منارجنبان یکی از آثارهای تاریخی استان اصفهان می باشد که در میان راه اصفهان به نجف آباد در روستایی به نام کارلادان واقع شده است ولی هم اکنون این بنا جزوی از اصفهان بوده و در نزدیکی محلی به نام کارلادان وجود دارد. در دل این بنای تاریخی شیخی زاهد و عارف به نام عمو عبدالله کارلادانی به خاک سپرده شده است و بر اساس سنگ نوشته های موجود، تاریخ بنا به قرن هشتم هجری قمری برمیگردد که همزمان با اواخر پادشاهی اولجایتو ایلخان مسلمان مغول می باشد.
شهرت این بنای کوچک به دلیل پهنای نه متری و بلندای هفده متری هر منارهاش به سبب تکان خوردن منارهای آن است. با تکان دادن یکی از منارهها مناره دیگر و کل ساختمان نیز تکان میخورد. ایوان بنا به سبک مغول ساخته شده است ولی شکل منارهها نشان میدهد که آنها را در اواخر دوره صفویه به ایوان اضافه کردهاند. تکان خوردن منارههای این بنا تا مدتها برای دانشمندان سوال برانگیز بوده است و معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده است. منطقیترین علتی که برای تکان خوردن منارهها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده دوپلر است چون منارهها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر میگذارد.
ایوان منارجنبان یکی از نمونههای سازههای سبک مغولی ایران است و از آن دوره کاشیکاری هایی هم دارد. منارهها بعدا و در تاریخی که درست معلوم نیست و احتمالاً در پایان روزگار صفوی به ایوان مزبور اضافه شده اند و با حرکت دادن یکی از آنها، دیگری نیز حرکت میکند. اما نکته جالب در این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در میآید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمیآید. به کاربردن آجرهایی با ویژگیهای خاص که ضریب ارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به کار رفته در بخش های دیگر دارد و همچنین توجیه حرکت مناره ها با تکان یکی از آنها بواسطه قوانین فیزیکی نه تنها راز جنبیدن این مناره مشهور جهانی را آشکار می کند بلکه بیانگر دانش فنی بسیار عمیق سازندگان آن در هفت قرن پیش بوده است که نامی از آنان بطور مشخص در دست نیست. البته بنا به نظر کارشناسان مناره های دیگری نیز وجود دارد که دارای همین خاصیت بوده و همزمان با این بنا ساخته شده اند. همچنین کاشى هاى لاجوردى و فیروزه اى زینت بخش این بناست و بر مزار آن روحانى زاهد و عابد قطعه سنگى مرمرى قرار داده اند که سوره یس از قرآن کریم حاشیه آن را زینت داده است. کتیبه هاى دیگرى نیز در این آرامگاه هستند که از آن جمله کتیبه اى بر سنگ مرمر بالاى سنگ اصلى است که از عمو عبدالله به عنوان یک مرد پرهیزگار و زاهد نام مى برد.
معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده است.
راز منارجنبان: حمید شاهین پور،سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری های بومی ایران که به اختلالات اخیر در نوسانات دو منار اصفهان پی برد تصمیم گرفت علت ارتعاشات بنا را با فرمول های دینامیکی پیدا کند. پژوهش شاهین پور با تمام فرمول های پیچیده و آزمایشگاهی اش تنها در پی رسیدن به این نتیجه است.«هنگامی که دو نخ مشابه را به طول مساوی و انتهای نخ ها به یک نخ افقی ببندید دو آونگ کاملا مشابه حاصل می شود.اگر یکی از وزنه های به نوسان در آید یکی دیگر از وزنه ها هم شروع به نوسان می کند.
اگر یکی از نخها بلندتر شود در صورت نوسان یکی،وزنه دیگر دچار نوسان نمی شود.حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکی منجر به اختلال در نوسان دیگری می شود.بنابر این می توان ارتعاش یک مناره به مناره های بعدی هم منتقل شود.» پیش از شاهین پور افرادی دیگری هم درباره منار جنبان کار کرده اند اما تا کنون کسی،کار آزمایشگاهی روی این بنا انجام نداده اند. در کشورهای عراق و عربستان هم منار جنبان های زیادی وجود دارد.شاهین پور تمام منارجنبان های ساخته شده در دنیا را متعلق به فرهنگ ایرانی اسلامی می داند. جالب است بدانید منار جنبان های دنیا در یک دوره زمانی سی ساله دوره تیموریان ساخته شده اند.
