چندی پیش بود که کنفرانس خبری ناسا برای اعلام خبری بزرگ در حوزه سیارات فراخورشیدی برگزار شد. کاملا قابل پیشبینی بود که بعد از این باید منتظر خبرهای بسیار هیجانانگیزی در مورد این منظومه و هفت سیاره آن باشیم. اکنون تحقیقی جدید، تاکید بیشتری کرده است که سامانه تراپیست-1 میتواند بهترین گزینه ما برای یافتن حیات در خارج از منظومه خورشیدی خودمان باشد.
یکی از موارد جالب درباره این هفت سیاره فراخورشیدی که در فاصله 40 سال نوری از ما قرار گرفتهاند، این است که همگیشان در مدارهایی بسیار فشرده به دور ستاره خود گردش می کنند. فاصله آنها از یکدیگر در حد و اندازههای 600 هزار کیلومتر است. فاصلهای که کمتر از دو برابر فاصله ماه تا زمین است.
سه مورد از این هفت سیاره، در کمربند حیات ستاره خود قرار گرفتهاند. یعنی جایی که آب مایع و حتی حیات میتواند وجود داشته باشد. اما تحقیق جدیدی که هماکنون در سایت arXiv در دسترس است، نشان میدهد که حیات میکروبی میتواند در واقع بین این سیارات جابجا شود.
Lingam از نویسندگان این مقاله میگوید:
از آنجایی که این فواصل بسیار نزدیک به هم هستند، گونههای بسیاری از نوع میکروبی گرفته تا انواع دیگر، می توانند از سیارهای به سیاره دیگر مهاجرت کنند.
این ایده از مفهومی به نام پاناسپرمیا گرفته شده است که میگوید: حیات از جهانی به جهان دیگر میتواند منتقل شود. این انتقال یا مهاجرت از روشهای گوناگونی امکانپذیر است. یک راه، برخورد یک شهابسنگ به سطح سیاره بوده که حاوی میکروارگانیسمهایی در خود است.
برخی حتی پیشنهاد دادهاند که حیات روی زمین میتواند از مریخ آمده باشد. با این حال ایده پاناسپرمیا به شدت در میان دانشمندان مورد بحث است و ما هنوز شواهد کافی از امکان رخ دادن آن نداریم.
مقایسه ویژگیهایی چون جرم، اندازه و شعاع مداری سیارات تراپیست-1 با سیارت منظومه شمسی
در هر صورت، پژوهشگران این تحقیق جدید میگویند که اگر پاناسپرمیا امکانپذیر باشد و حیات در تنها یکی از این سه سیاره (که در کمربند حیات واقع شده اند) شکل گرفته باشد، آنگاه کاملا محتمل است که این حیات به دو سیاره دیگر نیز نفوذ کرده باشد.
اگر پاناسپرمیا یا فرآیندی شبیه به آن، مکانیسمی موثر باشد، نتیجهاش افزایش چشمگیری در احتمال بوجود آمدن خودبخودی حیات خواهد بود.
هرچند گفته میشود که سامانه تراپیست-1 دارای سیارات زیست پذیر است، اما هنوز شکهایی در این زمینه وجود دارد. یکی از مهمترین مشکلها، در مورد ستاره این منظومه بوده که کوتولهای از نوع بسیار سرد است. این نوع از ستارگان، گاه به گاه تابشهای انفجاری قدرتمندی را در فضا رها میکنند. از آنجایی که سیارات در فاصلههای بسیاری کمی از ستاره مادر خود قرار گرفتهاند، این انفجارات میتواند باعث نابودی حیات شکلگرفته بر سطح آنها شوند.
این فرآیند بستگی به مواردی چون سن ستاره و مکان سیارات در گذشته دارد. ممکن است که ابتدا سیارات در فواصل دورتری از ستاره میزبان خود قرار داشته و پس از مدتی به مدارهای نزدیکتر مهاجرت کرده باشند. با این حال تعبیری که نویسندگان این پژوهش ارایه میدهند این است که با توجه به امکان مهاجرت حیات بین این سه سیاره، ما میتوانیم به جای یک بار، سه بار تاس خود را انداخته و منتظر شکلگیری حیات باشیم.
هنوز حدس و گمانهای بسیاری درباره تراپیست-1 وجود خواهد داشت. اما تا زمانی که تلسکوپ جیمزوب به فضا ارسال نشود، احتمالا وجود حیات در این منظومه را نمیتوان با قطعیت اثبات کرد. قدرت فوقالعاده جیمزوب در بررسی جو این سیارات، به سوال های بسیاری از این سیستم پاسخ خواهد داد که همگی منتظر شنیدن آنها هستیم. تا آن زمان، کسی چه میداند، شاید همچنان شکلهای اولیه حیات به مهاجرتهای بین سیارهای خود مشغول باشند!