امروز سوم اردیبهشت است که در تقویم روز بزرگداشت شیخ بهائی نامگذاری شده است. لذا در این ایمیل مروری مختصر داریم به شناخت شخصیت، زندگی و خدمات وی ... بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به "شیخ بهائی" (۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی، بعلبک تا ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی، اصفهان) عالم و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است که در دانشهای فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تجربهٔ زیادی داشت. در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر بر جای مانده است. به پاس خدمات این دانشمند بزرگ به علم ستارهشناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ را به نام او سال "نجوم و شیخ بهائی" نامگذاری کرد. شیخ بهائی(ره) همچنین از افتخارات عالم اسلام است و در ابعاد مختلف علمی، فقهی، حدیثی، ادبی و ... جزو شایستهترین و برجستهترین دانشمندان عالم اسلام و تشیع محسوب میشود. وی یکى از پر برکتترین علماى جهان اسلام از نظر تالیف و تنوع در آن بوده است.
وی در بعلبک لبنان متولد شد. دوران کودکی را در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام "جبع" یا "جباع" زیست، او از نژاد "حارث بن عبدالله اعور همدانی" بوده است (از شخصیتهای برجسته آغاز اسلام، متوفی به سال ۶۴ خورشیدی). خاندان او از خانوادههای معروف جبلعامل در قرن دهم و یازدهم خورشیدی بودهاند. پدر او از شاگردان برجسته شهید ثانی بوده است.
محمد ۱۳ ساله بود که پدرش عزالدین حسین عاملی به خاطر اذیت شیعیان آن منطقه توسط دولت عثمانی از یک سو و دعوت شاه طهماسب صفوی برای حضور در ایران، به سوی ایران رهسپار گردید و چون به قزوین رسیدند و آن شهر را مرکز دانشمندان شیعه یافتند، در آن سکنی گزیدند و بهاءالدین به شاگردی پدر و دیگر دانشمندان آن عصر مشغول شد. وقتی او ۱۷ ساله بود (۹۷۰ ق)، پدرش به شیخالاسلامی قزوین به توصیه شیخ علی مشار از سوی شاه طهماسب منصوب شد. ۱۴ سال بعد، در ۹۸۴ قمری، پدر شیخ برای زیارت خانه خدا از ایران خارج شد اما در بحرین فوت کرد.
شخصیت علمی و ادبی و اخلاق و پارسایی او باعث شد تا از ۴۳ سالگی شیخالاسلام اصفهان شود و در پی انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان (در ۱۰۰۶ قمری)، از ۵۳ سالگی تا پایان عمرش (۷۵ سالگی) منصب شیخالاسلامی پایتخت صفوی را در دربار مقتدرترین شاه صفوی، عباس اول برعهده داشته باشد. شیخ در فاصلهٔ سالهای ۹۹۴ ق تا ۱۰۰۸ ق سفرهایی چند به خارج از قلمروی صفویه داشت. این سفرها برای زیارت، سیاحت، دانشاندوزی و همچنین به گفته برخی مورخان به سفارت سیاسی بوده است. مکه، مصر و شام از جمله مقصد این سفرها بوده است.
آرامگاه شیخ بهایی در جوار بارگاه امام هشتم (ع)
شیخ بهائی در سال 1000 خورشیدی و در سن 77 سالگی بر اثر بیماری در اصفهان درگذشت. پیكر شیخ را به وصیت خودش و فرمان شاه عباس به مشهد بردند و در جوار مقبرهٔ حضرت علیابنموسیالرضا (ع) جنب موزهٔ آستان قدس به خاک سپردند. هماکنون مدفن مرحوم شیخ بهائی بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و صحن امام خمینی در رواقی معروف به شیخ بهاءالدین می باشد.
شخصیت سیاسی شیخ بهائی:
محمد بن حسین عاملی (شیخ بهائی) در مدت ۷۸ سال عمر خود با چهار تن از سلاطین صفوی معاصر بوده است ولی عمده فعالیت سیاسی او در دورهٔ دو پادشاه آخر گذشته استک
1. شاه طهماسب (۹۰۲ - ۹۵۴ خورشیدی) (از۹۶۶ (سال هجرت) تا ۹۸۴ق به مدت ۱۸ سال.) 2. شاه اسماعیل دوم (۹۸۴-۹۸۵ق) (به مدت یک سال و اندی.) 3. سلطان محمد خدابنده (۹۸۵-۹۹۵ق) (به مدت ۱۰ سال.) 4. شاه عباس اول (۹۹۵-۱۰۳۸ق) (تا ۱۰۳۱ق (سال رحلت) به مدت ۳۵ سال.)
او در سال ۹۶۶ق در حالیکه سیزده سال داشت به همراه پدر(از شاگردان مطرح شهید ثانی) از جبل عامل به سمت ایران مهاجرت کرد. دلیل این مهاجرت از یکسو افزایش تهدیدات حاکمان عثمانی نسبت به شیعیان جبل عامل و از سوی دیگر احترام فراوان حاکمان آن زمان ایران (پادشاهان صفوی) به عالمان دینی بود، حاکمان صفوی با این کار ضمن ترویج دین و کمک به اقتدار سیاسی ایران به تحکیم سلطنت خود نیز کمک میکردند، عالمان شیعی نیز در این بستر مناسب ضمن ترویج مذهب تشیع اثنی عشری، از گسترش صوفیگری در جامعه آن زمان جلوگیری میکردند.
پس از سه سال اقامت در اصفهان، پدر با توجه به پیشینهٔ علمی و فقهی وبا توصیه شیخ علی منشار (شیخ الاسلام اصفهان) ، از سوی شاه طهماسب به صمت شیخ الاسلامی قزوین (پایتخت) منصوب شد
شیخآلاسلام مهمترین منصب روحانیت در آن دوره بودهو وظیفهٔ آن رفع ظلم از مظلومان، امر به معروف و نهی از منکر و تحقیق و بیان احکام شریعت برای مردم بود.
شش سال بعد عنوان شیخ الاسلامی پایتخت از او گرفته شد و شیخالاسلامی مشهد و سپس هرات به او واگذار شد، نویسنده کتاب الهجره العاملیه این اقدام شاه طهماسب را مصداق نفی بلد و تبعید سیاسی دانسته و دلیل آن را تلاش وی در احیا و اقامه نماز جمعه (که اقامه آن در عصر غیبت مورد اختلاف علما بود) در پایتخت صفویه میداند چرا که باعث شد دولتمردان صفوی احساس خطر کنند و او را مانند محقق کرکی مانع بزرگی در برابر خواستههای خود بدانند
سرانجام پدر در سال ((۹۸۳ق) ایران را به قصد زیارت حج ترک کرد و بعد از انجام مناسک حج به بحرین رفت، در آنجا اقامت گزید و (یک سال بعد وفات یافت. مدت این چهارده سال در پایتخت و در کنار پدر در مشهد و هرات بودن شیخ بهائی را با منصب و وظایف شیخالاسلامی آشنا ساخت و آماده پذیرش این منصب بعد از پدر نمود. شواهدی است که نشان میدهد صمت شیخالاسلامی هرات بعداز فوت پدربه پسر(شیخ بهائی) رسیدهاست، میرحسین بن حیدر کرکی (شاگرد شیخ بهائی) در روضات الجنات نقلی دارد که برداشت از آن این است که شیخ بهائی بعد از پدر، شیخالاسلام هرات شده که اگر این برداشت صحیح باشد سال وفات پدر (۹۸۴ق) و سال بعداز آن که سالهای آشوب و هرج و مرج در دربار بودهنمیتواند تاریخ اخذ این صمت باشد و احتمال دارد که شیخ بعد از این تاریخ به این سمت منصوب شده.
مؤلف الهجره العاملیه در این مورد نیز معتقد است شیخ مانند پدراز مرکز سیاسی و قدرت (پایتخت) دور نگهداشته میشد.
البته تأییدی بر این منصب شیخالاسلامی هرات در کتاب خیرالبیان وجود ندارد، آنچه درمورد این دوره از زندگی شیخ (جوانی) در خیرالبیان عنوان شده و قابل توجه است این است که شیخ در عنفوان جوانی سفری طولانی مدت به بلاد اسلامی انجام داده و با توجه به اینکه در کتاب سلافه العصر مدت سفرهای شیخ را ۳۰ سال عنوان کرده . و با در نظر گرفتن اینکه آخرین سفر شیخ در سال ۱۰۱۵قبوده میتوان احتمال داد که این سفر میتواند در همین سالها باشد یعنی ۹۹۴ یا ۹۹۶ که درآن موقع شیخ ۳۰ تا ۳۲ سال داشته است.
خدمات متعدد شیخ بهائی:
بهاءالدین عاملی در علومی که در آن زمان مرسوم بود، بویژه در اخبار و احادیث، تفسیر، اصول فقه و ریاضیات دارای تالیفات بسیار است. تالیفات شیخ بر اساس پژوهش یکی از محققان بالغ بر ۹۵ کتاب و رسالهاست. برخی از نویسندگان نیز آثار او را ۱۲۰ عنوان ذکر کردهاند.
بهائی در شکوفایی علمی حوزه اصفهان نقشی اساسی داشت، به طوری که بعضی منابع، وی را موسس چندین مدرسه علمی در اصفهان دانستهاند . گزارشی نیز از جاذبه علمی بهائی و کیفیت استفاده شاگردان از محضر او حتی در ایام تعطیل در منابع آمده است. شاگردانش، از جمله محمدتقی مجلسی، فضل و دانش و کثرت محفوظات او را ستودهاند. هر چند بهائی در علوم و معارف اسلامی موسس نبوده و نوآوری علمی بهندرت در آثارش دیده میشود، اما جامعیت او سبب شده است که در ارایه و تدوین مطالب، ذوق و ابتکار و نوعی نبوغ خاص از خود بروز دهد. گذشته از علوم و معارف اسلامی، مهمترین حوزه فعالیت علمی بهائی، ریاضی و سپس معماری و مهندسی است.
مهمترین آثار بهائی در نجوم "تشریح الافلاک" و دو رساله "اسطرلاب" به فارسی و عربی است. بهائی در جغرافیا نیز آثار متعددی دارد که معروفترین آنها "تضاریس الارض" یا "رساله فی کرویه الارض" است
همچنین، تبحر بهائی در علوم غریبه ریشه انتساب بعضی افسانههای دیگر است.
در این میان استفاده شیخ از کتابی با عنوان "کلهسر" که شامل علوم کیمیا، لیمیا، هیمیا، سیمیا و ریمیا بوده است، به گزارش خود او مستند است. همچنین، مصاحبت وی با آگاهان از علوم خفیه به گزارش محمدتقی مجلسی متیقن است. در "کشکول" نیز مطالبی در علوم غریبه و طلسمات آمده که حاکی از اطلاع بهائی بر آنهاست. همچنین فالنامههایی که به نام بهائی به طبع رسیده، فاقد اعتبار، ولی و حاکی از نفوذ شخصیت او در فرهنگ عامه است.
تصویری از خانه شیخ بهایی
شیخ بهائی از جمله نادر دانشمندان و عالمانی است که علاوه بر علوم دینی و حکمی و عرفانی، بر علومی همچون ریاضی، هندسه و فیزیک تسلط داشت. از شیخ آثار و تالیفهای بسیاری در علوم گوناگون بر جای مانده و نام بیش از یکصد اثر وی در کتابها ذکر شده است که بعضی از آنها عبارتاند از: "نان و حلوا"، "شیر و شکر"، "جامع عباسی"، "کشکول"، "تشریح الافلاک"، "خلاصهالحساب"، "فوائدالصمدیه"، "موش و گربه" و "حبلالمتین فی احکام" (با کسره الف) احکام (با فتحه الف) دین. این دانشمند بزرگ در زمینه معماری نیز منشاء آثار گرانقدری شد که عمدهترین آنها عبارتاند از: مسجد امام، حمام شیخ، ساعت شاخص اوقات شرعی، شهر نجف آباد و همچنین طرح تقسیم آب زایندهرود.
در عرف مردم ایران، شیخ بهائی به مهارت در ریاضی و معماری و مهندسی معروف بوده و هنوز هم به همین صفت معروف است، چنانکه معماری مسجد امام اصفهان و مهندسی حصار نجف را به او نسبت می دهند. و نیز شاخصی برای تعیین اوقات شبانه روز از روی سایه آفتاب یا به اصطلاح فنی، ساعت آفتاب یا صفحه آفتابی و یا ساعت ظلی در مغرب مسجد امام (مسجد شاه سابق) در اصفهان هست که می گویند وی ساخته است.
در احاطه وی در مهندسی مساحی تردید نیست و بهترین نمونه که هنوز در میان است، نخست تقسیم آب زاینده رود به محلات اصفهان و قرای مجاور رودخانه است که معروف است هیئتی در آن زمان از جانب شاه عباس به ریاست شیخ بهائی مأمور شده و ترتیب بسیار دقیق و درستی با منتهای عدالت و دقت علمی در باب حق آب هر ده و آبادی و محله و بردن آب و ساختن مادیها داده اند که هنوز به همان ترتیب معمول است و اصل طومار آن در اصفهان هست.
دیگر از کارهای علمی که به بهائی نسبت می دهند طرح ریزی کاریز نجف آباد اصفهان است که به نام قنات زرین کمر، یکی از بزرگترین کاریزهای ایران است و از مظهر قنات تا انتهای آبخور آن 9 فرسنگ است و به 11 جوی بسیار بزرگ تقسیم می شود و طرح ریزی این کاریز را نیز از مرحوم بهائی می دانند.
ارگ شیخ بهائی در نجف آباد اصفهان
دیگر از کارهای شیخ بهائی، تعیین سمت قبله مسجد امام به مقیاس چهل درجه انحراف غربی از نقطه جنوب و خاتمه دادن به یک سلسله اختلاف نظر بود که مفتیان ابتدای عهد صفوی راجع به تشخیص قبله عراقین در مدت یک قرن و نیم اختلاف داشته اند.
یکی دیگر از کارهای شگفت که به بهائی نسبت می دهند، ساختمان گلخن گرمابه ای که هنوز در اصفهان مانده و به حمام شیخ بهائی یا حمام شیخ معروف است و آن حمام در میان مسجد جامع و هارونیه در بازار کهنه نزدیک بقعه معروف به درب امام واقع است و مردم اصفهان از دیر باز همواره عقیده داشته اند که گلخن آن گرمابه را بهائی چنان ساخته که با شمعی گرم می شد و در زیر پاتیل گلخن فضای تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و آب حمام بدان وسیله گرم می شد و خود گفته بود که اگر روزی آن فضا را بشکافند، شمع خاموش خواهد شد و گلخن از کار می افتد و چون پس از مدتی به تعمیر گرمابه پرداختند و آن محوطه را شکافتند، فوراً شمع خاموش شد و دیگر از آن پس نتوانستند بسازند. همچنین طراحی منار جنبان اصفهان که هم اکنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود.
از مفاخر و کارهای برجسته شیخ بهائی طراحی بقعه امیرالمومنین در نجف اشرف، ساخت دیوار قدیمی این شهر، ساخت منار جنبان اصفهان، طراحی مسجد شاه لطف الله اصفهان، تقسیم بندی آب زاینده رود و سخت گلخن حمام اصفهان که توسط یک شمع گرم می شد از اقدامات مهم معماری و مهندسی ایشان است. نقش چهار گلدسته اطراف گنبد از هنرهای معماری این عالم ربانی بوده است و تقارن آنها به گونه ای طراح شده که علیرغم فاصله طولانی از یکدیگر به صورت دو گلدسته در کنار گنبد به چشم می خورند.
اختراعات و ابتکارات جالب شیخ بهائی :
1. تقسیم آب زایندهرود
نخستین کار جالب او تقسیم صحیح و طریقهٔ مهندسی آب زایندهرود به محلهها و باغات شهر اصفهان بود. او با محاسبهٔ دقیق و به دست آوردن آمار بارندگی مناطق مختلف اصفهان، حومه و کوهستانهای اطراف و همچنین سرچشمهٔ زایندهرود، طرح دقیق نهرها و شیب و عرض جویبارها و سهم استفادهٔ آب هر باغ و محله و منزل، به اختلاف چندین سالهٔ مردم این منطقه پایان داد.
این منطقه تا قبل از تقسیم آب همیشه در حال نزاع و جنگ و خونریزی قبیلهای برای تقسیم آب بود و با این کار شیخ بهائی، این گرفتاری برای همیشه حل شد. شیخ بهائی طرز تقسیمبندی جریان آب زایندهرود را با توجه به محاسبات خیلی دقیق به ۳۳ سهم تقسیم نمود که هر سهم معادل ۵ شبانهروز قسمتی از آب رودخانه است که باید آب موجود در رودخانه به هر محله سرازیر شود که امروزه با نصب دستگاههای مختلف آبسنجها، در نقاط زایندهرود به همان نتیجه رسیدهاند که او در ۴۲۰ سال قبل رسیده بود.
2. ساخت مسجد چهارباغ روی لجنزار
کار مهم دیگر شیخ بهائی بنای مسجد مشهور چهارباغ است که چون در مسیر یکی از کانالهای آب زایندهرود قرار داشت و امکان نداشت که روی آن همه لجن و آب، ساختمان عظیم و سنگی ساخته شود و ساختمان، با خطر ریزش مواجه میشد، شیخ بهائی دست به ابتکار جالبی زد. شیخ برای انجام این کار پیشنهاد کرد که ابتدا، مقدار زیادی زغال چوب به ضخامت ۲ متر در سرتاسر پی ساختمان پخش کنند و پس از کوبیدن زغال در کف پیها روی آن را با ساروج و شفته پر کرده و پیهای ساختمان را روی ساروج و شفته، قرار دهند.
از آنجا که هر چه ملات، بیشتر پا بخورد، چسبندگی گل بهتر شده و خوب عمل میآید از این لحاظ به دستور شیخ بهائی ابتکاری برای هر چه بیشتر پا زدن گلها به کار برده شد که ملات بنای مسجد هر روز زیر پای مردم و کودکان اهل اصفهان بلاوقفه پا بخورد و با هم مخلوط شود.
ابتکار شیخ بهائی این بود که دستور داد هر روز صبح چند سکه طلا را در خاک ملاتها بریزند و سپس گل درست کنند و به مردم اطلاع دهند که بیایند و سکهها را برای خود بیابند. مردم، گروه گروه گل ملاتها را از صبح لگدمال کرده و تا غروب، تعدادی سکه برای خود پیدا میکردند و با این روش گل ملاتها کاملاً عمل میآمد؛ یعنی همین کاری که امروزه هم برای گل خاک رس کاشیسازی با ماشینهای مکانیکی مخلوطکن انجام میگیرد (البته امروزه، این بنا به مدرسهٔ چهارباغ، مشهور است) .
روش ساخت گل مخصوص شیخ بهائی برای بنای ساختمانهای عظیم روی مردابها و لجنزارها، بعدها مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و آنها هم برای ساختن ساختمانهای خود از این روش جالب استفاده کردند و ساختمانهای عظیم خود را با این روش ساختند و هنوز هم در بعضی از نقاط به همین روش عمل میکنند.
3. گرمابهٔ شیخ بهائی
ماجرای این حمام و گرم نگه داشتن آب آن، با یک شمع، به رازی حلنشدنی در تاریخ تبدیل شده بود که با کنکاشهای پی در پی بالاخره راز این حمام ۳۰۰ ساله کشف شد.
شیخ بهائی با استفاده از طلا که رسانایی بالا و در انتقال گرما نقش مؤثری دارد، منبع این حمام را ساخت و به دلیل استفاده از طلا و جلوگیری از سرقت آن، راز ساخت آن را پنهان نگه داشت. یکی دیگر از کارهای شیخ بهائی ساختن گرمابهای است که به احتمال نزدیک به یقین از روی ایدهٔ شمع خودکار احمدبن موسی بن شاکر خراسانی ساخته شده است.
تأمین مایع سوخت، در زمان شیخ بهائی با یک لولهٔ زیرزمینی به عصار خانهٔ جنب حمام وصل شده بود و با تولید روغنهای کرچک، کنجد و روغنهای سوختی دیگر که در محل مذکور روغنکشی میشده، تأمین میگردید.
روی شمع مذکور ظرف لگن مسی بوده که حجم آبی را برابر با ۳ و یا ۴ سطل گنجایش داشته و مرتباً در شبانهروز گرم بوده و آب آن برای کسانی که از شستشو فراغت یافته و سربینهٔ حمام قسمت خروجی نزدیک در کار گذاشته و جاسازی کرده بودند. دستگاه مذکور را حدوداً اواخر حکومت زندیه از زیر زمین بیرون آوردند و به خارج از ایران منتقل کردند. تقریباً کار این دستگاه شبیه آبگرمکنهای گازیِ دیواری است که آب را سریع گرم میکند.
4. ابداع شهر نجفآباد
در دورهٔ صفوی شهر نجفآباد با طرح شیخ بهائی و به پیشنهاد او به عنوان یک شهر جدید احداث شده است. در مورد انگیزهٔ ایجاد شهر نجفآباد نظرات مختلفی وجود دارد و مشهورترین این نظرات این است که، نذورات و عایدات موقوفات منطقهٔ اصفهان، با کاروانی از اصفهان به سوی نجف اشرف میرفت که پس از پیمودن ۲۵ کیلومتر از حرکت باز ایستاد و دیگر پیش نرفت. شیخ بهائی چاره را در این دید که با اذن شاهعباس، محمولات شتران را هزینهٔ بنای شهری کنند به نام نجفآباد.
راجر سیوری در کتاب خود مینویسد: شاهعباس و طراح اصلی او شیخ بهائی با ایجاد شبکههای کامل آبیاری و ارتباطی و بنیان نهادن شهر بازرگانی و پررونق نجفآباد در ۲۵ کیلومتری غرب اصفهان برای تهیهٔ آذوقهٔ شهر (اصفهان) زیربنای زراعی استواری برای پایتخت جدید فراهم آورد.
سابقهٔ تهیهٔ مایحتاج خوراکی اصفهانیها مانند: گوشت، میوه و لبنیات از نجفآباد که اکنون نیز کم و بیش دیده میشود، این نظر را تأیید میکند. نجفآباد نقشهٔ معماری و شهرسازی پیشرفتهای دارد که گفته میشود نقشهٔ اصلی آن از سوی شیخ بهائی ترسیم شده است و در موزهٔ شهر لیسبون پایتخت پرتغال نگهداری میشود.
ماجرای ابداع نان سنگک توسط شیخ بهائی
در سرزمین کهن ایران، بر اثر تجربهها و اعمال سلیقهها در طول سالیان دراز تاریخ، غذاها و پختنیهای گوناگون رسم شده و بوجود آمده که در نزد بسیاری از کشورهای دیگر و حتی مردم سرزمین ما، این غذاها به عنوان غذاهای ملی و سنتی معروف شدهاند.
نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم و بهداشت و سلامت یکی از بهترین نانهای ایرانی است که مورد توجه خانواده مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ ریزههای داغ است که به کیفیت آن میافزاید. در تقویم سالنمای کمیته نانوایان تهران (در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۲۶ شمسی در تهران چاپ شده) درباره تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک این گونه آمده است:
"شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهیدست و لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری میرسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از" شیخ بهائی "که از اجلّه علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهائی نیز با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود."
در تاریخ آمده که مخترع نان سنگک و شکل تنور آن شیخ بهائی از علما و دانشمندان قرن دهم هجری بوده است. این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته میشود و نانی که از تنور سنگکی بدست میآید، محبوبترین نان ایرانی است.
شیخ بهائی شعر هم میگفت. از مثنویات معروف او میتوان، "نان و پنیر" ، "نان و حلوا" ، "شیر و شکر" را نام برد که شعری کوتاه از اشعار او را در پایان این ایمیل مرور می کنیم:
همه روز روزه بودن، همه شب نماز کردن
همه ساله حج نمودن، سفر حجاز کردن
ز مدینه تا به مکه، به برهنه پای رفتن
دو لب از برای لبیک، به وظیفه باز کردن
شب جمعهها نخفتن، به خدای راز گفتن
ز وجود بینیازش، طلب نیاز کردن
به خدا قسم که آن را، ثمر آنقدر نباشد
که به روی ناامیدی، درِ بسته باز کردن