بخش قمصر کاشان

باغ شهر قمصر ، این دیار همیشه تاریخ ، شهری است که همچون ستاره ای با بازوهای متعدد بر دامان کوه های بخش مرکزی ایران تنیده شده است .
وجود ارتفاعات تکیه گاهی مناسب جهت تماشای چشم انداز باغ شهری قمصر ایجاد کرده در درون شهر نیز به علت شیب زیاد زمین و تنوع بافت شهری محیطی بدیع از منظر شهرسازی ایجاد شده است . این کوهستانها در جنوب قمصر در فراسوی روستای قزاآن یعنی کنار دشت جوره چکادی (قله) به ارتفاع 3588 متر به نام کرکس بر فراز خود دارد .
در کوههای شمال قمصر و در ابتدای دره عمیق فرفهان وجود چشمه اب گرم معدنی صالح بعنوان یک کانون جذب توریست معرفی می شود . از حیث منابع آب ، وجود چشمه ها قنوات و چاههای متعدد و جریان دائمی آن ها در زیر سایه درختان شهر ، مهمترین عامل در ایجاد فضای فرح بخش قمصر است .
قمصر با توجه به این که در عرض متوسط جغرافیایی قرار دارد تقریباٌ شروع فصل بهار و موسم رویش طبیعت در آن با هم منطبق است دراین موسم با شکفتن گلهای درختان متعدد و متنوع باغ ها فضایی رویایی و چشم اندازی زیبا از رنگ و عطر شکوفه های گونه گون ایجاد می شود که دست کم از فصل رویش گلها نیست . در بطن این فضای باغ شهری وجود 100 هکتار گلستانهای پرگل و معطر در اوایل خردادماه با شکفتن گلهایش رایحه ای روح افزا به محیط سراسر زیبای قمصر می دهد در میان این باغها به ندرت درختان تنومند و گهن سال یافت می شود که تامل در قدمت و تاریخ آنها بازگو کننده حقایق ارزنده ای است از آن جمله چنار تنومند مسجد جامع قمصر با محیط 15 متری آن با قدمتی بیش از 1000 سال و همچنین چنار تنومند کوچه خورد در محله بالا که دارای جذابیت های خاص خود است بعنوان نقاط عطفی در تاریخ کهن قمصر مورد توجه است همچنین در فصل تابستان باز این فضای باغ شهری با عرضه انواع مختلف میوه های سردسیری البته با طعمی خاص که برگرفته از محیط منحصربه فرد قمصر و اسانس فوق العاده آن است به استقبال ساکنان فصلی می رود در این زمینه وجود گونه هایی خاص از میوه ها که کمتر نظیر آن در دیگر نقاط یافت می شود نباید از نظر دور بماند .
مساجد و زیارتگاهها مهمترین جاذبه های تاریخی مذهبی قمصر شامل مساجد و بقاع متبرکه امامزادگان است که دو نمونه آنها از اهمیت خاصی برخوردار است : مسجد امام حسن (ع) و محراب گچ بری آن در محله میان ده . این محراب قدیمی ترین اثر تاریخی موجود در شهر قمصر است با گچ بریهای بسیار زیبا و بدیع دوره ایلخانی که در آن دو کتیبه قرآنی به خط کوفی و به صورت برجسته و بسیار زیبا ظریف وجود دارد . این شاه کار گچ بری که در منطقه بی نظیر است مربوط به تقریباٌ هزار سال پیش بوده و از بار هنری و تاریخی زیادی برخوردار است . در ضمن اهمیت تاریخی و معماری مسجد جامع به همراه چنار تنومند آن نباید از نظر دور بماند .
بقعه و بارگاه امام زاده پیرداوود و امام زاده پیرسلیمان در محلات بالا و پایین قمصر از جمله کانونهای جذب زائر است . حضور این امام زادگان مربوط به سده دوم بعد از اسلام بوده است .

کاروانسرای گبرآباد
- شماره ثبت 1095 تاریخ ثبت 1354/06/15
كاروانسراي گبرآباد در كيلومتر 21 جاده كاشان- قمصر در کناره ارتفاعات جنوب غربي شهرستان كاشان واقع گرديده است كه در بخش پائين اين ارتفاعات در ضلع شرقي كاروانسرا دره كم عمقي به وسيله جريانات سيل و رودخانه قهرود ايجاد شده است و دو جريان رود قهرود و قنات حسين آباد (مورد مصرف در روستاي گبرآباد) بوسيله دو جوي ايجاد شده در دامنه اين ارتفاعات ، به مقصد هدايت مي شوند .
سبك معماري اين بنا نمايانگر تعلق آن به دوره صفويه و زمان شاه عباس اول مي باشد و باني و معمار آن ميرصابر يكي از سرداران شاه عباس اول بوده (به گزارش اوسلي) . كاروانسراي گبرآباد با پلان چهارگوش از نوع چهار ايواني با چهار برج مدور در چهار گوش آن است كه به دليل واقع شدن در منطقه كوهستاني با مصالح ساختماني با دوام و مستحكم ساخته شده است . در جلو ايوانها ، داخل و خارج بنا به ارتفاع 1 متر از سنگ بزرگ استفاده كرده اند و بنابراين با گذشت زمان و همه ويرانيهاي قهري و عمدي هنوز اهميت و شكوه سابق خود را دارا مي باشد. ورودي بنا در ضلع شمالي قرار داشته و در دو جهت آن اتاقهايي در دو طبقه ساخته شده است . سر در ورودي آن با آجر كاشي تزئين شده و ليكن كتيبه هاي كاشي سه طرف جلو خان و لوح وسط و ستونهاي مرمر دو طرف درگاه كنده و ربوده شده است . در قسمت بالاي صفه هاي دو طرف ، غرفه هايي و جود دارد كه با سه دهانه ، نور دهليزها را تأمين مي كند . اين دهليز با دو سالن كه در دو طرف قرار دارند مرتبط است . يكي از سالنها داراي محل كوچكي است كه در داخل اضافه ضخامت ديوار در آورده اند . سالنهاي مذكور براي اقامت همراهان يا به احتمال بيشتر پستويي براي دكان بازرگانان بشمار مي آيد .

مسجد امام حسن (ع) (میانده) و محراب گچبری آن
- شماره ثبت 369 تاریخ ثبت 1327/12/02
این مسجد در محله میانده قمصر واقع می باشد مسجدی کوچک با معماری بسیار ساده شامل یک شبستان مربعی و با سقف تیرپوش، که دارای محرابی گچبری شده مربوط به دوره ایلخانی که بسیار ارزشمند می باشد.

مسجد جامع جوینان
- شماره ثبت 11573 تاریخ ثبت 1383/12/24
روستای جوینان در 37 کیلومتری کاشان و نزدیک به روستای قهرود می باشد این مسجد جزء بنا های شاخص این روستابوده از جمله مساجد قدیمی شهرستان به شمار رفته و دارای یک شبستان نسبتا کوچک تاق چشمه ای با جرزهای قطور است و بدون تزئینات می باشد.

مسجد کله قهرود
شماره ثبت 2137 تاریخ ثبت 1377/08/09
مسجد کله قهرود در محله میانده قهرود قرار گرفته است که مشتمل است بر ورودی مردانه و زنانه، شبستان کوچک تاق چشمه ای از مصالح آجری می باشد این مسجد دارای معماری بسیار ساده ای است ولی به دلیل قدمت بسیار زیاد آن از ارزشمند ترین آثار تاریخی کاشان می باشد.میباشد.

مسجد علی قهرود
- شماره ثبت 4228 تاریخ ثبت 1380/09/05
مسجد علی قهرود در بخش مرکزی بافت قدیم روستای قهرود قرار دارد و از بناهای شاخص شهرستان کاشان می باشد.
این بنا با توجه بهآثار و تزئینات باقیمانده از جمله کاشیهای مستقر در سردر ورودی به شبستان اصلی و هنمچنین کاشیهای داخل محراب که از نوع کاشیهای زرین فام و مربوط به خاندان ابی طاهر کاشانی است قدمت مسجد را حدود 800 سال پیش و همزمان با دوران مغول معرفی می کند. مسجد علی قهرورد در دوران های قاجاریه و حتی در حدود 60 پیش گسترش پیدا می کند و نحوه اجرا بگونه ابست که الحاقات آن کاملا مشهود است.

سد تاریخی قهرود (سد شیخ بهایی)
- شماره ثبت 1736 تاریخ ثبت 1375/03/26
سد قهرود در زمان شاه عباس اول صفوی ساخته شده است این سد به تقاضای اهالی کاشان و به منظور رفع مشکل بی آبی برای تامین اب شرب مورد نیاز اهالی کاشان ، ساخته شده است طراحی آن را منسوب به شیخ بهاء الدین محمد عاملی دانشمند معروف اسلامی معاصر شاه عباس اول صفوی می دانند.

برج حسن تعریفی جوشقان
- شماره ثبت 26602 تاریخ ثبت 1388/02/01
این برج در شهر جوشقان و بر روی صخره ای مرتفع واقع شده و به منظور دیدبانی مورد استفاده بوده است و قدمت آن مربوط به دوره قاجاری می باشد.

بقعه میر علاءالدین جوشقان قالی
- شماره ثبت 2704 تاریخ ثبت 1379/03/22
این بنا در وسط شهر جوشقان قرار دارد و مدفن یکی از سادات جلیل القدر به میر علاءالدین می باشد و از دوره صفویه می باشد.و دارای یک صندوق چوبی و آلت و لغت روی قبر و در میان بقعه جای گرفته که دارای تاریخ 935 هجری قمری می باشد.

خانه و برج میرزا خان در روستای کامو
- شماره ثبت 6535 تاریخ ثبت 1388/07/07
این بنا از دو قسمت خانه و برج تشکیل شده است . قسمت اصلی و مهمتر آن برج می باشد. ارتفاع برج 14 متر است، تزئینات آن مربوط به دوره صفویه و قاجاریه می باشد.