صداي هوش گياهان به گوش مي آيد

فکر نمي کنم انساني باشد که با شنيدن يک واقعه طبيعي، در بهت و حيرت فرو نرفته و اعتقادش به وجود نظم در کارگاه هستي چند برابر نشود؛ اما باورتان مي شود گياهاني که هميشه بي سروصدا در اطراف ما رشد مي کنند و بزرگ مي شوند و بسياري از ما کوچکترين توجهي هم به آنها نداريم ، از خود ما باهوش تر باشند؟
هر چند وجود هوش در گياهان دقيقا مطابق تعريفي نيست که براي هوش انسان بيان مي شود اما شايد بتوان گفت شيوه مقابله و برخورد با عوامل محيطي و عملکرد از طريق ژنها، قرنهاست که از گياهي به گياه ديگر منتقل شده است.
ويژگي هاي منحصر به فرد گياهان بشر را وا مي دارد تا گياهان را واجد هوشي اعجاب برانگيزتر از هوش انساني بدانند. محققان هر چه در تحقيقات خود بيشتر پيش مي روند در اين زمينه ها با شگفتي هاي باورنکردني تري مواجه مي شوند؛ اما هنوز هم بر سر اين که بايد اسم اين قابليت گياهان را برقراري ارتباط موثر و مفيد با محيط چه گذاشت متفق القول نيستند، اما دکتر طباطبايي ، عضو هيات علمي دانشگاه تهران مي گويد اين چيزي جز هوش نمي تواند باشد.
گياهان نيز مثل جانوران از سير تکاملي خاص گذر کرده و طي قرنها تغييراتي را در اندام و سازوکار خود ديده اند. شايد باورتان نشود اما بسياري از جنبه هاي تکامل گياهان حتي از حيوانات هم پيچيده تر است؛ هرچند گياهان از نظر تکلم ، حرکت و عکس العمل سريع و برخي مکانيسم هاي ديگر از حيوانات عقب تر هستند، ولي از لحاظ ترکيبات و فرآيندهاي شيميايي مثل توليد موادي که خاصيت دارويي دارند و ترکيبات ثانويه ناميده مي شوند از جانوران بسيار پيچيده تر عمل مي کنند.
نکته جالب اين که با وجود سيستم عصبي در جانوران فرآيند تصميم گيري در جانوران توجيه مشخص و بارزي دارد. دانشمندان علوم گياهي به اجماعي در ارتباط با منشا عکس العمل هاي گياهان و بذرهايشان به شرايط محيطي نرسيده اند و اين موضوع به معماي پيچيده اي براي گياه شناسان تبديل شده و مکانيسم تصميم هايي که گياه مي گيرد هنوز بدرستي تشخيص داده نشده است ، به عنوان مثال هنوز کاملا معلوم نيست که يک گياه چگونه حضور يک گياه متخاصم را کنار خود احساس مي کند و براي پيروز شدن در رقابت با آن از خود مواد سمي ترشح مي کند تا رشد گياه مجاور را کم کند. گياهان مي توانند خود را با شرايط اقليمي که هنوز نيامده است ، وفق دهند.
آنها هواشناس هاي خوبي هستند. بخوبي مي دانند که چه موقع بايد جوانه بزنند و چه موقع گل بدهند و چه موقع دانه هاي خود را پراکنده کنند و دانه ها مي دانند چگونه خود را به نقطه مساعد و مناسب براي جوانه زدن برسانند.
عوامل اقليمي و خاکي متعددي بر سازوکارهاي گياهان و تعيين محل سکونت آنها نقش دارند؛ ولي چه کسي مي داند که گياه اين معادله چند مجهولي را چگونه حل مي کند تا در يک شرايط خاصي يک واکنش را انجام بدهد يا نه و اگر انجام مي دهد با چه شدت و سرعتي؟ چگونه يک گياه خود را با شرايط اطراف خود سازگار مي کند؟ بعضي متخصصان اين واکنش هاي گياهان را به هوش گياهي تعبير مي کنند و گياهان را واجد چنين هوشي مي دانند.