آشنایی با مریخ

    

    آنچه بیشتر موجب نظریه پردازی هایی اینچنین شده است، شباهت مریخ در بعضی از جنبه ها به زمین و همچنین داشتن خاصیت هایی منحصر به فرد نسبت به دیگر سیاره های منظومه شمسی است. مریخ از لحاظ اندازه حدود یک دوم زمین است و کجی محورمداری این سیاره بسیار نزدیک به زمین و حدود 25 درجه است (انحراف زاویه مداری زمین 5/23 است). این کجی همان پدیده یی است که موجب به وجود آمدن فصل ها روی زمین و مریخ می شود .  سیاره مریخ (بهرام یا مارس) در جایگاه چهارمین سیاره منظومه شمسی است و آخرین سیاره یی است که مانند زمین از جنس خاک و سنگ است. رصد مریخ از روی زمین و حتی با استفاده از تلسکوپ های نه چندان بزرگ آماتوری بسیار لذت بخش است و ما قادریم عوارض سطحی آن را به صورت منطقه هایی تیره تر نسبت به دیگر قسمت ها از پشت چشمی تلسکوپ ببینیم. مریخ سیاره یی است که بزرگ ترین کوه های آتشفشانی و همچنین عمیق ترین دره منظومه شمسی روی آن وجود دارد. مرتفع ترین کوه آتشفشانی منظومه شمسی المپوس نام دارد که در مریخ است و ارتفاعی معادل 27 کیلومتر و قطری به اندازه 600 کیلومتر دارد. دره یی عمیق و طویل در نزدیکی استوای مریخ از شرق به غرب سیاره کشیده شده است، نام این دره «مارینر» است و چهار هزار کیلومتر عرض دارد و در بعضی منطقه ها آنچنان عمیق است که اگر فرض کنیم کوه اورست را درون دره جای داده ایم، نوک قله به لبه های دره نمی رسد،

    

    مساله جالب دیگر که وجود دارد، شباهت در مدت شبانه روز زمین و مریخ است. زمین حدوداً هر 24 ساعت یک بار به دور خود می چرخد و مریخ تقریباً هر 24 ساعت و 40 دقیقه یک گردش کامل به دور محور طولی خود می زند اما به دلیل فاصله بیشتری که از خورشید دارد (حدود 5/1 برابر فاصله زمین از خورشید) هر 687 روز زمینی یک بار به دور خورشید زده و یک سال مریخی را تشکیل می دهد. سرعت گردش مریخ به دور خورشید حدود 24 کیلومتر بر ثانیه است یعنی شش کیلومتر بر ثانیه سرعتش از زمین کمتر است.

    

    بیشتر جو مریخ را دی اکسیدکربن تشکیل داده است اما به دلیل رقیق بودن جو و فاصله زیاد مریخ از خورشید، این سیاره نمی تواند با توجه به پدیده گلخانه یی، گرمای زیادی را در خود نگه دارد به صورتی که گاهی دما روی سطح مریخ حتی در روز که خورشید در آسمان است 30- درجه سانتیگراد است.

    

    مریخ دارای دو قمر بسیار کوچک نامنظم و سیب زمینی شکل به نام های فوبوس و دیموس است که این سیاره را دور می زنند. احتمالاً این دو قمر سیارک هایی سرگردان در منظومه شمسی بوده اند که به دام گرانش مریخ افتاده اند.

    

    وقتی که در آسمان شب زمین، مریخ را چه با تلسکوپ یا دوربین دوچشمی و چه با چشم غیرمسلح و بدون هیچ ابزار رصدی نگاه می کنیم، این سیاره را با رنگی مایل به قرمز در آسمان می بینیم. وجود این رنگ، همان دلیلی است که موجب شد رومیان باستان این جرم را مارس که خدای جنگ بود، نامگذاری کنند. اما رنگ متمایل به قرمز در مریخ به دلیل وجود آهن در خاکش است. اگر به عکس هایی که توسط سطح نشینانی که توانسته اند موفقیت آمیز بر سطح مریخ بنشینند نگاه کنیم، سیاره یی خشک، بدون هیچ نشانی از آب یا حیات را می بینیم: گویی در کویری بی آب و علف هستیم.

    

    خیلی از دانشمندان اعتقاد دارند روزی در مریخ حیات هرچند به صورت سلولی وجود داشته است یا حتی اکنون هم وجود دارد، اما تاکنون هیچ مدرک قطعی در این رابطه به دست نیاورده ایم. مساله یی که موجب قوی شدن نظریه حیات روی مریخ می شود، وجود آب است. در قطب های مریخ همانند زمین، آب های یخ زده زیادی وجود دارد که در فصل های گوناگون مریخ گسترش یا کاهش می یابند. احتمال می رود آب به صورت یخ زده زیر سطح مریخ وجود داشته باشد. در بخش هایی از مریخ مکان هایی همانند چشمه های خشک شده، نشانی از آبراهه ها و فرسایش های اینچنینی و گاه رسوباتی یافت شده است که نشان می دهد در گذشته احتمالاً در مریخ آب مایع به صورت جاری و فراوان وجود داشته است. اما بررسی های بیشتری باید توسط مدارگردها و سطح نشینان بر مریخ، این سیاره شگفت انگیز انجام شود تا به اطلاعات دقیق تر و گسترده تری دست پیدا کنیم.