بختک (هنگام خواب) چيست؟
فلج خواب (sleep paralysis)
فلج خواب (sleep paralysis) به حالت ناتواني در انجام حرکات ارادي حين خواب اطلاق مي شـود. فلج خواب يـک تـجربـه ي دلــهره آور و هراس انگيز مي بـاشد. فـلـج خـواب اغـلب اوقات هنگام بيدار شـدن از خـواب و يـا در مـوارد نـادر هنگام به خـواب رفتن رخ مي دهد.
فلج خواب از چند ثانيه تا چـند دقيـقه بـه طـول مي انجامد. 25 تا 30 درصد جـمعيت کشـور، حـداقل يک بار در طول زندگي خود اخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه کرده اند.
فلج خواب مي تواند در هر سني رخ دهد.
علايم فلج خواب:
1) ناتواني در حرکت دادن تنه، دست ها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس مي خواهد فرياد بکشد و براي بيدار شدن تقلا مي کند، اما گويي تلاش وي بي نتيجه است)
2) فلج تمام و يا بخشي از عضلات بدن
3) احساس خفگي و مرگ (گويي، چيزي روي قفسه سينه ي شما قرار گرفته است)
4) وحشت زدگي و اضطراب.
5) توهمات خواب (hypnagogic hallucinations): به توهمات شنيداري، ديداري و لمسي رويا مانند اطلاق مي شود، مانند احساس حضور يک انسان ديگر در اتاق، احساس فشار بر روي قفسه سينه، ديدن سايه ي افراد، ديدن منبع نوراني، شنيدن صداي افراد، شنيدن صداي قدم هايي که نزديک مي شوند، ديدن شبح، احساس خروج روح از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنيدن صداي باز و بسته شدن درها.
تصورات غلط نسبت به فلج خواب يا بختک:
آزار و اذيت توسط جن، شيطان، ديو و يا موجودات ماوراي زميني، و يا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج روح از بدن.
علل ايجاد فلج خواب:
عوامل ژنتيکي، اضطراب و استرس، اختلال هراس و اختلال در نظم خواب .
مکانيسم ايجاد فلج خواب:
در طي خواب در مرحله ي حرکات سريع چشم (REM)، يعني مرحله اي که فرد خواب (رويا) مي بيند، مغز انتقال پيام هاي عصبي به سوي عضلات اسکلتي (به استثناي عضله ديافراگم و عضلات چشم) را متوقف مي سازد، تا شما روياهاي خود را برون ريزي نکنيد (يعني مثلا وقتي در خواب مي بيند مي دويد، از رختخواب بلند نشويد و شروع به دويدن نکنيد).
هنگامي که شما قصد داريد از خواب بيدار شويد، مغز مجدداً کنترل عضلات را
به دست مي گيرد. اما گاهي اوقات، قبل از اينکه مغز کنترل عضلات اسکلتي
را به دست گيرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هوشياري خود
را باز مي يابيد که نتيجه ي آن احساس ترس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود.
نقطه ي مقابل اين عارضه زماني است که برخي افراد هنگام ديدن رويا، دست ها و پاهاي خود را تکان مي دهند و يا در موارد شديد تر دچار خوابگردي(راه رفتن در حين خواب) مي شوند.
چه چيزهايي احتمال تکرار فلج خواب را افزايش مي دهند:
1) کساني که به طور طاق باز و به پشت مي خوابند، بيشتر به فلج خواب دچار مي شوند.
2) برنامه ي خواب نامنظم و محروميت از خواب
3) افزايش استرس و اضطراب
4) تغييرات ناگهاني در سبک و يا محيط زندگي
5) مصرف قرص هاي خواب آور و آنتي هيستامين ها
چگونه هنگام احساس فلج شدن بدن، خود را از اين وضعيت هراس آور خلاصي بخشيد:
1) سعي کنيد انگشتان دست يا پاي خود را تکان دهيد.
2) چشمان خود را به شدت تکان دهيد و به دنبال آن پلک ها و سر خود را.
3) سعي کنيد وضعيت خروج از بدن را در خودتان القا کنيد.
درمان فلج خواب:
فلج خواب يک اختلال خواب بي خطر است. تنها با رعايت اصول بهداشت خواب، خودداري از طاق باز خوابيدن و کاهش استرس ها و ترس ها مي توان تکرار آن را به حداقل رساند.
افرادي که هفته اي يک بار به فلج خواب دچار مي شوند، لازم است تحت درمان دارويي (مصرف ضد افسردگي ها) قرار بگيرند.
منبع:تبیان
