنادار است، 3) بين اعتياد به اينترنت و نمره سلامت رواني پايين رابطه معنادار وجود دارد، و 4) سبک هاي دلبستگي، راهبردهاي مقابله اي و سلامت رواني، اعتياد به اينترنت را پيش بيني مي کنند.

بررسي هاي طولي در مورد بهزيستي فاعلي نشان داده اند که برخي از افراد همواره زندگي را مثبت تر مي بينند، تفاوت هايي که مي توانند بر اساس رگه هاي خلقي تبيين شوند. بسياري از پژوهش ها در قلمرو روان شناسي سازماني نيز تفاوت هاي فردي در فشارهاي روان شناختي را نشان مي دهند. انگيزه هاي مالي و اخلاقي در سازمان ها نيز ضروت کاهش فشار شغلي را توجيه مي کنند چرا که شواهد متعددي آشکار کرده اند تنيدگي حرفه اي مي تواند به اختلال هاي جسماني و روان شناختي بيانجامند که پيامد آن کاهش عملکرد شغلي و افزايش هزينه هاي سلامت است. افزون بر آن، درک تفاوت هاي فردي در گرايش به تجربه فرايندهاي تنيدگي و چگونگي تاثير تفاوت هاي فردي بر سبک هاي مقابله اي مي تواند در انتخاب افراد مناسب براي کارکردن در موقعيت هاي تنيدگي زاي حرفه اي سودمند باشند.

در اين مقاله مروري، رابطه اختلال هاي اضطرابي و تنظيم هيجان در سه محور اصلي نقش تنظيم هيجان در افزايش يا کاهش پاسخ دهي هيجاني، نقش تنظيم هيجان در نشانه شناسي اختلال هاي اضطرابي، و نقش تنظيم هيجان در تداوم و گسترش اختلال هاي اضطرابي بر پايه يک الگوي نظري، برجسته شده است.

پژوهش حاضر در پي کشف روابط معنايي و ساختاري ارزشها در نوجوانان ايراني بود. بدين منظور 1532 دانش آموز (766 دختر، 766 پسر) به نسبت مساوي در پايه هاي تحصيلي سوم راهنمايي (14 ساله) و سوم نظري (17 ساله)، به روش نمونه برداري تصادفي طبقه بندي شده از 6 منطقه آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب و با «پرسشنامه تشبيهي ارزش» (شوارتز و ديگران، 2001)، ارزشيابي شدند. روي آورد آماري پژوهش براي تحليل ساختاري و منظومه هاي محتوايي ارزشها، فن «تحليل کوچکترين فضا» بود. يافته هاي پژوهش نشان دادند که محتوا و ساختار ارزشهاي انساني نوجوانان ايراني در سطح وسيعي با الگوي نظري جهان شمول ارزشها (شوارتز، 1992) مطابقت دارد، و معنابخشي و ساخت دهي به ارزشها در دختران و پسران مشابه است. انحراف از الگوي مورد انتظار نيز در مواردي مشاهده شد. ريخت ارزشي خيرخواهي با ساختار ريخت اصلي مطابقت نکرد و رابطه پويشي ابعاد رتبه بالاتر «تعالي خود» و «گسترش خود» نقض شد. اين ساختارهاي کمي تغيير يافته خصيصه هاي ويژه (شاخص فرهنگ) نوجوانان ايراني را منعکس مي کنند. پژوهش حاضر، يافته هاي بحث انگيزي را در باب ماهيت ارزشهاي اخلاقي نوجوانان ايراني در پي داشت.

اين پژوهش با هدف شناخت رابطه نگراني و حمايت اجتماعي در دوره نوجواني انجام شد. گروه نمونه شامل 570 دانش آموز (292 دختر، 278 پسر، ميانگين سني=16.85) بود. شرکت کنندگان، پرسشنامه حمايت اجتماعي کودکان و نوجوانان (طهماسيان، 1384) و پرسشنامه نگراني پن استيت (ماير و ديگران، 1990) را تکميل کردند. داده ها با استفاده از ضريب همبستگي و رگرسيون مورد تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان دادند که بين احساس نگراني و حمايت اجتماعي در دختران و پسران و پايه هاي مختلف تحصيلي رابطه معنادار منفي وجود دارد. با افزايش حمايت اجتماعي، نگراني در نوجوانان کاهش مي يابد و با کاهش حمايت اجتماعي، نگراني افزايش مي يابد. همچنين، حمايت اجتماعي مي تواند 14% از واريانس نگراني را در نوجوانان تبيين کند. اين يافته ها حاکي از آنند که حمايت اجتماعي مي تواند عامل حفاظت کننده اي در مقابل نگراني در سنين نوجواني باشد. افزون بر اين، خانواده و همسالان مي توانند در برنامه هاي پيشگيرانه و درماني براي کاهش و درمان نگراني، تاثيرگذار باشند.

هدف پژوهش حاضر، پيش بيني اهداف پيشرفت بر اساس جو کلاس با واسطه گري توانايي و سودمندي ادراک شده در نمونه اي متشکل از 300 دانش آموز سال سوم دبيرستان شهر نور در سه رشته تحصيلي (علوم انساني، علوم تجربي و رياضي فيزيک) بود. براي سنجش جو کلاس از پرسشنامه در کلاس من (هاردر، کروسون، لاي و ايکسيه، 2006) و مقياس تلاش و تعهد نسبت به مدرسه (هاردر و ريو، 2003) و براي سنجش اهداف پيشرفت، توانايي و سودمندي ادراک شده از پرسشنامه روي آوردهاي يادگيري (گرين و ميلر، 1996) بهره گرفته شد. داده ها با استفاده از روش بارون و کني (1986) و تحليل رگرسيون چندگانه تحليل شدند. نتايج نشان دادند که جو کلاس به واسطه رابطه با توانايي و سودمندي ادراک شده، پيش بيني کننده اهداف پيشرفت در دانش آموزان دبيرستاني است.