مبحث 96 طرح صالحین: «بیکاری و اشتغال جوانان»

پديده بيكاري در حوزه اقتصادي يكي از پيچيده ترين موضوعات به حساب مي آيد. بيكار در اقتصاد به فردي گفته مي شود كه در سن كار (15 تا 65 سال) و جوياي كار باشد اما شغل يا منبع درآمدي پيدا نكند. كودكان و افراد مسن از آن جهت كه قادر به انجام كار نيستند، جزء جمعيت فعال به حساب نمي آيند. زنان خانه دار و دانشجويان نيز اگر جوياي كار نباشند، جزء جمعيت فعال شمرده نمي شوند.
جمعيت بيكار به تعداد افراد بيكار گفته مي شود.بيكاري را نمي توان جز با مفهوم كار و اشتغال تعريف كرد.
پذيرفته شده ترين مفهوم بيكاري عبارت است از مجموع تمام افرادي كه شاغل نيستند؛ اعم از كساني كه در جريان دستيابي به شغل جديدند، يا آنان كه قادر به يافتن شغل بادستمزدهاي متعارف و واقعي نيستند. البته تصميم و اراده فردي به بيكار ماندن، به جز مواردي كه فرد براي تغيير شغل بيكاري را مي پذيرد، فرد را در رده بيكاران قرار نمي دهد.
درواقع، بنابه شمار زيادي از تعاريف، بيكار كسي است كه در جستجوي كار نيز باشد.تعاريف بيكاري متفاوتند، ازاين رو نرخ بيكاري نيز برحسب مورد، در يك جامعه خاص و براي يك دوره يا مقطع زماني معين تغيير مي كند. مفهوم بيكاري به جز وابسته بودن به كار و اشتغال، با مفهوم جمعيت فعال نيز در ارتباط است.
جمعيت نافعال نيز بنابه تعريف بيكار محسوب نمي شود.به عبارتي مي توان گفت:
تعاريف از نرخ بيكاري در هر جامعه متفاوت است و نمي توان زيادبه مقايسه نرخ بيكاري در كشورهاي مختلف اعتماد كرد. هرچند كه اقتصاد دانان در تلاش هستند تا تعاريف از بيكاري و نرخ آن را به يكديگر نزديك سازند.
با اين حال به نظر مي رسد كه راهكارهاي مشخصي در راستاي مبارزه با بيكاري در اقتصاد وجود دارد.راه حل هاي مبارزه با بيكاري نيز در دنيا بسيار ارائه و طراحي و اجرا شده اند كه خود مبحثي بسيار وسيع است.
البته بايد گفت در كشورهايي كه به دنبال اقتصاد باز هستند، دولت ها ملزم به ايجاد كار نيستند، بلكه بايد شرايطي را فراهم كنند كه بنگاه هاي خصوصي بتوانند كار ايجاد نمايند و در عين حال نظارت بر نحوه كارآفريني و كارگزيني آنها داشته باشند تا حقوق كارگران و كارمندان رعايت گردد. به هر صورت سياست هاي استراتژيكي سرمايه گذاري در صنايع مادر و پايه كه نياز به صنايع جانبي و زير مجموعه پيدا مي نمايند يكي از مهم ترين كارهايي است كه دولت ها انجام مي دهند. همين طور سياست هاي تشويقي مالياتي براي بنگاه هاي تجاري و همين طور ساير تشويقات مانند تسهيلات كم بهره و معافيت هاي مختلف.اما به نظر مي رسد كه يكي از راه هاي ميانبر براي كاهش نرخ بيكاري در جوامع نگاه دقيق به ظرفيت هاي موجود در اقتصاد آن است .
به عنوان مثال نسخه اي كه براي بيكاري در يك كشور آفريقايي پيچيده مي شود مطمئنا متفاوت است از راهكارهايي كه اين روزها براي مقابله با افزايش بيكاري در جوامع اروپايي منتشرمي شود.
هرجامعه اي توانسته است به سطحي از اقتصاد دست يابد و ارائه راهكارها براي مقابله با بيكاري نيز بايد مبتني بر شناخت سطح اين اقتصاد باشد.با اين حال به نظر مي رسد كه در اقتصاد ايران يكي از راهكارهاي اساسي براي رفع بيكاري حمايت از توليدگران است. بسياري از فعالين اقتصادي و كارشناسان معتقد هستند كه نرخ سودآوري در اقتصاد ايران نسبت به اقتصادهاي منطقه بسيار بالاتر است و از همين رو اگر دولت با رفع بوروكراسي و حمايت هاي مالي از فعالين اقتصادي راه را براي سرمايه گذاري آماده سازد آن گاه ظرفيت هاي موجود براي اشتغال نيز رو به ازدياد مي گذارد.از ديگر سو مي توان گفت كه براي بهبود وضعيت اشتغال نبايد تك رويه و با يك نسخه حركت كرد.
تجربه نشان داده است كه هر بخش و حوزه اقتصادي براي اشتغالزايي ظرفيت خاص خود را دارد. به عنوان مثال در كشور ما به نظر مي آيد كه مسئولين كمتر به بخش هايي مانند كشاورزي توجه مي كنند در حالي كه اگر شرايط براي توسعه اين بخش فراهم آيد ميزان بالايي از اشتغال در اين حوزه پديد مي آيد و شايد حتي اين ميزان از اشتغالزايي در صنايع نيز بيشتر باشد.از سوي ديگر بايد دانست كه ايجاد هر شغل نياز به سرمايه گذاري خاصي دارد. به عنوان مثال براي توليد يك كارخانه و به تبع آن ايجاد شغل بايد سرمايه گذاري كلاني صورت پذيرد و در نهايت نيز تعداد كمي مي توانند به سر كار روند اما با همين سرمايه گذاري مي توان بخش هاي ديگري مانند خود اشتغالي را فعال كرد كه شايد در آمدهاي بيشتري را براي افراد داشته باشد.نگاه دولت به مسائل اشتغال نبايد صرفا از روزنه ايجاد بنگاه هاي توليدي به صورت مستقيم باشد بلكه در بسياري از موارد دولت مي تواند با ارائه تسهيلات مناسب و به موقع و همچنين افزايش آموزش به بخش خصوصي ميدان دهد.
در سالهاي اخير مسئله خصوصي سازي اقتصاد ايران بسيار مورد توجه قرار گرفته است.يكي از بهترين راهكار ها براي حضور واقعي بخش خصوصي در اقتصاد كشور ميدان دادن به بنگاه هاي كوچك است كه شايد در گوشه اتاق خانه هاتشكيل شود.
از اين رو به عنوان جمع بندي مي توان گفت كه ريشه كن كردن معضل بيكاري منوط به شناخت دقيق تهديدات و فرصت هاي موجود در وضعيت اقتصادي كشور است. آن گونه كه از شواهد و قراين بر مي آيد ما در بسياري از موارد از ظرفيت هايي كه در اقتصاد وجود دارند و به راحتي اشتغالزايي مي كنند غفلت كرده ايم و تمام هم و غم خود را به ايجاد بنگاه هاي اقتصادي بزرگ معطوف داشته ايم. شايد اين نكته كه صنايع دستي يكي از قوي ترين بخش هادر توليد اشتغال در كشور است ما را متوجه سازد كه براي دستيابي به اهداف هميشه نبايد راه هاي سخت را انتخاب كرد. دوستان عزیز ولی ما عادت کردیم همیشه کارسخت را انتخاب کنیم وکارهای خود خودمان گره ایجاد کنیم که اثر منفی در روند کارهای ما ورسیدن به هدفمان است
یاحق