ما در دوراني بسيار هيجان‌انگيز زندگي مي‌كنيم. كمتر از نيم قرن پيش بسياري از سيارات را تنها مي‌شد از ميان تصاوير مه آلود نماهاي تلسكوپي ديد. امروز فضا پيماهاي ما تقريبا همه سيارات مهم غير از پلوتون را از نزديك مورد بررسي قرار داده‌اند و ماموريت افق‌هاي نو در راه سفر به اين سياره است و در سال 2015 در اطراف آن جاي گيرد. ما نماهاي نزديكي از اقمار مريخ، مشتري، زحل، اورانوس و نپتون را ديده‌ايم و به تماشاي نماهاي نزديك دنباله دارها و سيارك‌ها نشسته‌ايم.
اما از مدت‌ها پيش از آن‌كه عصر اكتشافات فضايي از راه برسد، هنرمندان ما را به كمك قلم مو‌ها و بوم‌هاي خود به اين جهان‌هاي دوردست برده‌اند. براي مردمان نخستين، سيارات، اجرامي همانند ستاره‌ها بودند. گاليله نخستين بار سيارات را با كمك تلسكوپ كوچكش مورد مشاهده قرار داد و آنها را جهان‌هايي واقعي يافت. او براي نخستين بار دهانه‌هاي آبله گون چهره ماه كه حاصل زخم‌هاي ناشي از برخورد دنباله‌دارها و شهاب سنگ‌ها بودند را ديد. از آن جذاب‌تر 4 قمر بزرگ سياره مشتري را ديد و آنچه را ديده بود طراحي كرد. هرچقدر كيفيت تلسكوپ‌هاي ما افزايش يافت، هنر هم رشد كرد. مردم، سيارات ديگر و اقمار آنها را به شكل دنياهايي واقعي با صحراها، كوهستان‌ها و دشت‌ها تصور مي‌كردند. يكي از نخستين هنرمنداني كه تلاش كرد تا چهره واقعگرايانه‌اي از اين سيارات ارائه دهد،اخترشناسي به نام لوسيان روداكس بود. روداكس، نقاشي چيره دست بود و در همان حال مديريت رصدخانه مئدون در بيرون شهر پاريس را نيز به عهده داشت. در ابتداي قرن پيش، روداكس بر مبناي مشاهداتش، نقاشي‌هايي بسيار تاثير گذار و واقع گرايانه‌اي از مريخ و ديگر سياره‌ها كشيد. اما چلسي بانستل كسي است كه بايد او را پدر حقيقي هنر فضايي ناميد. بانستل با همكاري دانشمند برجسته علوم راكت‌هاي فضايي، وارنر فون براون تلاش كرد تا نمايي واقعي از مردم بر ديگر سياره‌ها را به تصوير بكشد. نخستين هنرمندان اين رشته براي به تصوير كشيدن نقاشي‌هايشان تنها تلسكوپ و تخيل خويش را در اختيار داشتند. امروزه اما ما كاوشگران جديدي در اختيار داريم كه براي كاوش به فضا مي‌روند. بعضي از اين پيشگامان، بدنه‌هاي فلزي و صفحات خورشيدي داشتند كه يافته‌هاي خود را به كمك آنتن‌هاي ارتباطي به زمين مي‌فرستادند. هنرمندان نيز از اطلاعات اين فضاپيما‌هاي پيشگام براي رسم نقاشي‌هاي واقعگرايانه خود بهره مي‌برند. مدار گردها و سطح نشين‌ها دنياهايي را آشكار كردند كه در برخي مواقع و نقاط شباهت‌هاي زيادي با زمين دارند. برخي مناطق مريخ شباهت‌هاي كم نظير و حيرت‌انگيزي با صحراهاي ايران، دشت‌هاي ايسلند و مناطقي از سيبري يا دشت‌هاي يخ‌زده جنوبگان دارد. فمر اروپا با سطح يخ زده‌اش شبيه اقيانوس شمالگان است. تيتان، قمر زحل، دره‌هاي ناشي از رودخانه‌هايي شبيه به سياره خودمان دارد با اين تفاوت كه به جاي آب متان مايع از ميان آن شايد جريان داشته باشد. هنرمندان فضايي، اين شباهت‌هاي ميان اين دنياهاي مختلف را بررسي مي‌كنند تا تصويري هرچه دقيق‌تر از اين چشم‌اندازهاي دوردست در اختيار ما بگذارند. امروزه هنرمندان نجومي به همكاري خود با دانشمندان ادامه مي‌دهند تا بشر از خلال نقش‌هايي كه قلم موي هنرمندان ثبت مي‌كند، به كاوش شگفتي‌هاي كيهان مي‌پردازد.
مايكل كارول
عضو انجمن بين‌المللي هنرمندان نجومي
