تربیت کردن کودکان، کاری بسیار مهم و حیاتی است و اینکه کودک را با ادب تربیت کنیم، یکی از آرزوهای تمام والدین است.

فکر می‌کردم فرزندانم رفتار درستی دارند تا این‌که مادربزرگم که همیشه الگوی خانواده است، چند ماه قبل برای شام پیش ما آمد و من جلوی چشمان او شاهد رفتارهای بد آن‌ها بودم. پسر 6 ساله‌ام تقریباً روی میز لم داده بود و دختر 3 ساله‌ام مدام وسط حرف دیگران می‌پرید و فرزند یک ساله‌ام، همه چیز را به اطراف می‌ریخت. تا دیر نشده باید کاری برای این رفتارها انجام می‌دادم، اما من دقیقاً نمی‌دانستم از چه سنی باید شروع کنم.

آیا کودک پیش دبستانی من به اندازه کافی بزرگ شده که بیاموزد باید صبر کند تا نوبت حرف زدنش بشود؟ آیا من می‌توانم انتظار داشته باشم فرزند 3 ساله‌ام مدام با غذایش بازی نکند؟ راهنمای پیش رو سن مناسب هر رفتار را به شما توضیح می‌دهد.

یک تا 2 سال

از حدود 18 ماهگی به بعد کودک درمی‌یابد که چند تایید اجتماعی وجود دارد. حالا وقت آن است که به کودک کمک کنید درباره احساسات و نگرانی‌های دیگران فکر کند.

سلام و خداحافظی را یاد دهید

قبل از آنکه شروع به صحبت کند به او بیاموزید با دست سلام و خداحافظی کند. این اولین قدم در آموزش معاشرت با دیگران است. یک کار دیگر این است که هر روز صبح به او «صبح به خیر» بگویید.

مادامی که در حال خوردن هستید بنشینید

به جای این‌که به کودک اجازه دهید کل خانه را با میوه‌ای که آبش همین‌جور می‌چکد قدم بزند، به او یاد دهید تا زمانی که در حال خوردن است در صندلی‌اش بنشیند. در این سن کودکان توجه کمی به زمان دارند اما 10 تا 15 دقیقه ماندن در صندلی به آن‌ها درس بزرگی می‌دهد. بنابراین شما هم باید مادامی که غذا می‌خورید پشت میز بنشینید. اگر او غذایش را پرت کرد به او اجازه دهید بداند که این موضوع تبعاتی دارد. مثلاً بگویید: «فکر می‌کنم دیگه گرسنه نیستی، اگر یه بار دیگه غذایت را پرت کنی، دیگه از خوراکی خوشمزه خبری نیست.»

از کلمات اعجاب‌انگیز استفاده کنید

فرزند شما تا زمانی که کمی بزرگ‌تر شود به طور کامل معنی «خواهش می‌کنم» و «متشکرم» را نمی‌آموزد، اما از حالا این عادت را به او بدهید. می‌توانید از راه‌های بامزه استفاده کنید. برای «خواهش می‌کنم» دست‌های‌تان را روی قلب‌تان به صورت دایره‌وار بکشید. برای «متشکرم» دست‌های‌تان را روی لب‌های‌تان بگذارید و به سمت فردی که می‌خواهید از او تشکر کنید دراز کنید.

3 تا 4 سال

این اولین دوره آموزش رفتارهای مودبانه به بچه‌هایی است که می‌خواهند ادای بزرگ‌ترها را دربیاورند.

معاشرت‌های ساده را دنبال کنید

تا 3 سالگی کودک باید قادر به خوردن با قاشق و چنگال کودکانه خود باشد. حالا زمان اجرای اصول اولیه است: «از دستمال استفاده کن، نه از آستینت»، «با دهان پر صحبت نکن»، «درست بنشین» هر بار روی یکی دو رفتار تمرکز کنید و به این ترتیب او راحت‌تر به رفتارها عادت می‌کند. البته شما هم نباید پلیس بازی دربیاورید و مدام سر فرزندتان داد بزنید.

کلمات مودبانه را زیاد کنید

با کودک خود کار کنید و از جملات بیشتری استفاده کنید مثلاً این‌که «میشه یه خواهشی کنم». همچنین می‌توانید تمام انواع معذرت‌خواهی را به او یاد دهید و وقتی به مهمانی می‌رود، از میزبان و بچه‌هایی که با او همبازی شدند، تشکر کند.

مهربان باشید

این به این معناست که فقط از کلمات محبت‌آمیز استفاده نکنید، بلکه با کودک صحبت کنید و به او یاد دهید در برخورد با دیگران چه کار کند. بنابراین خود به خود کلماتی را که باید استفاده کند، پیدا می‌کند.

5 تا 6 سال

این قبیل بچه‌ها دوست دارند مدام رفتار خوبشان را به رخ بکشند اما نمی‌توانند برای مدت طولانی این کار را انجام دهند. آن‌ها وقتی که تحت فشارند دیگر تحملشان را از دست می‌دهند.

براساس سنتان رفتار کنید

زمانی که با آن‌ها صحبت می‌کنید یا جوابشان را می‌دهید یادتان باشد که شما بزرگسال هستید و باید براساس سنتان رفتار کنید. این از جمله مهارت‌های اجتماعی بنیادینی است که کودک باید بیاموزد، اما حتی بچه‌های با اعتماد به نفس هم چندان مشخص و واضح حرف نمی‌زنند.

وسط حرف نپرید

خبر خوب این است که بچه‌های 6-5 ساله معمولاً  آموخته‌اند که صبر کنند تا نوبت صحبت کردنشان برسد. حالا اگر بعضی وقت‌ها یادشان می‌رود، می‌توانید برای آن‌ها کلمات رمز یا نشانه‌هایی در نظر بگیرید تا هر زمان لازم بود به او یادآوری کنید. وقتی با صبوری تحمل کرد و حرف نزد خیلی سریع به او توجه کنید. یادتان باشد کودکان در این سن بیشتر از 5 دقیقه نمی‌توانند صبر کنند.

رفتارهای بیشتری را با او تمرین کنید

بچه‌ها در این سن خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند بنابراین می‌توانید از این راه رفتارهای مودبانه بیشتری را با او تمرین کنید.

7 تا 8 سال

بچه‌هایی که به این سن رسیده‏اند معمولاً ظرفیت درک احساسات دیگران را دارند.

مهارت جواب دادن تلفن

از آنجا که این روزها از تلفن و موبایل استفاده می‌شود، بچه‌ها هم باید با آداب صحبت کردن با این وسایل آشنا باشند. باید به او یاد دهید وقتی تلفن را برمی‌دارد سلام کند و اگر شما نمی‌توانستید جواب دهید به او یاد دهید بگوید «ببخشید به مادرم بگم چه کسی زنگ زده بود؟»

کارت جایزه

لیستی از رفتارهای خوب را در یک جدول تهیه کنید مثل: انداختن دستمال سفره روی پا، استفاده کردن از قاشق و چنگال، با دهان بسته غذا خوردن، با دهان پر صحبت نکردن.

ژوقتی کودک یکی از این رفتارها را هنگام خوردن شام انجام داد به او یک کارت بدهید. هر چه تعداد این کارت‌ها بیشتر شد، جایزه می‌گیرد.

تشکر کردن را تمرین کنید

بچه‌ها همیشه کادوهایی برای تولد یا عیدی از والدین و دوستان می‌گیرند. هدیه هرچه که باشد نباید اگر و اما داشته باشد. به او یاد دهید همان لحظه تشکر کند و آن را به روز یا هفته بعد موکول نکند، هرچه زودتر بهتر.

به فرزندتان کمک کنید یک پیغام تشکر بنویسد و آن را با نقاشی تزئین کند. وسایل خانه را بردارید و کادو کنید و به فرزندتان بگویید که آن‌ها را باز کند و درباره آن‌ها هر چیزی که به ذهنش می‌رسد بگوید. چیزی مثل اینکه «ممنونم برای این بسته دستمال کاغذی. این رنگ مورد علاقه من است.»

مجله شهرزاد