ريزپردازنده واحد پردازش مرکزي (CPU) در رايانه است. ريزپردازنده ها تراشه هاي کوچکي هستند که مي توانند عمليات حسابي و منطقي را انجام دهند. اين تراشه ها خود از تعداد بسيار زيادي ترانزيستور ساخته شده اند.
ريزپردازنده قلب هر رايانه دستي يا روميزي است که به عنوان واحد پردازشگر مرکزي شناخته شده است. يک دستگاه محاسبه اي کامل است که روي يک تراشه واحد ساخته مي شود و مجموع دستورات دستگاه را اجرا مي کند. سه کار مهم را انجام مي دهد يکي اينکه از واحد همبستگي منطقي/ حساب، استفاده مي کند يعني کارهاي وابسته به رياضي چون جمع، تفريق، ضرب و تقسيم کردن را انجام مي دهد, دوم مي تواند اطلاعات را از مکان يک حافظه به حافظه ديگر انتقال دهد و سوم اينکه مي تواند تصميم بگيرد و به يک سري از دستورات جديد که براساس آن تصميمات است جهش کند.
فناوري پردازنده ها بر پايه حداقل طول کانال ترانزيستورهاي آنها که معمولاً "mosfet" هستند سنجيده مي شوند. در واحدهاي پردازش مرکزي P4 عادي اين مقدار 0.18 ميکرون است. در پردازنده هاي جديد اين مقدار به 90 نانومتر کاهش پيدا کرده است و هم اکنون نيز سعي بر کاهش آن است. يکي ديگر از معيارهاي فناوري پردازنده ها حداکثر بسامد پالس ساعت (Clock Pulse) است. هرچه اين مقدار بيشتر باشد واحدهاي منطقي داخلي سريع تر به ورودي ها واکنش مي دهند.
يکي از مسايل مهم در طراحي ريزپردازنده ها، کنترل دماي داخل cpu است. بدليل افزايش روزافزون سرعت آنها، دماي داخلي هم زياد مي شود و بايد براي جلوگيري از سوختن آن فکري کرد. يکي از راهکارها ايجاد مکانيزمي است که بتواند حرارت داخل را به بيرون هدايت کند. از جمله نصب گرماگير (hitsink) روي سطح خارجي cpu و همچنين قرار دادن لوله هاي نازک داراي آب در داخل آن از اين قبيل هستند.
