جایزه هایی که بانکها می دهند حکمش چیست؟
نظام بانکداری بدون ربا ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است. بنابراین، منظور از بانکداری اسلامی نوعی سیستم بانکداری است که مبتنی بر قوانین اسلامی و نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسلام است.
بانکداری اسلامی چیست؟
در قرآن کریم درباره مخالفت و پرهیز از ربا، شدتی به کار رفته که کمتر در فروع دین پیشینه دارد. در اسلام، عدالت خواهی و ستم ستیزی، اصلی انکارناپذیر است. عدالت، معیاری کلی است که اسلامی بودن بیشتر فعالیت های اقتصادی را می توان با آن ارزیابی کرد. رباخواری با این اصل در تضاد است و به همین دلیل، اسلام آن را تحریم کرده است.
نظام بانکداری بدون ربا ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است. بنابراین، منظور از بانکداری اسلامی نوعی سیستم بانکداری است که مبتنی بر قوانین اسلامی و نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسلام است.
امروزه گرایش به بانکداری اسلامی و اصول آن نه تنها در کشورهای اسلامی و در بین مسلمانان بلکه در سایر نقاط جهان و سایر ادیان ، افزایش یافته است و همین امر عرصه رقابت بین بانکهای اسلامی و بانکهای تجاری را مضاعف نموده است.
با این مقدمه کوتاه سوالاتی را که در این رابطه از آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظله) پرسیده شده برای شما عزیزان مطرح می کنیم:
سوال: جایزههایی كه بانك به صاحبان حساب قرضالحسنه میدهد، چه صورتی دارد؟
ج) اگر در موقع افتتاح حساب، شرط شركت در قرعه كشی نكرده باشند، اشكال ندارد؛ هر چند انگیزه شخص از افتتاح حساب، شركت در قرعه كشی باشد.
سوال: آیا قرضی راكه بانك برای استفاده خاصی به اشخاص میدهد، جایز است شخص در امر دیگری مصرف كند؟
ج) خیر، جایز نیست.
سوال: پولی مربوط به دیگری درحساب بانكی من بود، جایزه بانكی به من تعلق گرفت. آیا جایزه را باید تقسیم كنیم؟
ج) جایزهای كه بانك میدهد مربوط به صاحب حساب است، هر چند موجودی دفترچه مربوط به دیگری باشد.
سوال: برای سپرده ثابت بانكها سود روز شمار میدهند، آیا این ربا نیست؟
ج) اگر سپرده گذار، بانك را وكیل كند كه با پول او معامله مشروع انجام دهد و درصدی از سود آن را به سپرده گذار بدهد و بقیه را به عنوان حق وكالت بردارد ـ همان گونه كه در قانون بانكداری بدون ربا آمده است ـ اشكال ندارد؛ اما اگر به شرط گرفتن زیاده، قرض به بانك بدهد، ربا و حرام است.
سوال: چرا با وجود حرام بودن ربا، بانكهای كشور ما وام ربوی میدهند و اسمش راقرض الحسنه میگذارند؟
ج) اگر بانكها مطابق قانون بانكداری بدون ربا عمل كنند، وام آنها ربوی نمیشود؛ لكن متأسفانه برخی از مسۆولان بانكها بدون توجه به قانون، عمل میكنند و مشتریان نیز آگاهی به مسائل شرعی وام ندارند، در نتیجه وام آنها ربوی و حرام میگردد.
سوال: گذاشتن پول در مۆسسات پولی و اعتباری كه سود میدهند، چگونه است؟
ج) اگر پول را بر مبنای یكی از عقود شرعی مثل مضاربه و مشاركت و... در اختیار مۆسسه میگذارند، با رعایت شرایط شرعی معامله، گرفتن سود اشكال ندارد. همچنین است اگر مۆسسه را وكیل كنند كه با سپرده ایشان معاملات مشروع انجام دهد و قسمتی از سود را به عنوان حق الوكاله بردارد و بقیه را به سپرده گذار بدهد، امّا اگر به شرط گرفتن سود به مۆسسه، قرض میدهد، ربا و حرام است.
سوال: بعضی از صندوقهای قرض الحسنه میگویند: در صورتی وام میدهیم كه مثلا 6 ماه یا یك سال در نزد ما سپرده داشته باشید، آیا این شرط صحیح است؟
ج) اگر پول گذاشتن در صندوق، مشروط به قرض دادن پس از شش ماه باشد، حكم ربا دارد.