هليم چيست؟

بسياري از گازها را مي‌توان در آزمايشگاه تهيّه کرد؛ ولي برخي از آنها را فقط در طبيعت مي‌توان يافت. يکي از اين گازها، هليم است.

هليم يک گاز بي‌اثر، بي‌رنگ و بي‌بوست. اين گاز داراي خصوصيات ويژه‌اي است؛ به همين جهت کاربرد‌هاي بسياري دارد. هليم سبک‌ترين گاز پس از هيدروژن است، ولي برخلاف هيدروژن غيرقابل اشتعال است.

گاز هليم در سال 1868 ميلادي به طور مستقل توسط «جوزف نرمان لاکر»، دانشمند انگليسي، و «پي‌يرجانسن»، شيميدان فرانسوي، کشف شد. اين دو دانشمند هنگامي که طيف خورشيد را براي پيدا کردن عناصر موجود در اين ستاره بررسي مي‌کردند، متوجّه وجود خطوطي در طيف شدند. اين خطوط نشان‌دهنده وجود عنصري جديد در خورشيد بود. آنها اين عنصر جديد را هليم ناميدند.

هليم از کلمه يوناني «هليوز» به معناي خورشيد گرفته شده است. بعد از آن، دانشمندان سعي کردند بفهمند که آيا هليم در جّو زمين نيز يافت مي‌شود يا نه. آنها سرانجام به وجود مقادير اندکي هليم در هوا پي بردند. به اين ترتيب مشخص شد که 0005239/0 درصد از هوا را گاز هليم تشکيل مي‌دهد.

از آنجا که هليم گازي سبک و غيرقابل اشتعال است، از آن براي پر کردن بالون‌ها استفاده مي‌شود. هليم براي رفع مشکلات تنفسي بيماران مبتلا به آسم نيز به کار مي‌رود. تنفس اکسيژن خالص در فشار بيش از 5/2 اتمسفر باعث مسموميت مي‌شود. به همين جهت، غواصاني که در عمق زياد غواصي مي کنند از مخلوطي از اکسيژن و هليم استفاده مي‌کنند. براي جوش دادن آلومينيم نيز از هليم استفاده مي‌شود. مخلوطي از گازهاي هليم و نئون نيز براي توليد پرتوهاي ليزر به کار مي رود. گاز هليم در دماي 9/268 درجه سانتي‌گراد به مايع تبديل مي‌شود. هليم مايع براي سرد کردن ساير مواد مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

در برخي از مناطق آمريکا از جمله تگزاس، نيومکزيکو، کانزاس و غيره ميزان هليم موجود در هوا به بيش از هشت درصد مي رسد. ميزان اين گاز در هواي کانادا، آفريقا و صحراي ساهارا نيز بيش از ساير مناطق است. آمريکا بزرگترين منبع گاز هليم در جهان را دارد و بزرگترين فروشنده گاز هليم به ساير کشورهاست.

اين گاز تا چندي پيش بهاي گزافي داشت؛ ولي امروزه تا حدودي از قيمت آن کاسته شده است.