عاشورا براساس تقویم شمسی چه روزی است؟

عاشورای سال ۶۱ هجری قمری با توجه به گاه‌شماری هجری قمری هلالی در واقع با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ هجری خورشیدی (۹ اکتبر ۶۸۰ میلادی) برابر می‌باشد. هرچند براساس گاه‌شماری هجری قمری قراردادی این روز با چهارشنبه، ۲۱ مهرماه خورشیدی (۱۰ اکتبر میلادی) همان سال تطبیق داده می‌شود.

واقعة تاريخی تاريخ قمری بر اساس تاريخ شمسی

ازدواج امام علی وحضرت فاطمه ۱ ذيحجه سال ۲ مصادف با جمعه ۷ خرداد سال ۳
ولادت امام حسن (ع) ۱۵ رمضان سال ۳ مصادف با پنجشنبه ۱۲ اسفند ۳
ولادت امام حسين (ع) سوم شعبان سال ۴ مصادف با چهارشنبه ۲۱ دی ۴
ولادت حضرت زينب (س) ۵ جمادی الاول ۵ مصادف با پنجشنبه ۱۳ مهر ۵
واقعة غديرخم ۱۸ ذيحجه سال ۱۰ مصادف با دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۰
رحلت پيامبر (ص) ۲۸ صفر سال ۱۱ مصادف با دوشنبه ۷ خرداد ۱۱

شهادت حضرت فاطمه (س) ۱۳ جمادی الاول ۱۱ مصادف با پنجشنبه ۱۸ مرداد ۱۱
شهادت حضرت فاطمه (س) ۳ جمادی الثانی ۱۱ مصادف با يکشنبه ۶ شهريور ۱۱
ولادت حضرت ابوالفضل ۴ شعبان سال ۲۶ مصادف با سه شنبه ۲۸ ارديبهشت۲۶
ولادت حضرت علی اکبر ۱۱ شعبان سال ۳۳ مصادف با جمعه ۱۹ اسفند ۳۲
ولادت امام سجاد (ع) ۵ شعبان سال ۳۸ مصادف با شنبه ۱۸ دی ۳۷

شهادت حضرت علی(ع) ۲۱ رمضان سال ۴ مصادف با جمعه ۱۲ بهمن ۳۹
شهادت امام حسن (ع) ۲۸ صفر سال ۵۰ مصادف با سه شنبه ۹ فروردين ۴۹
ولادت امام باقر (ع) ۱ رجب سال ۵۷ مصادف با شنبه ۲۲ ارديبهشت۵۶



مطابقت تاريخ قمری وقايع عاشورا با تقويم شمسی

مرگ معاويه ۱۵ رجب ۶۰ مصادف با شنبه ۴ ارديبهشت ۵۹
حرکت امام حسين به مکه ۲۸ رجب ۶۰ مصادف با جمعه ۱۷ ارديبهشت۵۹
ورود امام حسين به مکه ۳ شعبان ۶۰ مصادف با سه شنبه ۲۱ ارديبهشت۵۹
اعزام مسلم بن عقيل به کوفه ۱۵ رمضان ۶۰ مصادف با دوشنبه ۳۱ خرداد ۵۹
ورود مسلم بن عقيل به کوفه ۵ شوال ۶۰ مصادف با يکشنبه ۲۰ تير ۵۹
حرکت امام حسين به کوفه ۸ ذيحجه ۶۰ مصادف با شنبه ۲۰ شهريور۵۹
شهادت مسلم بن عقيل ۹ ذيحجه ۶۰ مصادف با يکشنبه ۲۱ شهريور ۵۹
به دار زدن ميثم تمار در کوفه ۲۲ ذيحجه ۶۰ مصادف با شنبه ۳ مهر ۵۹

شروع سال ۶۱ قمری اول محرم سال ۶۱ مصادف با دوشنبه ۱۲ مهر ۵۹
ورود امام حسين به کربلا ۲ محرم۶۱ مصادف با سه شنبه ۱۳ مهر ۵۹
ورود سپاه اِبن سعد به کربلا ۳ محرم ۶۱ مصادف با چهارشنبه ۱۴ مهر ۵۹
روز تاسوعا ۹ محرم ۶۱ مصادف با سه شنبه ۲۰ مهر ۵۹
عاشورا (شهادت امام حسين) ۱۰ محرم ۶۱ مصادف با چهارشنبه ۲۱ مهر ۵۹
ورود کاروان اسيران به کوفه ۱۲ محرم ۶۱ مصادف با جمعه ۲۳ مهر ۵۹
حرکت کاروان اسيران به شام ۱۹ محرم۶۱ مصادف با جمعه ۳۰ مهر ۵۹
ورود کاروان اسيران به شام ۱ صفر سال ۶۱ مصادف با سه شنبه ۱۱ آبان ۵۹
اربعين و روز ورود جابر به کربلا ۲۰ صفر سال ۶۱ مصادف با يکشنبه ۳۰ آبان ۵۹
وفات حضرت زينب در شام ۱۵ رجب ۶۲ مصادف با دوشنبه ۱۴ فروردين۶۱
قيام مختار ثقفی ۱۴ ربيع الاخر ۶۶ مصادف با جمعه ۲۹ آبان ۶۴

روش بررسی تاريخی و روايتی

با استفاده از نقل و قولها و روايتها و همچنين نتايج محاسبات ديگران نيز می توان به نتايج نسبی دست پيدا کرد. با توضيحی که در مقدمه آمده است، نتايج اين روش بر تاريخهای محاسباتی منطبق نيستند و اختلاف دارند که امری است طبيعی. ما بعضی از اين نکات را با ذکر منبع در زير آورده ايم:

۱- در کتاب ستارگان و کيهان نوردی (انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۲) صفحة ۱۵۸، اول محرم سالِ اول هجری قمری برابر با ۱۸ ژوئن سال ۶۲۲ ميلادی بيان شده است که حدود يکماه عقب تر از محاسبات ما در اين مقاله است (البته محاسباتی نشان می دهد که اين تاريخ چندان صحيح نمی باشد). بر طبق اين تاريخ اول محرم سال ۶۱ برابر با اول سپتامبر ۶۸۰ خواهد بود و عاشورا در روز دوشنبه ۲۲ شهريور سال ۵۹ شمسی محاسبه می شود.

۲- در کتاب مشهد الحسين (چاپ شده در حلب سوريه) به نقل از دکتر آستانة اصل، عاشورا مصادف با ۲۶ سپتامبر ۶۸۱ برابر با ۷ مهر ماه سال ۶۰ شمسی در روز پنج شنبه يا جمعه اتفاق افتاده است. که محاسبات نشان می دهد اين تاريخ بر ۱۰ محرم سال ۶۲ هجری منطبق تر است (البته برابر با روز شنبه ۹ مهر ۶۰ نه جمعه ۷ مهرماه!) يعنی يکسال جلوتر از زمان واقعی در نظر گرفته شده است!

۳- در کنکرة بررسی عبرتهای عاشورا ، مصاديق و ويژگی های خواص و عوام (دانشگاه تبريز ۲۰ مهرماه ۱۳۷۷)، از سوي سرهنگ فرهنگي بيان شد که عاشورای سال ۶۱ هجری قمری برابر با ۲۲ مهرماه سال ۵۹ هجری شمسی بوده است.

۴- در کتاب حماسة حسينی (جلد اول صفحة ۱۸۵) آمده است : عاشورای آنوقت ظاهرا اواخر خرداد بوده است. که با دلايل علمی اين مقاله، اين تاريخ رد می شود.

۵- در کتاب لهوف علی قتلی الطفوف (صفحة ۸۱) آمده است : حسين در روز سه شنبه سوم ذيحجه و به قولی روز چهار شنبه هشتم ذيحجه سال ۶۰ هجری از مکه خارج شد. اگر ذيحجه ۳۰ روزی باشد در نتيجه عاشورا پنجشنبه ويا دوشنبه خواهد بود(و گرنه اگر ذيحجه ۲۹ روزه باشد، عاشورا چهارشنبه و يا يکشنبه است)

۶- در کتاب لهوف علی قتلی الطفوف (صفحة ۸۵) امام حسين (ع) در روايتی به جنييان می گويند : شما در روز شنبه که عاشوراست نزد من بيائيد.

۷- در کتاب نفس المهموم (اثر شيخ عباس قمی) ترجمه علامه شعرانی (در پاورقی با توضيح مترجم) به نقل از حجت الاسلام سلطان زاده، عاشورا را اواسط مردادماه بيان کرده است.

۸- از نظر روز هفته بررسی های فوق نشان می دهند که تمام اخبار تاريخی نسبت به محاسبات نجومی سه روز جلوتر از محاسبات می باشند. که اين احتمال می رود تصحيح گريکوری در روز هفته نيز تأثير دارد.


همچنين محاسبات دقيق نجومی ديگر انجام شده است که پديده هاي نجومی برای محرم سال ۶۱ و در مکانی با مختصات شهر کربلا در زير بدست آمده است :

- در اول محرم سال ۶۱ فاصلة زمين تا خورشيد، دقيقا برابر با يک واحد نجومی بوده است (۶۲۶/۱۴۹ ميليون کيلومتر) و فاصلة کره ماه تا زمين در اوج خود يعنی ۴۰۶۰۰۰ کيلومتری قرار داشته است.
- ساعت ۱۵ و ۱۵ دقيقة بعد از ظهر روز تاسوعا (نهم محرم سال ۶۱)، ماه از آزيموت ۱۱۲ درجه در کربلا با فاز ۷۷ درصد روشنايي طلوع می کند(يعنی از حدود موقعيت اردوگاه عمر بن سعد و حوالی شط فرات نسبت به ناظری در خيمگاه امام حسين (ع) ماه طلوع می کند). و ۵۵ دقيقه بامداد عاشورا با فاز ۸۱ درصد روشنايي، غروب می کند و آسمان کربلا کاملا تيره و تار می گردد.
- طلوع سياره زهره در روز عاشورا (۱۰ محرم سال۶۱) ۳ ساعت قبل از طلوع خورشيد و دو ساعت بعد از غروب ماه در ساعت ۳ بامداد اتفاق افتاده است.

- خورشيد ساعت ۶ و ۷ دقيقة صبح عاشورا از آزيموت ۹۹ درجه (حدود شرق) در کربلا طلوع می کند. و در ساعت ۱۷ و ۳۰ دقيقه غروب آن در آزيموت ۵/۲۶۰ درجه (در پشت خيمگاه سوخته امام حسين ع) اتفاق می افتد.

- ماه در ساعت ۱۲ ظهر روز اول محرم سال ۶۱ وارد صورت فلکی عقرب می شود. و ساعت ۱۸ روز سوم محرم با ورود ماه به صورت فلکی قوس، از صورت فلکی عقرب خارج می شود. ماه از روز ۶ تا ۸ محرم در صورت فلکی جدی قرار دارد و سپس تا روز ۱۲ اُم محرم در صورت فلکی دلو قرار گرفته است.

- پديدة نجومی بسيار مهمی که اتفاق می افتد در روز ۶ محرم می باشد. در ساعت حدود ۱۸ ماه از فاصلة کمتر از ۱ درجة جنوب سيارات نپتون و مشتری (که کنار يکديگر قرار دارند) عبور می کند.
- در ابتدای رمضان سال ۶۰ قمری خورشيد می گيرد و در نيمة رمضان نيز ماه بطور کامل خسوف می کند.
- در ابتدای ربيع الاول سال ۶۱ قمری خورشيد مي گيرد و در نيمة ربيع الاول نيز ماه بطور کامل خسوف می کند.
- بر اساس اين محاسبات، امام حسين در روز چهار شنبه بدنيا آمده اند و در روز چهار شنبه به شهادت رسيده اند.


روشهاي مختلف بكار رفته در اين مقاله نشان مي دهد كه محرم سال ۶۱ هجري قمري در تاريخ اول اكتبر سال ۶۸۰ ميلادي شروع مي شود. و با دلايل كافي، انطباق اين تاريخ با ۱۲ مهر سال ۵۹ هجري شمسي مطابقت دارد.. لذا عاشورا و تاسوعا برابر با ۲۰ و ۲۱ مهرماه خواهد بود. با مطالب بيان شده در قسمت مقدمه، اين نتيجه نمي تواند اختلاف بيش از ۵ روز را داشته باشد. درنتيجه با يك برآورد خوب مي توان دريافت كه عاشورا و تاسوعا در ابتداي فصل پائيز و در مهرماه اتفاق افتاده است.

سلام و تسليت ايام محرم مطالب بسيار عالي بود از لطف شما ممنون و سپاسگزارم

سال گذشته تعدادی محدود از هیئات مذهبی( البته چند هیئت مذهبی از تهران)،برنامه ای را راه انداختند که تاکنون بی سابقه بوده است. این مجموعه ها بامحاسبه تاریخ شمسی عاشورای 61 هجری قمری ، روزی را به عنوان عاشورای شمسی ! اعلام نمودند و به عزاداری پرداختند.در رابطه با این برنامه و نامگذاری چند نکته حائز اهمیت است :

* این برنامه و نامگذاری چون در سطح محدودی اجراشد واکنش های چندانی را باخود نداشت و نوعا آنهایی هم که  مطلع شدند با این دلیل که : این هم مراسمی مذهبی مانند سایر مراسمهاست ! با بی تفاوتی از کنار این مسئله گذشتند. در حالیکه معمولا انحرافات از یک فعالیت و برنامه ای محدود و بی صدا شروع و با زمینه سازی و تبلیغات به فعالیتی همه گیر تبدیل می شود و باید از ابتدای جریان ، جلوی آن گرفته شود.

* اگر این برنامه ( من درآوردی ! ) فراگیر شود بدعتی نابخشودنی ست که باخود انحرافات بزرگتری را به دنبال خواهد داشت.درمورد این برنامه چندسوال از برگزارکننده گان آن قابل طرح است. بانیان عزیز این مراسمها : ایا جهت بررسی صحت وسقم این فعالیتتان مشورتی بابزرگان و علما داشته اید یا نه؟ مبانی نظری و دینیتان چه بوده است ؟ به نظرشما این ، شروعی کوچک برای انحرافاتی بزرگتر نخواهد بود؟ ، جریانی که کم کم مناسبات مذهبی را از روی جهل و ... ازماهها قمری به ماههای شمسی منتقل کند؟!!! اگر کارشما صحیح باشد بنابراین میتوان شب قدر راهم به چندشب دیگر باروایتهای مختلف شمسی منتقل کرد و باخیال آسوده به شب زنده داری پرداخت ؟!!! یا اینکه نه ! اصلا بیایید بامحاسبه شمسی ماه مبارک رمضان روزه ی روزهای سخت گرمای تابستان را به روزهای خنک پاییز انتقال دهیم! و یا به زائران خانه خدا اعلام کنیم ، جهت رفاه حال شما همه سال ایام حج تمتّع، به پاییزو زمستان منتقل خواهد و دیگرنیازی نیست در آن شلوغی ! در مکه و مدینه باشید!!! به نظرتان این کار شما باب خوبی برای تقدّس زدایی از ایّام الله و ... نیست! (خودتان فکرکنید چه اوضاعی میشود)

* با صرف نظر از تحلیل تبعات این برنامه ، باید به تفکر و اندیشه پشت این نوع نامگذاری ها توجه نمود( عقبه فکری).چه عللی باعث می شود که برخی به دنبال این سبک فعالیتها باشند! آیا فقط صرف داشتن یک نیت خیر میتواند مجوز چنین رفتارهایی باشد؟ چه دلایلی وجود دارد که برخی  خواهان این هستند که همه ایّام سال را شب های عزا اعلام کنند ؟! آیا کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا به این معناست که همه ایام سال را لباس سیاه بپوشیم و همه روزها را عاشورا و تعطیل اعلام کنیم!؟

*** البته نیازی به بیان نیست که توسل به امام حسین علیه السلام در هرلحظه و هر آن از بافضیلت ترین اعمال است و مطلب فوق الذکر درمقام اسیب شناسی مذهبی میباشد ، نه نفی مناسک و اعمال دینی همچون توسل و ...( دقت!)