در هر خانوادهای کم و بیش اختلافاتی وجود دارد، بر اساس یک اصل طبیعی «اختلافات خانوادگی در حدّ طبیعی، بخشی از زندگیست که البته منشأ ایجاد آن هم، تنوع و تفاوت شخصیت اعضای خانواده از نظر عقاید، باورها، سلیقهها و ... است»، امّا همواره راههایی موثر جهت کاهش استرس و برقراری آرامش نسبی به هنگام این درگیریها وجود دارد مثلا اینکه به خودتان اجازه ندهید که درباره مشکلات و عواطف شخصی هر کدام از اعضای خانواده دخالت کنید، گفتن کلمه «نه» کمی دشوار است، امّا این به آن معناست که اگر فکر میکنید کمک مثمر ثمری نمی توانید انجام دهید، بهتر است مساله آنها را از آنچه که هست پیچیدهتر نکنید
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ملت ما ؛ اگر به عنوان بزرگتر خانواده هستید، همواره درایت خود را درباره دیگر اعضاء حفظ کنید، بهطور مثال، برای تنظیم و توزیع فعالیتها، نوع غذای مورد نیاز، خرید هدیه برای مراسم خاصّ، سعی کنید طبق سن، روحیات، توزیع عادلانه و مناسب هر یک از آنها را رعایت کنید.
در ادامه به برخی از این موارد که در روایات هم به آنها اشاره شده میپردازیم:
۱ -خودخواهی
خودبینی و خودخواهی از جمله مهمترین عوامل اختلافات خانوادگی است. کسانی که به این بیماری مبتلا باشند، خوبیهای خود را میبینند و بزرگ میشمارند، ولی بدیهایشان را نمیبینند؛ در متون اسلامی نکوهشهای فراوانی درباره تکبر و خودمحوری وارد شده و گفته شده که اگر ذرهای تکبر در وجود فرد باشد وارد بهشت نمیشود. البته صفت تکبر برای زن در برابر غیرشوهرش (نامحرم) پسندیده است، ولی در برابر شوهرش بزرگترین عامل ایجادکننده اختلاف است.
۲- چشمچرانی
قرآن مجید در سوره مبارکه نور در ۲ آیه به حکم این مساله پرداخته و در آیه نخست خطاب به مومنان میفرماید: به مومنان بگو چشمهای خود را از نگاه به نامحرمان فرو گیرند و دامان خود را حفظ کنند. این برای آنها پاکیزهتر است. خداوند از آنچه انجام میدهید آگاه است و در آیه دوم زنان مومنه را مخاطب قرار داده و چنین میفرماید: «و به زنان باایمان بگو چشمهای خود را (از نگاه هوس آلود) فروگیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است، آشکار ننمایند.» (نور/ ۳۱)
افراد در انتخاب همسر باید نهایت کوشش را به عمل آورند تا همسری نیک و دلخواه پیدا کنند و هر چه بیشتر در این زمینه احتیاط و عاقبت اندیشی کنند بهتر است؛ زیرا ازدواج، آغاز زندگی مشترک انسان است و پس از اینکه انسان فردی را برای همسری برگزید و با او پیمان زناشویی برقرار کرد باید از غیر او چشم بپوشد. امام صادق (علیه السلام) میفرماید:
«ما اغنتم احد بمثل ما اغنتم بغض البصر فان البصر لا یغض عن محارم الله الا وقد سبق الی قلبه مشاهده العظمه و الجلال (مصباح الشریعه، ص ۹)؛ هیچ کس سودی بالاتر از این سود به دست نیاورد که در اثر فروپوشاندن چشم به دست آورده باشد، چون هر اندازه که چشم از محارم خدا فرو پوشانده و کنترل شود، با قلبی نورانی آثار عظمت و جلال خدا را میبیند.» هر کسی که به سعادت و خوشبختی خویش علاقهمند است باید پس از ازدواج دست از افکار کودکانه و چشم چرانیهای خانمان سوز بردارد و مسیر زندگی خود را تغییر دهد.
با کمی دقت در آیات و روایات به دست میآید که چشم چرانی آثار سوءفراوانی دارد و مهمترین آن اسیر شدن انسان در دامهای شیطان و فراهم ساختن بدبختی در آخرت است؛ از حضرت علی (علیه السلام) سؤال شد به چه وسیلهای از نگاه بد نجات یابیم؟ حضرت یاد خدا و خواندن دو رکعت نماز را توصیه کردند. (مصباح الشریعه، ص ۹)
۳- بدبینی
قرآن میفرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید از بسیاری از گمانها بپرهیزید که پارهای از گمانها گناه است و جاسوسی مکنید.» (حجرات ۱۲)
سوءظن و گمان بد بردن نسبت به هر مسلمانی زشت و نارواست و نارواتر از آن در محیط خانواده است؛ هر کس به این بیماری مبتلا شد، زندگی را بر خود و خانوادهاش تلخ میکند، بهانه جویی میکند و آن را تعقیب میکند؛ چون یکی از آثار زشت بدگمانی تجسس است که در آیه شریفه فوق از آن نهی شده است. خانوادهای که به مرض بدگمانی دچار شود، آسایش و خوشی نمیبیند؛ بنیاد چنین خانوادهای همواره در معرض خطر است و ممکن است حتی به طلاق و جدایی هم بینجامد و یا جنایتی را در پی داشته باشد. توجه به مفاسد فردی و اجتماعی سوءظن و نیز خود را در مظان اتهام قرارندادن، از راههای علاج این رذیله اخلاقی است.
۴- عیبجویی
قرآن کریم میفرماید: «ای اهل ایمان! نباید گروهی گروه دیگر را مسخره کنند، شاید مسخره شدهها از مسخرهکنندگان بهتر باشند و نباید زنانی زنان دیگر را (مسخره کنند) شاید مسخره شدهها از مسخرهکنندگان بهتر باشند و از یکدیگر عیب جویی نکنید.» (حجرات/۱۱)کمترکسی را در این جهان میتوان یافت که تمام خوبیها در او جمع باشد و از تمام بدیها و نقصها پاک و منزه باشد؛ انسانها با ویژگیهای متفاوت و فرهنگها و آداب و رسوم مختلفی بزرگ شده و پرورش مییابند و هیچ زن و مردی نیست که کاملا بیعیب و نقص باشد، مگر ائمه معصومین (علیهم السلام) پس نباید درصدد عیب جویی برآمد و کانون مقدس زناشویی را متزلزل و اسباب ناراحتی خانواده را فراهم کرد.
از نتایج عیب جویی این است که زن و شوهر نسبت به یکدیگر مکدر میشوند و مهر و علاقهشان از بین رفته، کم رنگ میشود و نسبت به زندگی و همسرداری دلسرد میشوند و یا ممکن است درصدد تلافی برآیند و همدیگر را به سبب عیب جویی تحقیر کنند و این امر، صفا، صمیمیت و شیرینی زندگی را به تلخی و شکست مبدل میسازد و زن و شوهر را از یکدیگر فراری میدهد. طرح قرآن برای پیشگیری از این بیماری اجتماعی استمداد از عواطف و توجه به صمیمیت و وحدت است. «از یکدیگر عیب جویی نکنید.» (حجرات/ ۱۱) یکدلی و همراهی کردن هم در زندگی و ایجاد وحدت و پذیرش تفاوتها هم میتواند همان وحدت را برساند که قرآن روی آن انگشت گذاشته و فرموده که از خودتان عیب جویی نکنید.
۵- توقعات نابجا
یکی از عواملی که باعث بروز اختلاف در خانواده میشود، توقعات است که اعضای خانواده از یکدیگر دارند، در حالی که بسیاری از این توقعات برآورده نمیشوند؛ مشکل عمده این است که معمولا انسان به توقعاتی که از دیگران دارد، توجه میکند نه به توقعات و انتظاراتی که دیگران از او دارند.
انسانها همواره خوبیهایی را که در حق دیگران کردهاند به یاد دارند و از اینکه در مقابل آن خوبیها پاسخی دریافت نمیکنند ناراحت شده و از بینمک بودن دست خویش گلایه دارند، اما درباره کوتاهیهای خود و خوبیهای دیگران چندان حضور ذهنی ندارند. وقتی در یک خانواده، همه اعضای آن با چنین نگرشی اعمال همدیگر را مورد ارزیابی قرار دهند طبیعی است که همواره در میانشان ناراحتی و گلایه خواهد بود؛ راه از بین بردن این گلایهها کم کردن توقعات است؛ انسان باید توقعات و انتظاراتش را از دیگران بریده و به خالق خویش وابسته کند و از کسی انتظار نداشته باشد که خوبیها و نیکیهای او را جبران کند.
اعمال نیک را باید همواره بخاطر خود نیکی و اجر و ثوابی که دارد انجام داد نه با انتظار جبران آن؛ در این صورت، انسان از نیکی کردن به دیگران لذت میبرد و البته زندگی بسیار لذت بخشتری نیز در قیامت در انتظار او خواهد بود و همین توجه به ثواب اخروی، زندگی دنیوی را نیز شیرین و باطراوت میکند. توقعات بیجا و چشم و هم چشمیها که بیشتر در میان زنان شایع است، سرزنشهای زن است که مرد را به کارهای گاها غیرمشروع وا میدارد.
(آیین همسرداری، ابراهیم امینی، ص ۶۷)کمکردن توقعات یعنی هر کسی در زندگی، قدر نعمتهایی را که دارد بداند و با توجه به اینکه امکانات و توان مالی افراد متقاوت است، نباید به خاطر خواستههای نابجا و غیرضروری و غیرعاقلانه، کانون گرم خانواده را تلخ کرد و مرد خانواده را به خاطر هوای و هوسهای زنانه و زیاده طلبیها به زحمت و گاهی کارهای نامشروع واداشت.از این رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) میفرماید: هر زنی که با شوهرش ناسازگار باشد و او را بر چیزهایی که توانایی ندارد وادار کند، اعمالش مورد قبول خدا واقع نشده و در قیامت مورد غضب پروردگار جهانیان واقع میشود. (بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۴۴)
