دانشمندان فضايي ادعا مي كنند يك سنگ سيصد متري به زمين نزديك مي شود.
آپپ - مظهر شيطان و آشفتگي - ديوي است که مصريان باستان او را دشمن روشني و نظم مي دانستند. اين ديو در هيات ماري بزرگ، هر روز پس از غروب آفتاب به خورشيد حمله مي کرد و زمين را در تاريکي فرو مي برد.
آپپ گاهي در روز و به خورشيد حمله مي کرد و براي لحظاتي کسوف را پديد مي آورد و آسمان و زمين را از تماشاي آفتاب محروم مي کرد اما اين خورشيد بود که از هر مبارزه، سرافراز خارج مي شد.
يونانيان بعدها آپپ را آپوفيس خواندند و پيروزي خورشيد را بر او گرامي داشتند. اين داستان باستاني امروز شکل ديگري به خود گرفته است. آپوفيس امروز، تکه سنگي ???متري است از همسايگان مداري زمين که اين سياره زيبا را نشانه رفته و ممکن است ??سال ديگر در برخوردي مهيب، آن را با فاجعه اي هولناک روبه رو کند.
آيا زمين مي تواند از اين خطر بزرگ جان سالم به در برد؟
? ??سال تا آخرالزمان
آخرين روزهاي خرداد????، اخترشناسان توانستند سيارک بسيار کوچکي را در مداري نزديک به زمين، شناسايي کنند. اين تکه سنگ به گروه آتن تعلق داشت که داخل مدار زمين قرار دارد.
اين سيارک که ?ه????MN ناميده شد، هر ???روز به دور خورشيد مي گشت، اما هر ? سال يک بار مي شد آن را در فاصله مناسبي از خورشيد و به خوبي در آسمان رصد کرد. در آذرماه همان سال، اين سيارک دوباره پيدا شد و رصدهاي جديد توانست مدار دقيق تري براي اين تکه سنگ مشخص کند.
اطلاعات مداري جديد نشان داد اين سيارک نزديک به ???متر پهنا دارد و به احتمال ?/?درصد در ? فروردين ???? (??آوريل ????) به زمين برخورد مي کند. اين بيشترين احتمال برخورد براي يک جرم آسماني در تاريخ معاصر است.
چنين موضوعي مي بايست همچون توفاني خبري در سراسر جهان منتشر مي شد اما آخرين روزهاي سال ميلادي بود و روزنامه نگاران در مرخصي بودند. از سوي ديگر فاجعه سونامي در اقيانوس هند، جهان را بهت زده کرده بود و نگاه ها به سواحل اندونزي دوخته شده بود.
تقارن اين ? رويداد موجب شد کارشناسان سياره اي از اين سکوت خبري استفاده کنند و رصدهاي خود را دقيق تر انجام دهند. با يک هفته رصد بيشتر، خطاي اندازه گيري ها به شدت کاهش يافت و مشخص شد اين سيارک از فاصله حدود ??هزار کيلومتري سطح زمين عبور مي کند. خطر برطرف شده بود.
اوايل بهمن ماه همان سال، رادار تلسکوپ راديويي آريسبو - که بزرگ ترين بشقاب راديويي زمين به قطر ???متر را در اختيار دارد - اين سيارک را با دقتي زياد بررسي کرد و مدار حرکت آن را بدست آورد.
اين مدار نشان مي داد ملاقات فروردين ????، در فاصله ?? هزار کيلومتري سطح زمين انجام مي شود؛ يعني اين تکه سنگ از مدار ماهواره هاي مخابراتي هم به زمين نزديک تر مي شود. اين فاصله، اختلاف زيادي با تخمين قبلي داشت و همين، نگراني ها را درمورد کارآمدي روش هاي رايج تعيين مدار سيارات افزايش داد.
? لغزش روي لبه تيغ
مدار جديد، هرچند خطر برخورد در سال???? را کاهش داد اما بررسي ملاقات هاي بعدي نشان داد ماجراي اين تکه سنگ به پايان نرسيده است. ملاقات بسيار نزديک در فاصله ?? هزار کيلومتري از سطح زمين، مدار سيارک را منحرف مي کرد و موجب مي شد اين سياره در ملاقات هاي آينده خود در ??فروردين???? يا ??فروردين ????، به زمين برخورد کند. گويي سرنوشت طوري رقم خورده بود که اين سيارک حتما با زمين برخورد کند.
شبيه سازي ها و محاسبات دقيق نشان داد در مسير ملاقات آپوفيس با زمين، چند ناحيه بسيار کوچک به پهناي ???متر وجود دارد که اگر سيارک از آنها عبور کند، مسيرش به شکلي تغيير مي يابد که در ملاقات بعدي با زمين برخورد مي کند.
بررسي هاي جديد ناسا و کارشناسان مکانيک مداري - که برپايه رصدهاي جديد اين سيارک انجام شده - نشان مي دهد ملاقات فروردين ???? از نزديکي هيچ يک از اين لبه هاي تيغ عبور نمي کند و بدين ترتيب، آپوفيس در ظهر ??فروردين???? از فاصله ????کيلومتري سطح زمين عبور مي کند و احتمال برخورد آن با زمين به دوهزارم درصد رسيده است.
اما کارشناساني هستند که مي گويند به صرف اتکا به محاسبات و پيش بيني ها نمي توان از اين موضوع اطمينان حاصل کرد؛ چرا که خطر احتمالي بسيار زياد است و هر اشتباه احتمالي مي تواند به فاجعه اي عظيم منجر شود.
? اگر آپوفيس برخورد مي کرد...
سيارک آپوفيس در مقايسه با ديگر صخره هاي سرگردان در منظومه شمسي قطعه سنگ کوچکي است. دقيق ترين اندازه گيري ها نشان مي دهد اين سنگ ?? متر پهنا و ??ميليارد کيلوگرم وزن دارد.
آپوفيس با سرعت ?/??کيلومتر بر ثانيه به جو برخورد مي کند و در برخورد با زمين، انفجاري به قدرت ???مگاتن ايجاد مي کند. اين انفجار ? برابر قوي تر از نيرومندترين آزمايش هاي هسته اي انجام شده در زمين است.
برخورد آپوفيس مي تواند يک شهر را با خاک يکسان کند. زمين لرزه هاي حاصل از آن تا هزاران کيلومتر منتشر خواهد شد و موج ضربه اي حاصل از اين انفجار، مي تواند توفاني شديد ايجاد کند که در هزاران کيلومتر مربع پخش شود.
توده هاي خاک و گرد و غبار فراواني در جو پخش خواهد شد و درصد کمتري از نور خورشيد به زمين خواهد تابيد چنين پيامدهايي در نتيجه اصابت اجرام آسماني بزرگي است که چند کيلومتر پهنا دارند.
انقراض دايناسورها و بسياري ديگر از موجودات زنده در ??ميليون سال پيش، در نتيجه اصابت سنگي آسماني به کوهستان يوتاکان در مکزيک بود که گودالي به قطر ???کيلومتر ايجاد کرد و چنان امواجي پديد آورد که آب خليج مکزيک را کاملا تخليه کرد.
? براي نجات زمين دست به کار شويم
ساليان درازي است که فهميده ايم فضاي اطرافمان چقدر خطرناک است. نزديک به ???هزار سنگ آسماني کوچک و بزرگ وجود دارد که در گردش به دور خورشيد، مدار زمين را قطع مي کنند و احتمالا روزي به اين سياره برخورد مي کنند.
اين غير از خطر دنباله دارهايي است که از مرزهاي خارجي منظومه شمسي به سوي خورشيد پرتاب مي شوند و در مسير حرکت خود، بارها تحت تاثير اختلالات گرانشي تغيير مسير مي دهند.
در سال????، خرده سنگي ?? متري از فاصله ???هزار کيلومتري زمين عبور کرد؛ يعني يک چهارم فاصله ماه تا زمين و تازه بعد از عبورش بود که ردش در تصاوير ثبت شد و دانشمندان فهميدند که چه خطري از بيخ گوش زمين عبور کرده است. اما آيا هميشه شانس با ما يار خواهد بود؟
خوشبختانه جو زمين اين توانايي را دارد که اجرام کوچک تر از ??? متر را تکه تکه کند و فاجعه بزرگ را به فاجعه هاي کوچک تري تبديل کند. اما تخمين ها نشان مي دهد هر ????سال يک بار، سيارکي به قطر ??? متر به زمين برخورد مي کند و هرچند ??? هزار سال، سيارکي با قطر بيش از يک کيلومتر و هر ???ميليون سال، سيارکي بزرگ تر از ?کيلومتر به سوي زمين نشانه مي رود.
در حال حاضر هيچ نهاد يا سازمان بين المللي وجود ندارد که چنين مسئله اي را پيگيري کند. از آن مهم تر، طرح هاي موجود براي مقابله با چنين خطري بسيار کم است. در دهه???? که انسان به بمب هسته اي دست پيدا کرد، خيلي ها فکر مي کردند که چنين سلاحي براي مقابله با هر خطري کافي است.
اما امروزه مي دانيم بسياري از اين اجرام متخلخل و کلوخ مانند هستند و استفاده از سلاح هسته اي تنها يک قطعه بزرگ را به تعدادي قطعه کوچک تر تبديل مي کند اما خطر را برطرف نمي کند.
از سوي ديگر اطلاعات ما در مورد خصوصيات اين اجرام و خصوصا شرايط داخلي آنها بسيار کم است. چگونه مي توان در مقابله با دشمني پيروز شد که اطلاعات زيادي در موردش نداريم؟
در چند سال اخير، چند ماموريت فضايي براي بررسي سيارک ها انجام شده است که اطلاعات مناسبي را از اين اجرام و ساختار داخلي شان به دست داده است اما عبور آپوفيس از نزديکي زمين، فرصت مناسبي است تا اخترشناسان اطلاعات خود را از اين اجرام افزايش دهند.
عبور آپوفيس، همچنين فرصتي ارزشمند براي زميني هاست تا مرکزي بين المللي براي جست وجوي اين اجرام و دفاع در برابر آنها تاسيس کنند. ??ميليون سال پيش، موجوداتي روي زمين مي زيستند که جز خوردن و خوابيدن نمي دانستند اما امروز موجودي هوشمند بر اين سياره زيبا حضور دارد که افق هاي دوردست دانش را به تسخير خود درآورده و اين توانايي را دارد که از خود دفاع کند.
? ?? هزار دلار براي دورکردن خطر
شرايط ويژه ملاقات آپوفيس با زمين سبب شده است انجمن سياره اي، مسابقه اي براي طراحي يک ماموريت ملاقات با اين خرده سنگ برگزار کند.
در اين مسابقه بين المللي، شرکت کنندگان بايد برنامه کاملي را طراحي کنند تا يک فضاپيما از زمين به سوي آپوفيس پرواز کند، در مدار آن قرار بگيرد و شرايطي را فراهم کند تا بتوان موقعيت اين سيارک و مدار حرکت آن را با دقت مشخصي اندازه گيري کرد.
با توجه به اينكه سيارک ها اجرام بسيار سبکي هستند (درمقايسه با ديگر اجرام منظومه شمسي)، به سادگي تحت تاثير اختلالات گرانشي اجرام بزرگ تر قرار مي گيرند و مدارشان تغيير مي کند.
جمع آوري اطلاعات درمورد اين اختلالات براي پيش بيني احتمال برخورد با زمين بسيار حياتي است.
شما مي توانيد براي شرکت در اين مسابقه به پايگاه اينترنتي www.planetary.org مراجعه کنيد و از شرايط دقيق اين مسابقه آگاه شويد. مهلت ارسال طرح هاي پيشنهادي تا ?شهريورماه امسال است و نفر اول علاوه بر دريافت جايزه نقدي ?? هزار دلاري، از امکان شرکت مستقيم در سازمان هاي فضايي حامي اين مسابقه (ناسا، آژانس فضايي اروپا، انجمن دانشگاه هاي تحقيق کننده در نجوم) نيز بهره مند خواهد شد.
در اين مسابقه يک جايزه ? هزار دلاري نيز ويژه برترين طرح ارسالي دانش آموزي و دانشجويي پيش بيني شده است.
