بهترین عبادت كدام است؟
برترین نوع عبادت، عبادتی است که خالصانه برای خدای متعال انجام شود و در آن هیچ چیز و هیچ کس، حتی خود انسان مد نظر نباشد. علامه طباطبایی می فرمایند: «عبادت وقتى حقیقتا عبادت است كه عبد عابد در عبادتش خلوص داشته باشد.
عبادت وقتى تمام و كامل میشود كه انسان به غیر خدا به كسى دیگر مشغول نباشد، و در عملش شریكى براى خدای سبحان نتراشد، و دلش در حال عبادت بسته و متعلق بجایى نباشد، نه به امیدى، و نه ترسى، حتى نه امید به بهشتى، و نه ترس از دوزخى، كه در این صورت عبادتش خالص، و براى خدا است، بخلاف اینكه عبادتش بمنظور كسب بهشت و دفع عذاب باشد، كه در اینصورت خودش را پرستیده، نه خدا را.» (ترجمه تفسیر المیزان، ج1، ص: 42)
پرسش: عبادت چیست؟
بعضى عبادت را تنها در نماز و ذكر و دعا مىدانند و بعضى در شعر خود مىگویند: «عبادت به جر خدمت خلق نیست» در این دو تفكر افراط و تفریط است.
نمونه افراط و تفریط در همه جا و همیشه بوده است. یكى در شناخت امام غلو مىكند و یكى امام را یك فرد عادى مىداند. یكى از وظایف انبیا جلوگیرى از انواع افراط و تفریط است.در اسلام به هر كارى كه رنگ الهى داشته و براى خدا باشد، عبادت گفته مىشود، گرچه بنّایى و كارگرى باشد. چنانكه حضرت ابراهیم و اسماعیل پس از آنكه بنّایى كردند و پایههاى كعبه را بالا بردند، از خدا خواستند كه كارگرى آنها را قبول كند. «و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل ربّنا تقبّل منّا» (بقره، 127)
آرى، در دید ما نماز و روزه عبادت است، امّا از دیدگاه قرآن، كارگرى ساختمانى هم كه براى خدا باشد، عبادت است.
چگونه و به چه شیوهاى عبادت كنیم؟
براى این كه عبادت ما از انواع خرافات و انحرافات دور باشد، باید در شیوه آن فقط از طریق وحى استفاده كنیم.
چنانكه حضرت ابراهیم از خداوند خواست تا راه و روش پرستش را به ما نشان دهد. «و أرنا مناسكنا» (بقره، 128)
اگر هر انسانى به سمتوسویى و در لباسى و با لهجهاى از پیش خود شكل و قالبى براى عبادت بسازد و سلیقهها و تخیّلات و خرافات و آداب و رسوم غلط و نیازها و تهدیدها و تطمیعها و آرزوهاى خود را در آن جاسازى كند، هرج و مرجى رخ مىدهد كه قابل كنترل نیست و ماجراى برخورد موسى با شبانى كه براى خود خدا را انسانى محتاج ترسیم مىكرد، تكرار مىشود. بگذریم كه در خود داستان تردید است؛ زیرا اگر هركس هرچه مىخواهد بگوید و پیامبران مردم را به حال خود رها كنند با بعثت و فلسفه وجودى انبیا سازگار نیست. انبیا آمدند تا جلو سخنان و افكار ناروا را بگیرند و ما نباید بخاطر دلسوزى به یك چوپان بعثت موسى را لغو و بیهوده نشان دهیم.
در روایات مىخوانیم كه امام به كسى كه از پیش خود عبارتى را به دعا اضافه كرده بود و مىگفت: «یا مقلّب القلوب و الابصار» انتقاد كرد و فرمود: دعاى صحیح و آنچه بیان كردهایم این دعاست: «یا مقلّب القلوب»، نه یك كلمه كم و نه یك كلمه زیاد و نباید در آن تصرّف كنید.
چنانكه در اول سورهى حجرات به تمام مۆمنان سفارش شده كه در هیچ كارى بر خدا و رسولش تقدّم و پیشى نگیرند.
«لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»
بهترین عبادت كدام است؟
بهترین عبادت آن است كه مورد قبول خداوند قرار گیرد، مهم نیست كه عبادت چیست؟ و عبادت كننده كیست؟
و محل عبادت كجاست؟ و در چه زمانى واقع مىشود؟ بلكه آنچه در عبادت مهم و اصل است، قبولى آن است.
در قرآن مىخوانیم؛ یك پیامبر بنّا و پیامبر دیگر كارگر و مكان، مسجدالحرام و زمان، در گرماى شدید و در غربت و نوع كار، ساختن كعبه؛ امّا آنچه به همهى اینها ارزش مىدهد، قبول شدن به درگاه خداوند است. «ربّنا تقبّل منّا» (بقره، 127)
در روایات مىخوانیم كه براى امام كاظم علیه السلام اموال بسیارى از شخصیتهاى مختلف نیشابور آورده بودند؛ امّا امام از میان آنها تنها چند درهمى كه از پیره زنى به نام شطیطه بود، پذیرفت.
آرى، كوچك و بزرگى لامپ مهم نیست، اتصال آن به برق مهم است. لامپ بزرگى كه به برق وصل نباشد، نورى ندارد و لامپ كوچكى كه وصل باشد، نور دارد.
