کليد آزادي از قفس گناهان

ماه رمضان، ماه آزاد شدن

بزرگان ما گفته‌اند: گرچه روزه گرفتن سخت و دشوار است، ولي لذت شنيدن اين نداي خداوند که مي‌فرمايد: ?يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَيْکُمُ الصِّيَامُ ...?[?] خستگي روزه را از انسان مي‌گيرد: «لذة ما في النداء أزال تعب العبادة والعناء»[?] با شنيدن اين ندا عبادت براي ما سهل و روان مي‌گردد.

رسول خدا(صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم) در آخرين جمعه? ماه شعبان خطبه‌اي ايراد فرمودند که: «يا أيّها الناس إنّ أنفسکم مرهونةٌ بأعمالکم ففکّوها بإستغفارکم»[?] مردم شما آزاد نيستيد؛ در قفس هستيد و نمي‌دانيد که در قفس هستيد. گناهانتان شما را در فقس زنداني کرده ‌است. در ماه مبارک رمضان با استغفار، خود را آزاد کنيد.

انسان گناهکار بدهکاراست و بدهکار بايد گرو بسپرد. اينجا خانه و زمين را به عنوان گرو قبول نمي‌کنند؛ بلکه جان را به گرو مي‌کيرند. آنکه مي‌گويد من هر چه بخواهم مي‌کنم، هر جا بخواهم مي‌روم و هر چه بخواهم مي‌گويم، او اسير است؛ آزاد نيست. گرفتار هوس و آزاست، برده است نه آزاد.

هيچ ارزشي در اسلام به اندازه ارزش آزادي نيست. علي(عليه‌السلام) مي‌فرمايد: «من ترک الشهوات کان حرّاً»[?] آزاد کسي است که شهوتها را ترک کند.

معصومين(عليهم‌السلام) در بسياري از کلمات به ما آموختند که آزاد بشويد. آزاد شدن از دشمن بيروني چندان مهم نيست. آزاد شدن از دشمن دروني مهم است.

راه تشخيص بنده بودن يا آزاد بودن اين است که اگر به دلخواه خود عمل مي‌کنيم معلوم مي‌شود در قفس آز و طمع زنداني هستيم؛ و اگر به خواسته? خداي سبحان عمل کنيم، آزاد هستيم. انسان آزاد به غير خدا نمي‌انديشد.

از برجسته ترين وظايف در ماه مبارک رمضان آزاد شدن و رهيدن است. انسان بايد اين قفسها و ميله‌هاي پولادين را که با دست خود ساخته بشکند.

راه آزادي،استغفار و طب آمرزش است.از اين رو گفته‌اند: در شبانه روز چندين بار بگوييد «استغفر الله ربي وأتوب إليه»[?] .

در نماز و غير نماز براي خود و ديگران طلب آمرزش کنيد، نه براي رهايي از آتش و نه براي رفتن به بهشت و متنعم شدن در آن بلکه بايد هدف بالاتر از اين مسائل باشد.

انقلاب اسلامي هم براي آزادي بود؛ اما نه آزادي از بندگي خدا. انقلاب براي اين بود که ما بنده? خدا شويم ولا غير. دين را از حکومت ديگران نجات دهيم تا فقط در اختيار خداوند باشد.

امير مؤمنان (عليه‌السلام) در نامه‌اي به مالک اشتر مي‌فرمايد: «إنّ هذا الدين کان أسيراً في أيدي الأشرار، يعمل فيه بالهوي و يُطلب به الدنيا»[??] اين دين اسير دشمنان بود، به ميل خود عمل کرده و دنيا طلبي مي‌نمودند.

کساني که در دنيا شکست مي‌خورند گرفتار اسارت نفس هستند. هم ميل به ماندن در دنيا دارند و هم از رها شدن مي‌ترسند. اسلام اين دو اصل را محکوم، و دو اصل اصيل ديگري جايگزين آن کرده است: يکي اينکه به طبيعت دل نبنديد، ديگر آنکه از ماوراي طبيعت نترسيد.

علي (عليه‌السلام) فرمود: «ألا حرٌّ يَدعُ هذه اللّماظة لأهلها»[??] آيا انسان آزاده‌اي پيدا مي‌شود که اين مانده? لاي دندان نسل گذشته را ترک کنيد؟ آنچه فعلاً به نام دنياست مانند مقام، مسکن، زمين يا ثروت و… از آنها نسل قبل، استفاده کرده و لاي دندانش مانده و امروز به شما رسيده است. آنچه فعلاً در روي زمين است، همه? اين مقامها، ثروتها، اوهام و خيالها، ته‌مانده و لُماظه‌اي است که انسان آزاده بايد آن را رها کند.

در قرآن کريم مي‌فرمايد: ?کُلُّ امْرِئٍ بِمَا کَسَبَ رَهِينٌ?[??] يا در جايي ديگر: ?کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِينَةٌ? همه در گرو عمل خويش هشتند. فقط يک عده آزادند: ?إِلاَّ أَصْحَابَ اليَمِينِ?[??] . اصحاب يمين افرادي هستند که، مصاحب با ميمنت و همنشين با يُمن و برکتند. چيزي جزء برکت از آنها انتظار نمي‌رود. و آنها هم کاري جزء يُمن و برکت ندارند. اين بهترين نعمت است که خداوند سبحان ما را به تحصيل آن فرا مي‌خواند.

ماه رمضان،ماه آزاد شدن است؛ هر روزکه مي‌گذرد، يک بند از بندهايي که با دست خود تنيده‌ايم، بايد بگسلد تا آزاد شويم. بهترين راه براي آزاد شدن پي بردن به حکمتهاي عبادات است.

______________

1ـ سورة بقره، آية ??? ؛ (اي مؤمنان! نوشته شده [واجب شده] بر شما روزه گرفتن).

2ـ مجمع البيان، ج?، ص???/

3ـ الأمالي والمجالس (صدوق)، ص??، مجلس ??، ح?، عيون اخبار الرضا، ج?، ص???/

4ـ بحارالانوار، ج??، ص???/

5ـ پيامبر فرمود: «من هر شبانه روز هفتاد مرتبه استغفار مي‌کنم» (بحارالانوار، ج??، ص??).

6ـ نهج‌البلاغه، نامه? ??/

7ـ نهج‌البلاغه، حکمت ???/

8ـ سورة طور، آية ??/

9ـ سورة مدثّر، آيات ?? و ??/

برگرفته از بيانات آيت الله جوادي آملي(مد ظله العالي)