بازار این روزهای ایران با وجود تمام افزایش قیمتها که نسبت به ماههای قبل داشته، سرشار از مشتری است و میزان تقاضا بهشدت بالا رفته است. آمارها از تورم و بالا رفتن قیمتها خبر میدهند و در کنار آن مساله کاهش قدرت خرید مردم نیز اتفاق افتاده است.
با وجود این مولفهها و پارادایمها، شاهد اشتیاق مشتریان برای خرید هستیم که به نوعی تناقص در بازار است. این رفتارهای متناقص که در ایران میبینیم خلاف همه دنیا و بازارهای جهانی است. در دنیا با افزایش قیمتها و کاهش عرضه، افراد از خرید خودداری میکنند. در عین حال، در آنجا بازارهای واقعی به دلیل تنوع تولیدکنندهها وجود دارد و در این شرایط عرضه برای به تعادل رساندن وضع بازار انجام میشود و قیمتها کاهش پیدا میکند. در ایران اما وضع معکوس است. تولید در انحصار است و با محدودیت در تنوع تولید روبهرو هستیم.
همچنین، رقابت در اقتصاد وجود ندارد و دولت نیز همواره در عرضه و تولید دخالت میکند. مجموع این عوامل موجب میشود که بازار واقعی و به شیوه سرمایهای نداشته باشیم. در این شرایط با برهم خوردن وضعیت عرضه و تقاضا و به دلیل محدودیت تنوعی که در انواع اقلام وجود دارد، مردم اطمینانی نسبت به بهبود وضعیت بازار ندارند و برای خرید هجوم میبرند چراکه عوامل تعدیلکننده بازار و قیمتها وجود ندارد. نبود مکانیسمهای موجه برای تنظیم بازار موجب شده رفتاری در مردم نهادینه شود و به صورت فرهنگ عمومی دربیاید تا خلاف همه بازارهای جهانی با افزایش قیمت، مردم به سمت خرید هجوم ببرند؛ زیرا ترس از بدتر شدن شرایط کنونی و نبود اطمینان از جایگزینی کالایی دیگر برای ایجاد تعادل دارند.
با توجه به کاهش ارزش پول ملی، افزایش تقاضا برای خرید کالاهای سرمایهای یا هر آنچه میتواند سرمایه را حفظ کند مانند طلا، دلار، ملک توجیهپذیر باشد اما اکنون میزان تقاضا برای کالاهای مصرفی همچون خودرو یا خوراکیها نیز افزایش پیدا کرده که این امر به فرهنگ نهادینهشده بازمیگردد.
منبع: شرق
