دانشنامه ستاره شناسی ( س )

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

عناق(onagh) ستاره زتای دب اکبری Mizar نام یکی از ستاره های معروف صورت فلکی دب اکبر(ستاره وسطی دسته ملاقه بزرگ وچهارمین ستاره پرنور صورت فلکی) با قدر ظاهری ۲  و قدر مطلق صفر که در فاصله 78  سال نوری قرار دارد.ستاره ای دوتایی ظاهری قابل مشاهده با چشم غیر مسلح است ونام این ستاره همدم  سها( soha) می باشد.در گذشته از این دو ستاره که دارای جدایی زاویه ای 11 دقیقه ای (حد پایین قابل تشخیص توسط چشم انسان)می باشند برای آزمایش توان بینایی افراد استفاده می شده است.از این دو ستاره با عنوان اسب واسب سوار هم یاد می شود.  عناق دارای ستاره ای همدم در فاصله ۱۴ ثانیه قوسی هم می باشد که برای دیدن آن حداقل بزرگنمایی ۳۰ برابر لازم است.وجود این ستاره همدم برای اولین بار در سال ۱۶۵۰ توسط گیووانی ریکولی گزارش شده است.نام این ستاره Mizar B  است. ستاره عناق یا Mizar A بعنوان اولین ستاره دوتایی طیفی هم به حساب می آید.در سال ۱۸۸۹ ستاره شناسی به نام پیکرینگ به این مطلب پی برد.ستاره  همدم از قدر ۴ ودر فاصله ۳۸۰ واحد نجومی ودوره تناوب آن بدور ستاره اصلی حدود 20 روزه می باشد.خود ستاره هم بعنوان ستاره ای دوتایی طیفی به حساب می آید که این ستاره همدم دارای دوره تناوب 6 ماهه است.هر دو ستاره Mizar A  وMizar B  از رده طیفی A2  وبا جرمی حدود 5/2 برابر جرم خورشید وهر دو ستاره همدم طیفی از رده A6  وبا جرم 6/1 برابر جرم خورشید می باشند. فاصله عناق با ستاره سها در حدود ۳ سال نوری بوده ودر سال ۲۰۰۹ میلادی آشکار شده که دارای ارتباط گرانشی با سها می باشد(البته فاصله بسیار زیاد آنها باهمدیگر، قبول کردن ارتباط گرانشی را دشوار می کند).دوره تناوب دو ستاره در حدود نیم میلیون سال تخمین زده شده است.زمانی که دو ستاره در میدان دید قرار دارند ستاره ای بین آندو قابل مشاهده است که نام آن Sidus Ludoviciana می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به آدرسهای زیر مراجعه نمایید: http://www.daviddarling.info/encyclopedia/M/Mizar.html http://en.wikipedia.org/wiki/Zeta_Ursae_Majoris

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

         

ستاره سیمبیوتیک Symbiotic star ستاره ای(در بیشتر حالات ستاره های متغییر انفجاری) که خطوط طیفی شان دارای تناقض از لحاظ دمایی می باشد بطوریکه برای نمونه هم دارای نشانه از ستاره های غول وابرغول با دمای 3000 درجه هستند وهم ستاره های کوتوله از رده طیفی B  (با دمای 20000 درجه کلوین).اینها نشان دهنده ستاره ای دوتایی بسیار نزدیک است که حتی دو ستاره باهم تماس فیزیکی دارند. واژه مرتبط: نواختر سیمبیوتیک برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به آدرس زیر مراجعه نمایید: http://en.wikipedia.org/wiki/Symbiotic_variable_star

         

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره قطبی کوکب، ستاره شمال polaris پرنور ترین ستاره صورت فلکی خرس کوچک با قدر ۲ وازرده طیفی F8 باقطری در حدود ۳۰ برابر قطر خورشید و با جرمی درحدود ۵/۴ برابر جرم خورشیدکه در حال حاضر سمت شمال جغرافیایی زمین را با دقت خوبی نشان می دهد. این ستاره تقریبا " در امتداد محور چرخش زمین است وتنها کمتر از یک درجه با آن فاصله دارد.  فاصله آن با خورشید ۴۲۵ سال نوری است .متغییری ازنوع قیفاووسی بوده(در حقیقت نزدیکترین ستاره متغییر قیفاووسی)  ودارای همدمی از ستارگان رشته اصلی با نام Polaris Bاز قدر 8 ودر فاصله واقعی حدود ۲۴۰۰ واحد نجومی وفاصله ظاهری ۱۸ ثانیه قوسی است که البته به دلیل تفاوت روشنایی به سختی مشاهده می شود.ستاره همدم از رده طیفی F3  ودارای جرمی در حدود ۵/۱ جرم خورشید می باشد.این ستاره همدم در سال ۱۷۸۰ میلادی توسط ویلیام هرشل کشف گردید. بر اساس بعضی مدارک (تغییرات نوری ناچیز)به نظر میرسد ستاره قطبی بهمراه چند ستاره کم نور دیگر یک خوشه کوچک ستاره ای تشکیل داده باشند.اولین همدم کوچک از نوع کوتوله که با نام Ab شناخته می شوددر فاصله حدود ۱۵ واحد نجومی (به اندازه فاصله اورانوس با خورشید)قرار دارد.  ستاره های همدم دیگر با نامهای C  و D شناخته می شوند.نحوه تحول ستاره قطبی بدلیل وجود همین ستاره های نزدیک اندکی با آنچیزی که دانشمندان دارند متفاوت است.  گفتنی است چند هزار سال دیگر این ستاره معنای قطبی بودن خود را ازدست می دهد چرا که محور چرخشی زمین بدلیل رقص محوری جابجا می شود. بسیاری از مردم به اشتباه فکر می کنند که این ستاره پرنورترین ستاره آسمان است درحالیکه ستاره شعرای یمانی در صورت فلکی کلب اکبر بعنوان پرنورترین ستاره آسمان شناخته می شود. از آنجاییکه ستاره در امتداد محور چرخشی زمین قرار دارد ارتفاع این ستاره در هر ناحیه  نشان دهنده عرض جغرافیایی همان منطقه هم به حساب می آید.یعنی اگر در ناحیه ای زندگی می کنید که عرض جغرافیایی آن ۴۰ درجه شمالی است ستاره قطبی در ارتفاع ۴۰ درجه از افق مشاهده خواهد شد.براحتی می توان نتیجه گیری نمود اگر به قطب سفر کنید آنرا در ارتفاع ۹۰ درجه ودرست در سرسو مشاهده خواهید نمود واگر به استوا هم مسافرت کنید آنرا در افق مشاهده خواهید نمود.   برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به آدرس زیر مراجعه نمایید: http://en.wikipedia.org/wiki/Polaris   در سایت زیر عکسی از ستاره قطبی به همراه ستاره های همدمش آورده شده: http://www.cfa.harvard.edu/image_archive/2010/48/lores.jpg برای مشاهده منظری از چرخیدن ستاره ها حول این ستاره اینجا را کلیک نمایید   خبری درباره این ستاره از سایت آسمان شب مرداد ۱۳۸۷ ستاره قطبی یک متغیر قیفاووسی شناخته شده است. اما تغییراتی دوره ای در درخشندگی آن طی 100 سال اخیر به صورت پیوسته کاهش یافته است. در حدود اوایل قرن بیستم، درخشندگی این ستاره طی 4 روز% 10 کم و زیاد می شد.  تنها طی 10 سال گذشته، این تغییر به %2 کاهش یافت و اخترشناسان را متقاعد کرد که این کاهش پیوسته در تغییر درخشندگی ستاره، درحال پایان یافتن است. این اعتقاد تا پیش از مشاهدات اخیر بود که در پی آن تغییری فزاینده به میزان %4 در درخشندگی ستاره کشف شد. ستاره قطبی ستاره ای عجیب از نوع قیفاووسی است و اکنون اخترشناسان به دنبال یافتن علت تغییرات دوباره در نور آن هستند. ستاره شمال که حول محور قطب شمال زمین قرار گرفته است از دوران باستان ، راهنمای بشر برای یافتن مختصات محل خود بوده است.هم چنین در ادبیات ، شعر و مذهب نیز از این ستاره یاد شده است.در تعاریف نجومی ، ستاره قطبی ، متغیری قیفاووسی با تغیرات درخشندگی منظم است ، هرچند تنها قیفاووسی شناخته شده است که طی دهه های اخیر ، درخشندگی اش کاهش یافته است.اما برای حتی بیشتر پیچیده کردن این موضوع ، این ابر غول نوع 1 (در حدود 5-4 جرم خورشیدی و 30 شعاع خورشیدی) گویا دوباره به دوران جوانی بازگشته است! و ارتعاشات آن افزایش یافته اند. این کشف به دنبال مشاهدات دکترHans Bruntt  از دانشگاه سیدنی و همکاری بین المللی او حاصل شد.   Alan Penny محقق دانشگاه سنت اندروز انگلستان ، یافته های گروه خود از این کشف را هفته گذشته در کنفرانس."Cool Stars 15"  ارائه کرد . در واقع اخترشناسان توجه خود را بر روی ستاره قطبی جمع کرده اند با امید  اینکه به جایی دست پیدا کنند که تغییرات این ستاره به طور کامل متوقف شود ، تنها برای یافتن اینکه این تغییرات افزایش یافته اند. Penny می گوید : " تنها با استفاده از 2 تلسکوپ فضایی کوچک و تلسکوپی در آریزونا ، ما توانستیم تغییر ایجاد شده در این ستاره را به دقت کشف و دنبال کنیم." وی از دوربین فضایی SMEI  که معمولا برای مشاهدات خورشیدی – زمینی از بادهای خورشیدی به کار برده می شود برای بررسی دقیق متغیرهای قیفاووسی استفاده کرد.در همان موقع،  نیز با استفاده از تلسکوپی کوچک که وابسته به تلسکوپ فضایی فروسرخ و بازنشسته ناسا با نام بود پیرامون ستاره قطبی مطالعاتی انجام داد. با مقایسه داده های داده های این دو تلسکوپ و مشاهده رفتار غیرعادی ستاره قطبی می توان نتیجه گرفت که ارتعاشات و تغییراتی در نورانیت این ستاره رخ داده است. با یاری  پروفسور Penny و Bruntt (دانشگاه ایالتی تنسی) که در حال استفاده از تلسکوپ اتوماتیک طیف نمودی واقع در آریزونا بود ، متوجه تغییراتی در سرعت پلاسمایی سطح ستاره قطبی شد.این اندازه گیری ها نشان داد که تغییرات درخشندگی به اثرات انقباض و انبساط ستاره مربوط بوده است. مشاهدات اخیر ، هیجان انگیز و گیج کننده هستند ، با وجود اینکه تغییرات مشاهده شده در متغیرهای قیفاووسی به طور کامل فهمیده نشده اند ، درخشندگی بیشتر آنها تغییری نمی کند چه رسد به ایجاد تغییری دوباره در نورانیت آن! گویا تغییر ایجاد شده در این ستاره توسط مدل های استاندارد تحول ستاره ای پیش بینی نشده است.بنابراین تیم اختر شناسان در صدد گرد آوردن این مشاهدات با نظریه ای هستند که تحول ستاره قطبی را توجیه کند.

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره شناس سلطنتی   Royal astronomer لقبی برای ستاره شناسان انگلیسی .بعد از تاسیس رصدخانه گرینویچ در لندن :عنوان ستاره شناس سلطنتی  به دستور چارلز دوم  پادشاه انگلستان ایجاد شد وجان فلامستید هم بعنوان اولین ستاره شناس سلطنتی انتخاب شد. برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به سایت زیر مراجعه نمایید: http://en.wikipedia.org/wiki/Astronomer_Royal

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره شناس سلطنتی   Royal astronomer لقبی برای ستاره شناسان انگلیسی .بعد از تاسیس رصدخانه گرینویچ در لندن :عنوان ستاره شناس سلطنتی  به دستور چارلز دوم  پادشاه انگلستان ایجاد شد وجان فلامستید هم بعنوان اولین ستاره شناس سلطنتی انتخاب شد. برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به سایت زیر مراجعه نمایید: http://en.wikipedia.org/wiki/Astronomer_Royal

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره شناسی در چین Astronomy in china این فکر که آسمانها همه تحت تاثیر رفتار انسان یا بلکه رفتار فرمانروایان و دستگاه اداری آنان است جزء لاینکفی از درک چینی ها از عالم به مثابه موجودی جاندار بود . خوشی یا ناخوشی یک عضو بر دیگر اعضاء اثر می گذاشت . همین به دستگاه اداری انگیزه می داد که رصدخانه های نجومی بر پا دارد و اخترشناسی رسمی برای مشاهده آسمانها و ثبت مشاهداتشان بگمارد . ولی نیاز دستگاه اداری به کمک نجومی دلیل دیگری هم داشت و آن این بود که تنظیم درست تقویم را امکانپذیر می ساخت .  ماتئوریچی و همکارانش در حدود سال 1600 م ، اخترشناسی چینی را روی هم رفته دانشی بی مایه و بارها پست تر از اختر شناسی غربی ، گزارش دادند . اما این ناشی از چند سوء تعبیر بود گذشته از این که اصلاً توضیح موضع اجرام آسمانی در چین متفاوت از روش اخترشناسان غربی بود . ظاهراً به ذهن یسوعیان خطور نکرد که آن شیوه نیز می تواند به اندازه این روش معتبر باشد . خنده دار اینکه همان نظام غربی که به نظر ریچی تنها نظام درست بود ، مدتهاست که دور افکنده شده است اما نظام چینی مقبولیت عام یافته است . البته باید افزود نه از این رو که روش چینی به غرب صادر شد – که نشد – بلکه از این رو که در غرب نیز مستقلاً کشف شد و نشان داد که برای ارصادات دقیق به مراتب بهتراست .  چینی ها مانند دیگر تمدنهای اولیه تقویم قمری نیز داشتند ، ولی برای تعیین فصول از تقویم شمسی استفاده می کردند . به هر حال چینی ها از تقویم شمسی – قمری کارایی ، بهره مند بودند . حرکت سیارات از خیلی زود در چین مشاهده شد ومورد توجه قرار گرفت . سیارات عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل به عناصر پنجگانه منسوب شد ، ولی چینی ها برخلاف یونانیان هرگز نظریه ای پیرامون حرکت سیارات تنظیم نکردند .  چینی ها علاوه بر ارصاد سیارات ، انواع بسیاری از پدیده های نجومی را مشاهده و ثبت کردند . مشاهدات آنان امروزه مورداستفاده فراوان اختر شناسانی است که نیاز دارند رد وقایع ادواری مانند خسوف و کسوف ، ظهور دنباله دارها یا حتی وقایع نادرتری مثل انفجار ستارگان را درگذشته بگیرند . خورشید گرفتگی از روزگاران قدیم ، درچین واجد اهمیت فراوان تلقی می شد.چینی ها لکه های سطح خورشید را مشاهده و ثبت کردند ، ولی لین کار در اروپا به علت اعتقاد به کمال اجرام آسمانی تا قرن هفدهم اجازه نگرفت . مثال دیگر بی معنی چینی ها در مشاهده در مقایسه با غرب مورد نواخترها و ابرنواخترهاست. اکنون ما می دانیم که این ها ستارگانی هستند که منفجر می شوند و توده های بزرگی از گاز سوزان و درخشان تولید می کنند . ازاین رو شاید در نقطه ای ظاهر شوند که قبلاً هیچ ستاره ای رویت نگشته است و البته به این دلیل که قبلاً کم نورتر از آن بوده اند که به چشم آیند ، نام آنها نوا یا نواختر به معنی جدید نیز ازهمین روست . منبع:http://hosc.blogfa.com/post-85.aspx

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره شناسی در هند Astronomy in india در دوره ودایی هندیها که از قرن پانزدهم پیش از میلاد تا قرن یازدهم میلادی ادامه داشت ، آسمان رصد شد و عالم به سه اقلیم مجزا تقسیم گشت : زمین،فلک کواکب و بهشت . سپس هر یک از اینها دوباره تقسیم بر سه شد . مسیر خورشید احتمالاً به روش چینی ها ارصاد شد یعنی با توجه به اینکه کدام ستارگان در نیمه شب در جنوب قرار دارد و بنابراین در آسمان روبروی خورشید است. ماه نیز رصد شد و تقویم هایی براساس حرکات دوجرمی فلکی تنظیم گشت . ظاهراً دو راه برای شناسایی ماه تقویمی وجود داشته است ، یکی شمارش از ماه نو تا ماه نو و دیگری از ماه تمام تا ماه تمام . سیارات ظاهراً توجه زیادی برنیانگیخته اند ، اما یک نکته عجیب در مورد آنها وجود دارد . با چشم غیر مسلح ، پنج سیاره درخشان قابل رویت است . ولی هندوها تصور می کردند که دو جسم دیگر به نام های راهو و کتو وجود دارد که مسئول خورشیدگرفتگی هاست . اخترشناسان هند باستان گویا به خود ستارگان نیز علاقه ای نداشتند . آنان برخلاف یونانیان و چینی ها فهرست هایی از ستارگان تهیه نکردند و ظاهراً به آنها فقط به عنوان راهنمای حرکت خورشید و ماه نگریستند که البته برای تنظیم تقویم به آن احتیاج داشتند و از این رو ستارگان مورد توجه آنان آنهایی بودند که که در امتداد دایره البروج قرارداشتند . این ستارگان را آن ها به 28 ناکساتراس تقسیم کردند که هر یک 13 درجه طول داشت . با این حال به رغم این برخورد سودمندگرایانه آنها چند گروه بندی نجومی را تشخیص دادند و پاره ای اختران درخشان تر را نام نهادند . برای مثال خوشه پروین ،جوزا،قلب العقرب،نسرواقع و سماک اعزل . نباید تصور شود همه اخترشناسی باستانی هند چنین مبهم و بی دقت و همه فکر و ذکر اخترشناسان آن ها محاسبه تقویم بوده است .  همین جا باید تاکید کرد که آنان به کاربرد روش ها و سنجش های عددی در محاسبات فلکی علاقه مند بودند . ابزارهای ارصادی مورد علاقه اخترشناسان هندو همانهایی بود که در سراسر دنیای عتیق به کار می رفت : تیغه ها ، دایره ها و نیم دایره هایی برای یافتن فاصله اجرام فلکی بالای افق و در امتداد دایره البروج ، ذات الحق و ساعت آبی . همچنین آنها از اسطرلاب و ادوات سنگی غول پیکر استفاده می کردند که بعدها از اخترشناسان مسلمان به ارث برده بودند . پس در تکنیک ساخت ادوات ارصاد ، نوابغ بزرگی نبودند . رصدخانه های زیبا و پرآوازه دهلی و جایپور با آلات سنگی که تحت نظارت جای سینگ در قرن 18 ساخته شد فی الواقع از اشتباهات تاریخی بود .  آن ها به اندازه گیری نجومی اروپاییان که با استفاده از تلسکوپ انجام شده بود وقعی ننهادند ، حال آنکه اندازه گیری با تلسکوپ به مراتب دقیق تر از اندازه گیری با ادوات سنگی هرچند بزرگ بود . منبع:http://hosc.blogfa.com/post-85.aspx

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره فم الحوت Famalhout ستاره فم الحوت (به معنای دهان ماهی )از قدر ۱۶/۱ در صورت فلکی حوت جنوبی می درخشد ، هجدهمین ستاره پرنور آسمان شب است . از رده طیفی A2 بوده واز ستارگان سلطنتی ایرانیان به حساب می آمده است. فم الحوت تنها ستاره قدر اول در این قسمت از آسمان می باشد، لذا پیدا کردنش کار ساده ای است. فاصله آن تا ما 22 سال نوری برآورد می گردد، لذا یکی از ستارگان نزدیک به منظومه شمسی محسوب می شود.  این ستاره دارای کمربندی از اجرام یخی می باشد.برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت زیر مراجعه نمایید:

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره قلب‌العقرب Antares روشن ترین ستاره صورت فلکی عقرب، ستاره‌ای ابر غول از رده طیفی M1.5 Ib باقدر 03/1 می باشد که تغییراتی بین قدر 2/1 تا 9/0 درفاصله زمانی حدود 6 سال دارد. قرمز رنگ بوده در فاصله 604 سال نوری قراردارد. قطر آن حدود700 برابر خورشید بوده و در صورتیکه در جای خورشید قرار می گرفت تا نزدیکی مدار مشتری رادر دل خود جای می داد. قدر مطلق آن 31/5- ، درخشندگی آن بیش از 10000 برابر خورشیدو دمای سطحی آن در حد 2700 درجه کلوین است. این ستاره در هاله ای از گازهای درخشان که از خود ستاره بیرون می‌آیند قراردارد و این مسئله اندازه‌گیری بعضی از کمیتهای آن را مشکل کرده است.به دلیل دمای کم، بیشترین انرژی برون داد این ستاره در ناحیه مادون قرمز طیف قرار دارد. درخشندگی این ستاره در طیف مادون قرمز 65000 برابر خورشید است. جرم این ستاره 15 تا 18 برابر جرم خورشید است وباتوجه به این جرم احتمالاً در چند میلیون سال آینده یا همین امشب به یک ابرنواختر تبدیل خواهد شد. این ستاره روشن تر عضو اجتماع ستاره ای عقربی قنطورسی است که نزدیکترین اجتماع ستاره ای OB می باشد. این ستاره دارای همدمی آبی رنگ از رده طیفی B4Ve است که قدر آن 4/5 ودر فاصله 3 ثانیه قوسی از آن قرار دارد. قطر آن 4 برابر خورشید، دمای آن 18000 درجه و درخشندگی آن احتمالاً 1900 برابر خورشید است. دوره چرخش آن به دور ستاره قلب العقرب حدود 900 سال وفاصله واقعی آنها در حد 550 واحد نجومی است. جرم این همدم 7 تا 8 برابر خورشید است و احتمالاً در آینده به یک ستاره کوتوله سفید ابر جرم تبدیل خواهد شد. دیدن این ستاره همدم که در ضمن احتمالاً چشمه امواج رادیویی ضعیفی هم می باشد به دلیل درخشندگی بسیار زیاد قلب‌العقرب بسیار مشکل است. این ستاره در سال 1819 زمانیکه ماه از جلوی ستاره قلب‌العقرب می گذشت ونور آن پوشیده شده بود کشف شد. کلمه انتارس به معنای رقیب مریخ است چرا که از حاظ سرخی به مریخ شبیه بوده و از آنجائیکه در نزدیکی دایره البروج قرار دارد گهگاهی با سیاره مریخ اشتباه گرفته می شود.

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره متغییر R اسدی R leonid variable star ستاره R-صورت فلکی اسدبه عنوان یکی از درخشانترین و آسان ترین ستاره های متغییر قابل مشاهده آسمان مطرح است . این متغییر با میانگین تغییرات قدر بین 8/5 تا ۱۰ را به را حتی بدون کمک هرگونه تجهیزات گران قیمت می توان مشاهده کرد . با تغییرات درخشــندگی چندین قـدری ودوره تناوب ۳۱۲روزه این متغیر متعلق به دسته میرااز ستارگان متغییربلند دوره است . از تاریخ کشفش در بیش از ۲۰۰ سال پیش ، R- اسد به عنوان یکی از پرتـوجه ترین متغیرهای بلند دوره محسوب می شود و از این نظر قابـل رقابت با همزادش « میرا» می باشـد . مجذوبیـت R - اسد از زمان کشفش در سال ۱۷۸۲ توسط جی. کوک شروع شد . R- اسد پنجمین ستاره متغیر و چهارمین متغیر بلند دوره کشف شده می باشد . سه متغیر بلند دوره قبلی به ترتیب کشف ο- قیطس (میرا )، خی – دجاجه و R - مارآبی هستند .Koch در نامه ای به بُده از  رصد خانه برلین موضوع  تغییرات  R- اسد  را  بیان می کند: « جسارتاً . می خواهم با توجه به رصدهای خود در سالهای گذشته اعلام کنم که به نظر می رسد ستاره مایر ۴۲۰ز(  R- اسد ) ستاره جالب وبا اهمیتی باشد . این ستاره تغییرات ودرخشندگی قابل ملاحـظه ای را در نورانیتش نشان می دهد . وقتی که در سال ۱۷۸۰ من برای نخستین بار به آن نگاه کردم در خشندگیش را از قدر هفتم تخمـین زدم و به طور قابل ملاحظه ای ضعیف تر از ستاره همســایه اش مایر۴۱۹ ر(۱۹- اسد)بود .در فوریه ۱۷۸۲ از قدر ششم بود و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده بود ، در پایان آورل ۱۷۸۳به قدر نهم رسید و در شروع آوریل ۱۷۸۴ از قدر دهم بود .»  . بدون شک هر راصدی ستاره متغییر مورد علاقه ای دارد وحتی شاید هم داستان خاصی را در مورد اولین مواجه ی خود با آن داشته باشد .یکی از داستانهای انگشت نما که فاش شده مربوط به منجم آماتور معروف Leslie Peltier وR - اسد است . پلیتر  ۱۸ساله بود که برا ی اولین بار با موضوع ستارگان متغیر برخورد داشت . او با پس انداز حاصل از جمع آوری توت فرنگی موفق به خرید اولین تلسکوپ شد (یک تلسکوپ شکستی۲ اینچی ) او مانند بسیاری از راصدان تازه کار از ناتوانی خود در یافتن ستارگان متغیر موجود در نقشه ها احساس عجز وناتوانی می کرد تا اینکه در اوایل مارس ۱۹۱۸ بعداز تلاشهای نا موفق زیادی در شبهای مختلف ، R - اسد خودش را به این جوان پر انرژی نشان داد او در این باره می گوید: « بیشترین لذت من وقتـی بود که موفق شـدم در شمال شــرق ستاره اومیکرن - مثلث کوچکی را شامل R- اسد و دو ستاره کم نور پیداکنم . من اولین ستاره متغیر خودم را همانـطور که در نقشـه مشـخص شده بود ، دیدم . » در مدت رصدهای پر ثمرش که بیش از شش دهه به طول انجامید پلیتر موفق به کشف تعدادی دنباله دار ، دو نواختر شد ودر ۱۳۲۰۰۰رصد  با موسسه رصد ستارگان متغیر آمریکا ( AAVSO) مشارکت داشته است . او حتی پس اینکه دچار حمله قلبی شد در بیمارستان هم با دوربین دو چشمیاش به رصد ستارگان متغیر و تکمیل گزارشــــات خود می پرداخت . پلیتر در سراسر حیاتش نشانهای زیادی را دریافت کرد از آن جمله نشان علمی دانشگاه گرین استیـت » در سال ۱۹۷۴ است . در دهه ۶۰ میلادی کوهی را به نام او نامیدند. کوه پلیتر مکان رصد خانه فورد است که یک تلسکوپ ۱۸ اینــچی بازتابیرا در خود جای داده است . آنهائی که پلیتر را می شناخـتند او را انسانــــی کم رو و متواضع می دانستند. او دوست نداشت درمورد بسیاری از کارها وافتخاراتش با کسی صحبت کند.  پلیتر در کتاب معروفش (جستجو آسمان با دوربین دو چشمی ) دیگران را به مشاهده R- اسد تشویق می کند . او در این باره می گوید: « تمامی محدوده تغییرات این متغییر را می توان با کمک یک دوربین دو چشمی معمولی مشاهده کرد . رنگ قرمزش آن را از دیگر ستارگان اطرافش متمایز می کند. از کجا شروع کنیم ؟ همانطور که Leslie Peltier و دیگر راصدان بیشمار تصدیق کرده اند .R - اسد یکی از آسانترین متغییرهای آسمان برای پیدا کردن است . این متغیر در ۵ درجه ای غرب ستاره درخشان آلفا-اسد ( قلب الاسد)و در راستای ستاره χ ، درست در شمال شرق اومیکرن قرار دارد .R- اسد درست در نزدیکی ستارهای ۱۸و ۱۹ قرار گرفته است. رنگ آن را معمولا" قرمز تیره ذکر کرده اند وبه همین دلیل نسبت به ستارهای همسایه اش قابل تشخیص است . به خاطر سپردن محدوده اطراف آن به دلیل وجود دو ستاره قدر نهم که با R مثلث بسیار کوچکی را می سازند آسان است. برای رصد R مانند دیگر متغیرهای بلند دوره یکبار مشاهده در هفته کافی است . در رصد وتخمین قدر هر ستاره قرمز رنگ با ید دقت وتوجه بیشتری کرد .بسیاری از متغیرهای بلند دوره مانند R- اسد قــرمز رنگ هستند .در هنگام مشاهـده مداوم ، این ستارها درخشان تر از مقـدار واقعی دیده می شوند . به همین دلیل برای تخـمین قدر آنها از نگاه اجـمالی وگـذرا باید استفاده کرد تا در مقدار قدرشان اغـراق صورت نگیرد . منبع : http://www.nssra.ir/News/?Cat=astronomy&NewsID=56

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره متغییر دبلیو دب اکبری   W Ursae majoris(W UMa) ستاره ای متغییر  در صورت فلکی دب اکبر در فاصله ۱۶۰ سال نوری از زمین که دوره تغییرات نوری آن بین ۶ ساعت تا یک روز ودامنه تغییرات قدر بین چند دهم تا یک قدر است (قدر آن بین ۷/۷ تا ۴/۸ تغییر می کند).به نظر می رسد که ستاره ای دوتایی بسیار نزدیک باشد که  تغییرات نوری آن ناشی از چرخش دوستاره دور هم باشد(این ستاره جزء ستارگان متغییر دوتایی گرفتی  است).بر اثر نزدیکی، دو ستاره با اندازه وجرم در حدود خورشیدو از رده های طیفی F یا G،شکل کروی خود را از دست داده ،به حالت بیضی گون در آمده وحتی دارای تماس فیزیکی هستند.دو ستاره از نوع کوتوله و از ستارگان رشته اصلی هستند.تغییرات نوری این ستاره برای اولین بار در سال ۱۹۰۰ میلادی کشف شد. تمام ستارگان مشابه این ستاره در دسته ای با نام همین ستاره یعنی ستارگان متغییر دبلیو دب اکبری شناخته می شوند.دومین ستاره شناخته شده این گروه ستاره آی عوایی i bootis می باشد(برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این ستاره اینجا را کلیک نمایید) .در حال حاضر در حدود 7000 ستاره از این نوع شناخته شده اند. این گونه ستاره ها خود به دو دسته گونه A  وگونه W تقسیم می شوند. واژه مرتبط: لب روچه

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره مغناطیسی Magnetic star ستاره ی با شدت میدان مغناطیسی زیاد.شدت میدان مغناطیسی معمولا" بکمک جداشدگی خطوط طیفی ناشی از وجود میدان چیزی که با نام پدیده زیمان شناخته می شود اندازه گیری می شود.میدان مغناطیسی تاکنون در ستاره های تی ثوری ،ستاره های پیش ار رسیدن به رشته اصلی ؛ بعضی از ستاره های رشته اصلی ؛بعضی ستاره های کوتوله سفید وبعضی ستاره های نوترونی کشف شده است.اولین میدان مغناطیسی توسط جورج الری هال در سال 1908 در لکه های خورشیدی کشف شد حدود 40 سال بعد نیز اولین میدان مغناطیسی توسط هوراک دابلیو بابکوک در ستاره 78 سنبله(ستاره ای از رشته اصلی با جرمی در حدود دوبرابر جرم خورشید) کشف شد.اکنون مشخص شده که تمام ستاره های با شدت مغناطیسی دارای ترکیب شیمیایی خاص هستند وعموما" مانند یک میله آهنربایی دارای دو قطب شمال وجنوب هستند .شدت میدان در یک ستاره نوعی مغناطیسی در حدود 1000 گاوس یا 0.1 تسلا می باشد.(چیزی در حد 3000 برابر میدان مغناطیسی زمین).ستاره هایی که میدان مغناطیسی شان بسیار قوی است در رده مگنتارها قرار می گیرند. برای خواندن مطالبی اضافی به زبان انگلیسی درباره ستاره های مغناطیسی به سایت زیر مراجعه نمایید: http://www.space.com/scienceastronomy/magnetic_stars_041102.html   واژه مرتبط: ستاره های متغییر مغناطیسی

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

ستاره نوترونی Neutron star سنگینترین وچگالترین ستاره های دنیا که از مواد تبهگن (دژنره )تشکیل شده و فشار تبهگنی مربوط به ذرات نوترونی آنهارا نگه می دارد.ستاره نوترونی آخرین مرحله عمر ستاره هایی است که جرم آنها بعد از سوختن مواد درون هسته از حد چاندراسخار برای کوتوله های سفید شدن بیشتر است ولی از جرم لازم برای غلبه برفشار تبهگنی نوترونی برای تبدیل به سیاهچاله شدن کمتر است.یک سال بعد از کشف نوترون در سال 1932 والتر باده وفریتز زوویکی این نظریه را که طی انفجار ابرنواختری ,ستاره به کره ای از نوترونهای بهم چسبیده تبدیل می شود مطرح کردند وآنرا ستاره نوترونی نامیدند.ابتدا تصور براین بود که این ستاره ها بسیار کم نور بوده وکشف آنها مشکل باشد تا اینکه تا سال 1967 ستاره شناسی به نام Franco Pacini مطرح کرد که اگر این گونه ستاره ها با سرعت زیاد بچرخندودارای میدان مغناطیسی قوی باشند می توانند امواج الکترومغناطیسی تابش کنند.از طرف دیگر ستاره شناسان رادیویی با نامهای آنتونی هویش و ژاکلین بل موفق به دریافت پالسهای رادیویی از چند ستاره که اکنون تصور می شود دارای خواص شدید مغناطیسی وستاره های نوترونی باچرخش بسیار سریع یا همان تپنده ها هستند شدند. تصور براین است که هر ستاره ای که با جرم در حد ده برابر جرم خورشید در رشته اصلی بسر برده باشد توانایی تبدیل به ستاره نوترونی شدن را دارد.در حالیکه ستاره بعد از چندین مرحله سوخت هسته ای از رشته اصلی دور می شود هسته آن به جسمی غنی از آهن تبدیل می شود.زمانیکه تمام سوخت هسته به انتها رسید هسته باوجود فشار دژنره باقی می ماند ولی بارسوب مواد لایه های بیرونی ستاره به سمت هسته, جرم هسته از حد چاندراسخار بیشتر می شود.فشار درون هسته از فشار تبهگنی الکترون بیشتر می شود هسته به انقباض خود ادامه می دهدودمای آن به 5 میلیارد درجه می رسد .در این دمای فوق العاده, ذرات آهن به ذرات آلفا وتابش پرانرژی گاما تبدیل می شوند.در حالیکه دما بالا تر می رود الکترون ها و پروتونها با هم ترکیب شده ذره نوترون تولید وشارشی از ذرت نوترینو بوجود می آید.زمانی که چگالی به 400000میلیون میلیون کیلوگرم برمتر مکعب رسید فشار تبهگنی نوترون موجب توقف انقباض بیشتر شده و لایه های بیرونی ستاره بشکل انفجار ابرنواختری نوع دوم منفجر می شوند.چیزی که باقی می ماند یک ستاره نوترونی است.اگر جرم آن در حد 2 یا 3برابر جرم خورشید باشد به انقباض ادامه می دهد وبه یک سیاهچاله تبدیل می شود.نوع دیگری از ستاره های نوترونی در زوجهای ستاره نزدیک بهم تولید می شوند. سطح ستاره نوترونی از آهن تشکیل شده است.در حضور میدان قوی مغناطیسی اتمهای آهن به حالت پلیمری در می آیند.در این وضعیت ضریب هدایت الکتریکی آن درجهت میدان مغناطیسی بسیار عالی ولی در جهت عمود برآن یک عایق خوب می شود.درست زیر سطح آهنی ,ستاره بصورت جامد ولی با ترکیب متغییردر آمده است.هسته های بزرگتر بویژه غنی از نوترون شکل می گیرد که در آن مواد رادیواکتیو برای مثال نیکل 62 به حالت پایدار در می آید.هر چه بدرون ستاره نزدیکتر می شویم چگالی نیز بیشتر می شود وزمانی که چگالی به 400 هزار میلیون برابر آب می رسد هسته دیگر بزرگتر نشده ونوترون شروع به نشت به سمت بیرون می کند.اگر چگالی بیشتر شود هسته در دریایی از نوترون حل می شود.جریان نوترونی ایجاد شده یک ابرجریان است وهیچ گونه مقاومت در مقابل حرکت یا ویسکوزیته ای نخواهد داشت.تا چند کیلومتری سطح : چگالی به چگالی هسته اتمی نزدیک می شود ولی هر چه به هسته نزدیکتر می شویم اطلاعات ما کمتر می شود .نمی دانیم هسته جامد است یا مایع؟شاید ذرات هسته ای دیگری مانند پیون یا هیپرون نیز در آنجا بوجود آمده باشند.احتمال تغییر فاز نیز وجود دارد.جاییکه ذرات کوارک از نوترون جاری شده ویک مایع دیگر تولید کنند. جرم یک ستاره نوترونی در حد جرم خورشید ولی شعاع آن در حد ده کیلومتر است.چگالی چنین محیطی هزار میلیون میلیون برابر آب است ومیدان گرانشی ایجاد شده نیز بسیار قوی است.وزن یک جسم در کنار ستاره نوترونی 100000میلیون برابر وزن در سطح زمین است.این میدان گرانشی قوی حتی برتابشهای ایجاد شده از ستاره نیز اثر می گذارد وموجب انتقال به قرمز (zدر حد 0.2) میشود.چگالی بسیار بالا به ستاره اجازه می دهد با سرعت های بسیار زیاد در حد صدها دور در ثانیه بچرخند بدون اینکه از هم بپاشد.زمانی که ستاره منقبض می شود بدون اینکه اندازه حرکت تغییر بکند باید انتظار چنین چرخش سریعی هم داشت.اگر ستاره دارای میدان مغناطیسی اولیه باشد این میدان حفظ می شود .ستاره های تپنده ,چشمه های انفجاری اشعه گاما  وستاره های نوترونی در بعضی از ستاره های دوتایی تولیدکننده اشعه ایکس دارای میدانی مغناطیسی با شدت حتی یکصد میلیون تسلا(تقریبا"یک میلیون میلیون برابر شدت میدان مغناطیسی زمین)هستند.تصور براین است که در کهکشان راه شیری یکصد میلیون ستاره نوترونی وجود داشته باشد که تنها در موارد خاص برای مثال زمانی که بصورت ستاره تپنده یا عضوی از ستاره های دوتایی باشند کشف آنها راحت تر است.   ستاره‌های نوترونی در پایان دهه 1960 با عنوان پالسارهای رادیویی و در دهه 1970 به عنوان ستاره‌های اشعه ایکس شناخته می شدند.   برای خواندن مطالبی اضافی درباره ستاره های نوترونی اینجا را کلیک کنید.

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

   

	ستاره های متغییر FK کمایی FKCOM, FK Comae variable stars ستاره های متغییر چرخشی از نوع غولهایی زرد یا نارنجی با سرعت چرخشی زیاد از رده های طیفی G  تا K   (اندازه دمایی در حدود خورشید اما کمی بزرگتر)با دوره تناوب تا چند روز ودامنه تغییرات نوری کمتر از نیم قدر.دلیل تغییرات نوری وجود لکه های نورانی نامنظم بر سطحشان می باشد،بنابراین نمی توان آنها را دردسته ستارگان متغییر ذاتی به حساب آورد.ستاره سردسته گروه در صورت فلکی کما یا گیسوان برنیکه قرار دارد.

   

پاسخ به:دانشنامه ستاره شناسی ( س )

         

ستاره های دوتایی اشعه ایکسی X Ray binaries رده ای از ستاره های دوتایی نزدیک بهم که دارای درخشندگی در ناحیه اشعه ایکس طیف هستند.این پرتوهای ساطع شده  از سقوط گاز (بر اثر گرانش شدید)از یک ستاره معمولی به سمت ستاره همدم که می تواند ستاره ای کوتوله سفید ،  ستاره نوترونی وحتی یک سیاهچاله(با جرم ستاره ای)باشد وبعد از شکل گیری قرص برافزایشی تولید می شوند.گفتنی است در صورتیکه ستاره سنگین تر کوتوله سفید  باشد می تواندمنجر به شکل گیری ستاره های متغییر انفجاری مخرب شود. در صورتیکه ستاره سنگین از نوع نوترونی یا سیاهچاله باشد ستاره دوتایی اشعه  ایکسی با توجه به جرم ستاره ای که گاز ازدست می دهد به دو دسته دوتایی  های با جرم کم و دوتایی های با جرم زیاد تقسیم می شوند.در دوتایی های با جرم زیاد،ستاره ای که جرم از دست می دهد سنگین وجوان بوده که بر اثر بادهای  ستاره ای جرم از دست می دهد در حالیکه دوتایی های با جرم کم دو ستاره بعلت  نزدیکی زیاددر حالت نیمه چسبیده بوده وستاره بزرگتر لب روچه خود را پر کرده واز این  طریق گازهای آن به سمت ستاره سنگین تر روانه شده اند.   برای کسب اطلاعات بیشتر به زبان انگلیسی به آدرس زیر مراجعه نمایید: