به گزارش مهر، در اين روزها گروههايي از
لکه هاي خورشيد در فتوسفر (لايه خارجى بسيار داغ اتمسفر خورشيد) ظاهر شده اند. اين لکه هاي درخشان با روشن شدن خود ميزان
زيادي انرژي آزاد مي کنند.
اين لکه ها که از دو ماه قبل رشد خود را آغاز کرده اند از
اين مسئله حکايت دارند که ستاره مادر وارد بيست و چهارمين چرخه فعاليت خود
(از زماني که ستاره شناسان با کمک دستگاههاي اپتيکي شروع به رصد آن کرده
اند) شده است.
به طور متوسط چرخه ها 11 سال را طي مي کنند و بنابراين از
حدود دو قرن و نيم قبل دانشمندان با وسواس خاصي اطلاعات مربوط به خورشيد را
جمع آوري کرده اند.
هر چند قدمت کشف لکه هاي خورشيدي به سالهاي 1611- 1610 باز
مي گردد که با کنجکاوي بي پايان گاليله انجام شد اما در عصر پيش از اختراع
تلسکوپ نيز ستاره شناسان دنياي قديم به ويژه منجمان چيني اسناد مختلفي را
از اين چرخه هاي فعاليت خورشيدي تهيه کرده بودند که نسبت به رصدهاي دوران
مدرن از اعتبار چنداني برخوردار نيستند.
ناسا به منظور ثبت از نزديک لحظه به لحظه ورود خورشيد به
چرخه، روز پنجشنبه 11 فوريه 2010 از پايگاه کيپ کارناوال، ماموريت
SDO
(رصدخانه ديناميک خورشيدي) را پرتاب کرد. اين فضاپيما که
سه تن وزن دارد مجموعه اي از تلسکوپها و دستگاههايي را در مدار قرار داده
است که انرژي خود را از پانلهاي خورشيدي شش متري تامين مي کنند.
اين رصدخانه خورشيدي روي نصف النهار در 102 درجه طول
جغرافيايي شرقي واقع شده است و شاهدي بر فعاليت "سوهو" (رصدخانه هليوسفريک
خورشيدي) است که از سال 1995 در فاصله 5/1 ميليون کيلومتري از زمين مشغول
جمع آوري اطلاعات مفيدي از خورشيد است.
SDO
براي يک دوره زندگي پنج ساله طراحي شده اما براي 10 سال
فعاليت از سوخت کافي برخوردار است.
اين فضاپيما به نسبت
ساده است و وزن بار مفيد آن تنها 300 کيلوگرم بوده و تنها داراي سه دستگاه
است. اما اين دستگاهها بسيار پيشرفته اند و براي اولين بار در تاريخ نجوم
مورد استفاده قرار مي گيرند.
دستگاههاي
نصب شده بر روي SDO
HMI: با دستگاه "تصوير ساز
مغناطيس و هليوسيسميک" آغاز مي کنيم. اين دستگاه را که محققان دانشگاه
استنفورد توسعه داده اند همان کاري را انجام مي دهد که يک دستگاه تقريبا
مشابه انجام مي دهد که بر روي "سوهو" نصب شده است و وظيفه آن اندازه گيري
نوسانات خورشيدي است. نوسانات، ضربه هاي جهاني ستاره منظومه شمسي هستند که
در يک دوره پنج دقيقه اي مي لرزند.
مطالعه اين نوسانات، توسعه هيليوسيسميک يعني تحقيق
بر روي امواج لرزه اي براي تعيين سرعت چرخش پلاسما در عرضهاي جغرافيايي
مختلف خورشيد را امکانپذير مي کند.
سريعترين چرخش خورشيد در استواي
ستاره بوده و برابر با يک دور در 5/24 روز است. آهسته ترين آن در عرض
جغرافيايي نزديک قطبها (يک دور در 1/33 روز) است.
HMI هر 45 ثانيه
يکبار سرعت گازهاي ضرباني را با پيش بيني 13 متر در ثانيه اندازه گيري مي
کند که دقت اين دستگاه نسبت به همتاي خود در سوهو دو برابر بهتر است.
AIA:
دستگاه "گردآوري تصاوير اتمسفريک" را "لابراتوار اتمسفري خورشيدي لاک هيد
مارتين" توسعه داده است. اين دستگاه، چهار تصوير تلسکوپي را از تاج خورشيدي
روي 9 طول موج در طيف ماوراء بنفش تهيه مي کند.
به اين ترتيب
پديده هاي تاج خورشيدي مي توانند با يک وضوح تصوير موقتي 10 ثانيه در 9 طول
موج در مقابل وضوح تصوير 10 دقيقه در 4 طول موج دستگاههاي سوهو مطالعه
شوند.
EVE: سومين و آخرين دستگاه نصب شده بر روي
رصدخانه ديناميک خورشيدي ناسا "آزمايش تغييرپذيري" نام دارد که محققان
دانشگاه کلورادو آن را ساخته اند.
کاربرد اين دستگاه در مطالعه بر
روي تاثيرات تغييرات جزئي انرژي تابشي خورشيد در روي زمين است. اين دستگاه
اندازه گيريهاي خود را از طيف ماوراء بنفش تا طيف پرتوهاي ايکس يعني از طيف
125 تا 1/0 نانومتر انجام مي دهد.
در اين باند، خورشيد تنها يک
درصد از انرژي خود را ساطع مي کند اما در اين طيف شديدترين تغييرات سطح
انرژي ديده مي شوند و بنابراين رصد آنها بسيار آسانتر است.
SDO
بسيار پيشرفته تر از "سوهو" است به طوري که دانشمندان از SDO در هر روز 5/1
ترابايت داده دريافت مي کنند اين ميزان اطلاعات با 300 دي. وي. دي يا نيم
ميليون آهنگ بارگذاري شده در يک پخش کننده MP3 برابر است به طوري که SDO
تنها در مدت 11 روز اطلاعاتي برابر با فعاليت سوهو در مدت 15 سال را به
زمين ارسال کرد.
