بسیاری از والدین در رفتارشان با فرزندان در بسیاری از مواقع به دروغ متوسل میشوند؛ از دروغهای به ظاهر بیاهمیت گرفته تا دروغهای شاخدار. پژوهشگران نسبت به تاثیر این دروغها در روابط خانوادگی هشدار میدهند. «اگه شیطونی كنی، اون خانمی كه اونجا ایستاده، دعوات میكنه!» این جمله را شاید بارها از زبان مادری كه از دست شیطنت بچهاش عاصی شده، شنیده باشید. والدین بیشتر اوقات برای خلاصی از وضعیت بغرنجی كه كودكانشان آنها را در آن قرار دادهاند، به دروغمتوسل میشوند با این امید كه این دروغهای مصلحتی غائله را هر چه زودتر ختم كند و آرامش بازگردد.
اما این دروغهای به ظاهر كوچك تا چه اندازه میتوانند به كار گرفته شوند؟ یك پژوهش تازه نشان داده است كه استفاده از این نوع دروغهای بیمورد رو به افزایش است. در این پژوهش كه ۲۰۰ خانواده آمریكایی، كانادایی و چینی را مورد بررسی قرار داده، این نتیجه به دست آمده كه هر جا پای تربیت بچه مطرح بوده، والدین از این نوع دروغهای شاخدار بیشتر استفاده كردهاند. پژوهشگران اینگونه دروغها را بیشتر از آنكه مثبت بدانند، از آنجاییكه در نهایت در خدمت یك هدف عملی هستند، «دروغهای ابزاری» توصیف میكنند. یافتهها نشان میدهند كه یكی از این شایعترین دروغهایی كه در این دسته جای میگیرند و هم والدین آمریكایی و هم والدین چینی به گفتن آنها متوسل میشوند، تظاهر به ترك محل و تنها گذاشتن كودك هستند: «اگر راه نیفتی، همینجا تنها میذارمت و میرم.» اما موقعیت دیگری نیز كه والدین از دروغ گفتن به كودكانشان مضایقه نمیكنند، هنگام خوردن غذاست: «با هر یك لقمهای كه قورت بدی، زودی بزرگتر میشی.» گاهی این تهدیدها البته لحنی جدیتر به خود میگیرد: «هویج برای چشمانت خوب است، اگر نخوری، كور میشیها!»
در این تحقیق یك دروغ محبوب میان والدین چینی و آمریكایی نیز مشاهده شده است؛ وعده خرید اسباب بازی در یك وقت دیگر، آنهم در حالیكه والدین اصلا قصد خرید اسباببازی را ندارند: «الان پول همراهم نیست، دفعه بعد كه اومدیم برات میخرم.» وقتی هم كه پای استعداد بچه در میان باشد، مادر و پدرها از دروغ كمك میگیرند؛ تعریف و تمجید از كودك برای انجام كاری كه چندان هم خوب از پس انجام آن برنیامده است: «آفرین! چقدر قشنگ این شعر را خواندی!» اما شماری دیگر از دروغها برای محافظت از فرزند در مقابل شوكهای روحی و روانی است. وقتی برای مثال حیوان خانگی كودك در تصادف با ماشین كشته شده، والدین تمایل دارند تا با مخفی نگهداشتن حقیقت، تصویری دیگر در ذهن كودك ایجاد كنند: «دیشب كه خواب بودی، بابا، ماهی قرمزت را توی آب استخر پارك انداخت، تا با ماهیهای دیگه بازی كنه و تنها نباشه.» دانشمندان نتایج این پژوهش را نگرانكننده میدانند. به باور آنها توسل به دروغ از سوی والدین میتواند به مرور زمان و هنگامی كه كودك به فردی بزرگسال تبدیل میشود، روابط خانوادگی را تحتتاثیر قرار دهد.