بوي بد دهان، نشانهاي از وجود بيماري برخی از افراد به واسطه متصاعد شدن بوی نامطبوع دهانشان احساس خجالت و شرم ميكنند و درصدد پيدا كردن علت و درنهايت درمان آن بر ميآیند، اما بسیاری نیز نسبت به این موضوع بیتفاوت هستند، غافل از اين كه شاید این بوی ناخوشایند علاوه بر ايجاد ناراحتي در اطرافيان، علتی از بیماریهای عفونی و گوارشی باشد. از آنجا که چگونگی درمان و بررسی علل ایجاد این عارضه برای ارتقاي سطح آگاهی عموم مردم بویژه در دوران کودکی بسیار مهم تلقی میشود، گفتوگویی با دکتر قاسم انصاری، متخصص دندانپزشکی کودکان و نوجوانان، استاد و عضو هیات علمی گروه دندانپزشکی کودکان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام دادیم.
علت بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان یکی از مواردی است که هم در کودکان و هم بزرگسالان مطرح است. بسیاری از افراد خود براحتی متوجه این موضوع نمیشوند، البته به آن معنا نیست که از دهان این افراد بوی بد پخش نمیشود، بلكه اين افراد به این امر که اطرافیان تا چه میزان متوجه بوی بد دهان هستند، توجه ندارند. دلایل مختلفی در ایجاد این عارضه دخیل است که عدم رعایت بهداشت (استفاده نامناسب مسواک همراه خمیر دندان و تجمع مواد غذایی و تخمیر آن در دهان) مهمترین علت اصلی این مساله محسوب میشود.
آيا مراقبت نامناسب از دهان هم ميتواند در ايجاد بوي بد موثر باشد؟
بله، استفاده نامناسب و نامنظم از نخ دندان نیز دومین عامل ایجاد بوی بد دهان است که سبب تخریب نسوج لثه اطراف دندان ميشود و به همين دليل با کوچکترین فشار و التهاب باعث خونریزی لثه میشود. باقی ماندن خون و خونابه در محیط داخل دهان و گرفتگی بینی که برخی افراد بویژه کودکان به علت تنفس از راه دهان و خشکی دهان از آن رنج و عذاب میبرند، نیز موجب بوی بد دهان میشود.
بروز برخي بيماريها چطور؟ آيا بوي بد دهان با وجود عفونت تشديد ميشود؟
عفونتهای گلو، لوزه و سینوس به همراه سرازیر شدن ترشحات چرکی بینی و سینوس به قسمت عقب دهان در عارضه بدبویی دهان دخیل هستند، احساس بدمزگی دهان برخی افراد در فواصل زمانی در محیط دهان، حاکی از نوعی عفونت است که با برطرف شدن آن، بوی بد دهان نیز برطرف خواهد شد .علاوه بر این، افرادی که مرتب دچار تهوع و دل بهمخوردگی میشوند یا افرادی که دچار سوء هاضمه (به دلیل بازگشت گازهای معدهای به دهان) هستند در طی روز دچار بدبویی دهان میشوند.
آيا عارضه بدبویی دهان قابل درمان است؟
برای درمان هرکدام از حالتهايي كه اشاره شد، باید به علت آن توجه کنیم، اما در مجموع درمان عفونت، سینوس یا درمان مشکل گرفتگی تنفس، رعایت بهداشت دهان و حذف برخي مواد غذایی به منظور پیشگیری از تخمیر و ایجاد بوی بد همراه با استفاده منظم از نخ دندان میتواند وضعیت سلامت دهان و در واقع بوی متصاعد از دهان را به وضعیت مطلوب تبدیل کند، ضمن اینکه این امر سلامت دهان و دندانها را بیشتر و بهتر تضمین کرده و آسایش فرد را در استفاده از دهان و دندانها در درازمدت فراهم میکند. استفاده از دهانشویههای ضدعفونیکننده حاوی کلر هگزدین و در شرایطی که دسترسی به این دهانشویه نباشد، تهیه محلول سرم نمکی و استفاده از آن به عنوان دهانشویه به صورت روزمره، در کاهش بوی بد دهان بسیار موثر است. همچنین در صورت ابتلاي فرد به اختلالات هاضمه، مراجعه به همکاران متخصص گوارش و رفع مشکل موجود، میتواند در برطرف کردن بوی بد دهان نقش موثری داشته باشد.
در صورت درمان نکردن به موقع این عارضه چه پيامدهايي متوجه افراد میشود؟
عدم درمان هریک از این بیماریها میتواند سبب پیشرفت ضایعه و ایجاد مشکلات جدیتر باشد، بنابراین پزشکان بدبویی دهان را به عنوان یک علامت بیماری زمینهای قلمداد میکنند و در صورت پیدا کردن علت و حذف بوی بد دهان میتوان امیدوار بود که از شدت گرفتن ضایعات و ورود صدمات جدیتر به اندامهای بدن از جمله دهان و دندان پیشگیری کرد. همچنین ایجاد تومورها و ضایعات بدخیم همراه با عفونتهای ویروسی دهان که پیشرونده هستند نیز قابل توجه است و در مواردی رسیدگی به درمان زودرس و بررسی علت اصلی عارضه، واجبتر از حذف بدبویی دهان است. بدبویی دهان به خودی خود پس از درمان بیماری اصلی قابل برطرف شدن است.
چه عواملی میتوانند در کاهش و پیشگیری از بوی بد متصاعد شده از دهان موثر باشند؟
به عنوان متخصص و دندانپزشک کودکان این توصیه را میکنم که والدین به عنوان الگوی کودکان خود و به عنوان مشوق آنان در مسیر رعایت بهداشت دهان کودک کوشا باشند و حداکثر تلاش خود را بكنند و سعی شود استفاده از مسواک، خمیردندان، نخ دندان و در نهايت دهانشویهها به عنوان عادات بهداشتی خوب برای کودکانشان به درستی نهادینه شود، چراکه ارتقاي سطح آگاهی کودک برای مراقبتهای جانبی دهان و دندان به عنوان مسیر ابتدایی سیستم گوارشی بسیار حائز اهمیت است و نقش موثری در سلامت عمومی هر فرد در درازمدت ایفا ميکند.
براي پيشگيري از بوي بد دهان معمولا چند مرتبه مسواك زدن در روز توصيه ميشود؟
حداقل دفعات مسواک زدن توصیه شده طی روز نیز برای کودکان و بزرگسالان 2 بار است (هربار با دقت کامل، عمل مسواک زدن روی تمامي دندانها و تمام سطوح انجام شود)؛ انجام مسواک قبل از صرف صبحانه و پس از شام از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. مسواک زدن پس از هر وعده غذایی میتواند در حفظ سلامت دهان و حذف بوهای بد و ناخواسته دهان موثر باشد. فراموش نكنيد كه مسواک زدن به طور متوسط 3 تا 5 دقیقه موثر تلقی میشود. بنابراين هر چه کمتر از آن باشد، مفید اما ناکافی و بیشتر از آن ضرورت ندارد. در ضمن جا دارد اشاره کنیم که براساس تحقیقات جدیدی که به عمل آمده است، توصیه به استفاده از مسواک تمیز و ترجیحا خشک همراه با خمیر دندان میشود؛ چراکه خیس کردن مسواک از قدرت ورود فشار آن به سطوح دندان کاسته و حجم زیادی از کف را همراه خمیر دندان ایجاد ميكند که فرد را ملزم به دفع آن میکند، در نهایت از فلوراید خمیر دندان استفاده کافی نمیشود. در ضمن مسواکهای خیس شده از طول عمر کمتری برخوردار هستند و حتی گاهی حامل میکروارگانیسمهای موجود در آب آشامیدنی خواهند بود که الزاما برای محیط دهان غیر بیماریزا نیستند، همچنین پرکردن دندان و ترمیم دندانهای پوسیده و حذف عفونتهای بین دندانی طبعا از گیر غذای بیشتر پیشگیری ميكند و این خود به وضوح میتواند در کاهش شدت و میزان بوهای بد متصاعد شده از دهان موثر باشد.
استفاده از آدامس یا خوشبوکنندههای دهان تا چه میزان در کاهش این عارضه موثر هستند؟
استفاده از آدامس و قرصهای خوشبوکننده در صورتی که عامل اصلی بوی بد دهان برطرف نشده باشد اثر موقت دارد و لازم است توجه همه را به این نکته جلب کنم که ترکیبات استفاده شده در اینگونه محصولات نیازمند دقت و توجه است، چراکه در برخی از افراد، مصرف موادی همچون قندهای الکلی از خانواده ساخارین مورد استفاده در آدامسهای بدون قند میتواند در عملکرد ارگانهای اصلی بدن فرد، تاثیرهای نامطلوبی بگذارد. در ضمن مصرف برخی از این محصولات در کودکان زیر 9 سال به خصوص دختران که سیستم جسمی و هورمونی حساستری دارند توصیه نمیشود، زیرا سیستم تولید مثل آنان متاثر از این داروها میشود و مصرف آن در درازمدت باعث نقص سیستم و عقیمیشان میشود.
فرزانه صدقی
