اينجا دو شاهد از اين ضرب المثل داريم که«کمتر بيشتراست.»
نخستين مثال از شکارچي معروف سيارات، ميشل مير (رصدخانه ي جنوا )، است . طي سال ها مير و گروه رصد گرانش بسياري از 346 سياره ي فرا خورشيدي شناخته شده را شناسايي کرده اند. در واقع، چنين کشف هايي آنقدر عادي شده که گاه اين سيارات بدون هيچ غوغايي فقط به فهرست اضافه مي شوند.
اما آنچه چندي پيش مير در يک کنفرانس علمي اروپايي مطرح کرد کم جرم ترين سياره ي فرا خورشيدي شناخته شده است که به دور ستاره اي عادي مي گردد. اين سياره، به نام گليس 581e ، جرمي حدود 1/9 تا 3 برابر زمين دارد. اين عدم قطعيت به اين سبب است که نمي دانيم مدارآن نسبت به خط ديد ما چقدر انحراف دارد. در حالي که اين سياره احتمالا ترکيبي سنگي دارد، ممکن است خيلي هم مسکوني نباشد. فاصله ي اين سياره از ستاره ي مادرش فقط 0/03 واحد نجومي (4/8 ميليون کيلومتر) است و 3/15 روز طول مي کشد تا به دور آن بگردد. در حالي که سياره ي اصلي گليس 581 کوتوله ي کم فروغي از رده ي طيفي M است، اين سياره ي جديد براي مسکوني بودن زياده از حد داغ است.
ستاره ي گليس 581، در صورت فلکي ميزان در فاصله ي 20/5 سال نوري از ما، حالا کارواني از چهار سياره به همراه دارد. يکي از آنها، سياره ي d، سرزميني به اندازه ي نپتون است که به گفته ي مير و گروهش آنقدر از ستاره اش فاصله دارد( 0/22 واحد نجومي) که بتواند داراي آب مايع باشد. چهار سال طول کشيد تا رصدگران با انجام رصدهاي کافي از رصد خانه ي لاسيلاي شيلي بتوانند وجود اين سياره ي جديد، سياره ي e، را تاييد کنند. پيشرفت شگفت انگيز اکتشافات از زمان نخستين کشف سياره اي فرا خورشيدي به دور ستاره اي عادي در سال 1995 قابل توجه است. مرتبط به سه اخترشناسي است که از تلسکوپ کانادا- فرانسه- هاوايي بر فراز قله ي موناکي هاوايي استفاده مي کنند. آنها سه کوتوله ي کم جرم را در ناحيه ي ستاره سازي 348ic در فاصله ي 1000 سال نوري از ما در صورت فلکي برساوش کشف کردند.
اين اجرام ، که هرکدام جرمي کمتر از10برابر سياره ي مشتري دارند، کم جرم تر از آن اند که کوتوله ي قهوه اي باشند. اين دانشمندان تخمين مي زنند که دماي اين اجرام بين 900تا1000 درجه ي سانتي گراد باشد. آنها به هيچ ستاره اي بستگي ندارند و در فضا آزادانه شناورند، بنابراين سياره هم نيستند. براساس تعريف سيارات فرا خورشيدي بزرگ که از سوي اتحاديه ي بين المللي نجوم در سال 2003 ارائه شد، آنها را بايد « زير- کوتوله ي قهوه اي »ناميد.
اين کشف مهم، حالا هرچه که دوست داريد صدايشان کنيد، به اخترشناسان در درک گستره ي وسيع اجرام سماوي کمک مي کند؛ از کوتوله هاي کوچولو تا ابر ستاره هاي بسيار پرجرم .
منبع:نجوم،شماره 186.
