ماهواره ي سوييفت ناسا چندي پيش يک فوران کم فروغ پرتو گاما(GRB) را ثبت کرد که ظاهرا کهن ترين ودورترين جرم شناخته شده در کيهان، با انتقال به سرخي حدود 8/2، است.
اين فوران، که بنا به تاريخ کشفش 090423 GRB نام گرفته است، در صورت فلکي اسد رخ داد و10ثانيه دوام داشت. گروه هاي مختلفي، از جمله گروهي که از تلسکوپ جميني شمالي درهاوايي و گروهي اروپايي که از تلسکوپ بسيار بزرگ(VLT) در شيلي استفاده مي کنند، با رصد پس تاب فرو سرخ محو شونده ي فوران کشف سوييفت را دنبال کردند. اين گروه بر اساس اين که نور پس تاب از زمان رخ دادن فوران چقدر بر اثر انبساط جهان دچار انتقال به سرخ شده ( کشيده شده ) به اين نتيجه رسيدند که زمان وقوع اين فوران 630 ميليون سال پس از مهبانگ بوده است. اين يعني پرتوهاي گاماي اين فوران تا رسيدن به زمين مدت سرگيجه آور 13/1 ميليارد سال در راه بودند. اين زمان آنقدر درزمان عقب است که نسبت دادن«فاصله اي»خاص به آن بي معناست، زيرا فواصل بلند در جهان ازآن زمان با ضريب 9/2 انبساط يافته اند. از ديد فوران، تولد زمين8/5 ميليارد سال ديگر رخ مي دهد.
انتقال به سرخ8/2 همچنين به اين معناست که مدت رصد شده ي فوران با ضريب 9/2 انبساط يافته است. به بيان ديگر، آنچه از ديد ماهواره ي سوييفت 10ثانيه طول کشيد در واقع حدود يک ثانيه طول کشيده است. اما اين لزوما به آن معنا نيست که 090423 GRBيک«فوران کوتاه» بوده؛ نوعي از فوران که ظاهرا منشأيي متفاوت از«فوران هاي بلند» معمول دارد. ممکن است اين فوران بسيار بيش از يک ثانيه دوام يافته باشد اما فقط يک اوج داشته که براي توان ديد سوييفت کافي بوده است.
انتقال به سرخ اندازه گيري شده براي اين فوران رکورد قبلي بين فوران هاي گاما را ، که 6/7 بود، شکست . همچنين انتقال به سرخ اندازه گيري شده براي دورترين کهکشان 6/96 است .
دانشمنداني که داده هاي سوييفت را دريافت وتحليل مي کنند از زمان پرتاب اين ماهواره، در 4/5 سال پيش، منتظر بودند تا چنين فوران دوردستي را ثبت کنند. اين کشف نشان مي دهد که ؛ تا زمان پرتاب تلسکوپ فضايي جيمز وب از سوي ناسا در دهه ي آينده ، بررسي فوران هاي پرتو گاما بهترين روش براي کاوش جهان در انتقال به سرخ هاي 8 و بالاتراست.
اين کشف همچنين نشان مي دهد که ستاره هاي پرجرمي که قادر به توليد فوران هاي پرتو گاما باشند از 630 ميليون سال پس از مهبانگ وجود داشتند. اين تعجب برانگيز نيست ؛ اخترشناسان بر اين باورند که نخستين ستاره ها زماني شکل گرفته اند که عالم فقط 200تا 400 ميليون سال عمر داشته است - يعني بين انتقال به سرخ 12تا 20.
منبع:نجوم،شماره 185.
