رزمندگان سپاه اسلام براي آزاد سازي مناطق تحت اشغال‌و دفع تجاوز دشمن و به منظور دست‌يابي به اهداف والاي خود، اقدام‌به انجام عمليات كربلاي پنج در اين منطقه نمودند. اين عمليات در تاريخ نوزدهم دي ماه 1365 با رمز مبارك يازهرا(ع) در منطقه‌ي شلمچه و شرق بصره آغاز مي‌شود.
اهداف عمليات
منطقه شلمچه به لحاظ اهميت سياسي و نظامي آن، به عنوان يکي از معابر وصولي شهر بصره، همواره در زمره اهداف قواي نظامي جمهوري اسلامي ايران قرار داشت. در صورت تسلط بر اين منطقه، جمهوري اسلامي مي توانست برتري خود در جنگ را به اثبات برساند.
منطقه عمليات
منطقه عملياتي شلمچه که در جنوب شرقي شهر مهم بصره قرار گرفته و تقريبا نزديک ترين محور وصولي به اين شهر به شمار مي آيد، به مناطق و محورهاي زير محدود مي باشد:
از شمال، به آب گرفتگي جنوب زيد.
از شرق، به دژ مرزي ايران و عراق.
از جنوب، به رودخانه اروند و اروند صغير.
از غرب، به کانال زوجي و شهرهاي تنومه و الحارثه.
اين منطقه از تعداد زيادي نهر، کانال، خاکريز، جاده و .... تشکيل شده است که همه آن ها در بخش شمالي اروند قرار دارند. هم چنين، آب گرفتگيهاي متعددي در اين منطقه وجود دارند که از سوي ارتش عراق به عنوان موانعي در مقابل هر گونه نفوذ قواي جمهوري اسلامي ايجاد شده اند.
استعداد دشمن
منطقه عملياتي در حوزه پدافندي سپاه سوم عراق بود و سه لشکر 11 پياده، 5 مکانيزه و 3 زرهي در اين منطقه مستقر بودند.
با شروع عمليات، تعداد ديگري از لشکرهاي عراق به تدريج در منطقه عملياتي حضور يافتند. اين لشکرها عبارت بودند از:
الف – پياده:
: لشکرهاي 2، 4، 7، 8، 22، 32، 14، 15، 25، 18، 30، 29، 27، 28، 33، 20 و 35
ب – زرهي:
: لشکر هاي 6، 10 و 12.
ج – مکانيزه:
: لشکر 1.
د – گارد رياست جمهوري:
: لشکرهاي 1، 2، 3 و6.
در ذيل، تمام يگان هايي که به منطقه کربلاي 5 اعزام شدند، بر حسب تيپ آورده شده است:
الف – پياده:
: تيپ هاي 36، 4، 5، 29، 18، 19، 38، 39، 23، 22، 28، 45، 47، 48، 14، 44، 71، 72، 74، 75، 76، 78، 79، 81، 82، 83، 84، 88، 90، 91، 93، 94، 95، 96، 101، 102، 103، 105، 106، 107، 109، 111، 112، 113، 114، 116، 117، 118، 119، 120، 238، 412، 413، 417، 418، 421، 422، 423، 426، 428، 429، 430، 431، 435، 436، 437، 438، 439، 442، 443، 501 ، 502، 506، 603 ، 604، 605، 701، 702، 703، 704، 707، 801 و 805.
ب – زرهي:
: تيپ هاي 34، 6، 12، 26، 30، 16، 17، 42، 37 و50 و گردان تانک لشکر 11 پياده.
ج – مکانيزه:
: تيپ هاي 27، 8، 20، 15، 25، 24 و 46.
د – گارد رياست جمهوري:
: تيپ هاي 4، 5، 6، 7، 8، 16، 17 پياده، 2 و 10 زرهي، 3 نيروي مخصوص و 11 کماندو.
هـ – نيروهاي مخصوص:
: تيپ هاي 65، 66 و 68.
و – کماندو:
: تيپ هاي 1، 2 و 3 ستاد کل، هفت تيپ کماندويي از سپاه هاي هفت گانه و پنج گردان مستقل کماندو.
ز – توپخانه:
: 46 گردان.
قواي خودي
براساس موجودي 200 گردان نيرو، نحوه رزم به شکل زير طراحي شد:
قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌و� �له‌وسلم به عنوان قرارگاه مرکزي.
قرارگاه کربلا تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياء صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هدايت نيروهاي زير را به عهده داشت:
لشکر 25 کربلا.
لشکر 41 ثارالله عليه‌السلام.
لشکر 31 عاشورا.
تيپ مستقل 33 المهدي (عج).
تيپ مستقل 18 الغدير.
تيپ مستقل 48 فتح.
قرارگاه نجف تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌و� �له‌وسلم هدايت نيروهاي زير را بر عهده داشت:
لشکر 17 علي بن ابي طالب عليه‌السلام.
لشکر 5 نصر.
لشکر 105 قدس.
لشکر 155 ويژه شهدا.
لشکر 21 امام رضا عليه‌السلام.
تيپ مستقل 57 حضرت ابوالفضل عليه‌السلام.
تيپ مستقل 12 قائم (عج).
قرارگاه قدس تحت فرماندهي قرارگاه خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌و� �له‌وسلم هدايت نيروهاي زير را بر عهده داشت:
لشکر 27 محمد رسول الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .
لشکر 7 ولي عصر (عج).
لشکر 8 نجف اشرف.
لشکر 14 امام حسين عليه‌السلام.
لشکر 32 انصارالحسين عليه‌السلام.
تيپ مستقل 44 قمربني هاشم عليه‌السلام.
هم چنين، گردان مستقل 38 زرهي ذوالفقار، تيپ 20 زرهي رمضان و تيپ توپخانه 15 خرداد تحت امر قرارگاه خاتم الانبياء صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بودند. در مجموع، 24 گردان توپخانه، آماده آتش وجود داشت.
در جريان عمليات نيز قرارگاه عملياتي نوح و تيپ هاي مستقل 110 خاتم الانبياءصلي‌الله‌عليه‌و� �له‌وسلم و 22 بدر به نيروهاي عمل کننده ملحق شدند.
نتايج عمليات کربلاي 5
عبور از موانع نفوذ ناپذير دشمن در شرق بصره و حضور در حومه اين شهر به گونه اي اهميت يافت که متعاقب اين عمليات:
موقعيت سياسي و نظامي عراق تضعيف شد و در نتيجه حملات گسترده اين کشور به مراکز اقتصادي، صنعتي و مسکوني ايران بار ديگر آغاز شد.
اوضاع جبهه هاي نبرد به سود قواي نظامي ايران تثبيت شد و سپاه پاسداران يکي از ارزنده ترين تجارب نظامي خود را کسب کرد.
تلاش هاي بين المللي براي پايان دادن به جنگ افزايش يافته و به تصويب قطع نامه 598، که در آن براي اولين بار تا حدودي نظريات جمهوري اسلامي ايران لحاظ شده بود، در شوراي امنيت سازمان ملل انجاميد.
حضور گسترده نظامي امريکا و متحدين او در خليج فارس آغاز شد و يکي از هواپيماهاي مسافربري ايران توسط ناوگان امريکا ساقط گرديد.
تعدادي از حجاج بي دفاع ايران توسط رژيم سعودي به شهادت رسيدند.
آخرين آمار انهدام نيروي دشمن از شروع عمليات کربلاي 5 تا پس از عمليات تکميلي کربلاي 5 به شرح زير است:
1- مناطق و تاسيسات آزاد شده:
12 کيلومتر پيشروي به طرف بصره و آزاد کردن 150 کيلومتر مربع.
آزاد سازي پاسگاه هاي بوبيان، شلمچه، کوت سواري و خين.
آزاد سازي 14 کيلومتر از جاده آسفالته شلمچه – بصره.
آزاد سازي جزاير بوارين، فياض و ام الطويل.
آزاد سازي 11 قرارگاه تيپ ارتش عراق.
آزاد سازي روستاهاي خرنوبيه، سعيديه، حنين، سليمانيه، هسجان، جاسم.
عبور از کانال ماهي گيري، نهر دوعيجي و جاسم.
استقرار در 10 کيلومتري بصره.
تصرف درياچه بوبيان و بخشي از کانال ماهي.
2- تجهيزات منهدم شده دشمن:
بيش از 80 فروند هواپيما.
700 دستگاه تانک و نفربر.
250 قبضه توپ صحرايي و ضد هوايي.
صدها قبضه انواع ادوات نيمه سنگين.
1500 دستگاه خودرو.
400 دستگاه انواع ادوات مهندسي و رزمي.
مقدار زيادي سلاح سبک و مهمات.
در اين عمليات 81 تيپ و گردان مستقل دشمن منهدم و 24 تيپ و گردان مستقل نيز آسيب کلي ديدند و تعداد 40 هزار نفر کشته يا زخمي و 270 نفر نيز اسير شدند.
