به مناسبت روز نوجوان ما سراغ برخي از مديران گروه و برنامه‌سازان تلويزيون رفتيم و اين سوال را با آنها مطرح كرديم كه سهم نوجوانان از برنامه‌هاي تلويزيون چقدر است؟ آيا توليد و پخش دو برنامه براي اين گروه از مخاطبان در ميان اين همه شبكه تلويزيوني كافي است؟
هنجار شکنی ممنوع
فرهاد مختاري، مدير گروه نوجوان شبكه دو در پاسخ به اين پرسش كه نوجوانان تا چه ميزان مخاطب برنامه‌هاي شبكه دو هستند، به جام‌جم گفت: بنا به آمار مركز تحقيقات سازمان صدا و سيما برخي برنامه‌ها بيننده بيشتري دارد و بعضي برنامه‌ها كمتر، اما به نظر خود من نوجوانان در شبكه دو خيلي حق انتخاب ندارند، به‌دليل اين‌كه تنها برنامه‌اي كه ويژه آنها پخش مي‌شود، برنامه بهار نارنج به تهيه‌كنندگي نويد محمودي است.
وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا تعداد برنامه‌هاي مختص براي نوجوانان آن هم در شبكه‌اي كه به عنوان شبكه كودك، نوجوان و خانواده تعريف شده، كم است؟ گفت: گروه نوجوان اين شبكه فقط يك برنامه دارد، اما گروه معارف برنامه بچه‌هاي مسجد را پخش مي‌كند كه مخاطبان زيادي هم دارد.
مختاري با ذكر اين نكته كه او خرداد ماه مسووليت گروه نوجوان را به عهده گرفته است، گفت: با برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته نوجوانان بزودي شاهد تنوع برنامه‌ها در شبكه دو خواهند بود.
مدير گروه نوجوان شبكه دو با اشاره به برنامه‌هاي آماده پخش گفت: برنامه دنياي هيجان‌انگيز كار به تهيه‌كنندگي آراد حسن‌زاده ويژه نوجوانان آماده پخش است. برنامه روستاي ما هم به تهيه‌كنندگي جواد خاني توليد شده است. هدف از توليد اين برنامه قائل شدن سهمي براي روستاييان است تا نوجوانان با رنگ و روي طبيعت بيشتر آشنا شوند. اين برنامه ويژه گروه سني يازده تا پانزده سال است و به احتمال زياد دي ماه پخش مي‌شود.
مختاري در پاسخ به اين پرسش كه تا چه ميزان تصويري كه از نوجوان در تلويزيون ارائه مي‌شود با تصوير واقعي او در جامعه تطابق دارد؟ گفت: تا آن جايي كه هنجارشكني نشود ما تصوير واقعي نوجوانان را به نمايش مي‌گذاريم در برنامه شش‌تايي‌ها از ادبيات نوجوانان استفاده مي‌كنيم. مثلا به جاي دوست داري، مي‌گوييم دوس داري! ما نمي‌خواهيم خودمان را همرنگ نوجوانان كنيم. ادبيات، نوع لباس، دكور و... در برنامه شش‌تايي ها تا حدودي شبيه علايق نوجوانان است، اما قرار نيست برنامه نوجوانان كاملا كپي‌برداري از اصل باشد.
وي ادامه داد: ساخت برنامه براي نوجوانان كار دشواري است، اما تلاش مي‌كنيم تنوع برنامه‌ها را افزايش بدهيم. برنامه نيم‌رخ زماني نيازهاي نوجوانان را پاسخ مي‌داد، ولي همين برنامه اگر اكنون پخش شود، ديگر جواب نمي‌دهد. بنابراين هدف ما توليد برنامه‌هاي تخصصي‌تر و متنوع‌تر است.
با نوجوانان بايد منطقي بود
نويد محمودي تهيه‌كننده برنامه‌هاي «بهار نارنج» در شبكه دو و «مثبت من» در شبكه تهران در ارزيابي برنامه‌هاي نوجوانان تلويزيون به جام‌جم گفت: يكي از ايراداتي كه مي‌توان به برنامه‌هاي نوجوانان گرفت اين است كه از جوانان به عنوان مجري برنامه نوجوان استفاده مي‌شود، به همين دليل اين مجريان نمي‌توانند با مخاطبان اين برنامه‌ها ارتباط موثري برقرار كنند. دليل موفقيت برنامه‌اي مانند «نيم‌رخ» كه در دهه 70 پخش مي‌شد، اين بود كه گفتار حسين رفيعي، اميرحسين مدرس و كاميار اسماعيلي كه مجريان برنامه نيم‌رخ بودند به نوجوانان نزديك بود.
وي با ذكر اين نكته كه نوجوانان نسبت به اجتماع جلوتر هستند، افزود: به همين دليل نوجوانان امروز براحتي هر برنامه‌اي را نمي‌پذيرند. متاسفانه برنامه‌سازان هنوز با تفكرات خودشان براي اين گروه برنامه‌سازي مي‌كنند، به همين دليل برخي برنامه‌ها مورد توجه نوجوانان قرار نمي‌گيرد. اين در حالي است كه شوراي نوجوانان در سازمان صدا و سيما وجود دارد و برنامه‌سازان مي‌توانند از اين شوراها نهايت استفاده را ببرند.
محمودي درباره ساختار و محتواي برنامه‌هايي كه مي‌توانند مورد توجه نوجوانان قرار گيرند، گفت: برنامه بايد ريتم تند داشته باشد و در زمان كوتاه اطلاعات زيادي را منتقل كند. البته با نوجوان امروز بايد منطقي حرف بزنيم تا بتوانيم ارتباط مناسبي با او برقرار كنيم.
اين تهيه‌كننده تحقيق و پژوهش را لازمه برنامه‌سازي براي نوجوانان دانست و افزود: من قبل از ساخت هر برنامه‌اي به مدارس مي‌روم و با پرسش نامه‌هايي كه در اختيار بچه‌ها مي‌گذارم با سليقه آنها آشنا مي‌شوم. بچه‌ها صادقانه درباره خواسته‌هايشان صحبت مي‌كنند و ما مي‌توانيم براحتي حرف‌هاي دل آنها را در برنامه منعكس كنيم. در مجموع در ساخت برخي برنامه‌ها براي نوجوانان موفق بوديم و در بعضي برنامه‌ها نه.
تريبون آزاد براي نوجوانان
محبوبه سميعي زفرقندي مدير گروه كودك و نوجوان شبكه تهران درباره اين‌كه تا چه ميزان سعي مي‌كنند برنامه‌هاي اين شبكه با لحن و گفتار نوجوانان نزديك باشد، گفت: تلاش مي‌كنيم در ساخت برنامه‌ها، نوجوانان را دخيل كنيم، به همين دليل مجري و گزارشگر برنامه نوجوان هستند تا تعامل خوبي با نوجوانان برقرار شود. در برنامه مثبت من ادبيات نوجوانان ساري و جاري است.
وي با ذكر اين نكته كه در برنامه‌هاي نوجوانان هيچ چيز به آنها ديكته نمي‌شود، توضيح داد: ما سعي مي‌كنيم تريبون آزاد براي آنها فراهم كنيم تا براحتي حرف‌هايشان را بزنند. به همين دليل هر هفته براي برنامه مثبت من اتاق فكر تشكيل مي‌دهيم تا با حضور روان شناسان، رفتارشناسان و كارشناسان نقاط قوت و ضعف برنامه را بررسي كرده و اشكالات را برطرف كنيم.
سميعي درباره برنامه‌هاي جديد اين گروه گفت: براي روز نوجوان ويژه برنامه «مثبت من» را پخش مي‌كنيم. مسابقه «هفت‌خوان فردا» در مرحله تحقيق و نگارش است. براي ايام دهه فجر هم سريال «سال‌هاي حادثه» را در ده قسمت 45 دقيقه‌اي توليد مي‌كنيم كه روزهاي پاياني تصويربرداري را مي‌گذراند. داستان اين سريال درباره نامه يك پسر بچه به امام (ره) است. اين سريال ويژه كودكان و نوجوانان است.
محدوديت در شعر و موسيقي
سهيلا جدلي كه برنامه‌هاي «دخترانه» و «دوستانه» را براي نوجوانان تهيه كرده است و اين روزها برنامه «دختر من» را در حال پخش از شبكه دو دارد، درباره تصويري كه از نوجوانان در تلويزيون ارائه مي‌شود و همخواني آن با واقعيت به جام‌جم گفت: نوجوانان شور و حال خاصي دارند. آنها پر انرژي هستند و ميل به قهرمان شدن، دارند. ما در زمينه شعر و موسيقي محدوديت داريم. برنامه نوجوان بايد ريتم تندي داشته باشد. بايد از رنگ‌ها بيشتر در برنامه‌ها استفاده كنيم. برنامه‌هاي ساكن و بي‌تحرك نمي‌توانند نظر نوجوانان را جلب كنند. اگر برنامه‌اي در استوديو توليد مي‌شود بايد دكور مناسب داشته باشد. هرچند در برخي از برنامه‌ها بايد آرامش را به مخاطب منتقل كنيم.
اين تهيه‌كننده درباره لحن و گفتار برنامه‌هايي كه براي نوجوان توليد مي‌شود، گفت: در برنامه دوستانه به ادبيات نوجوانان نزديك شديم. در اين برنامه ضمن اين‌كه به ادبيات نوجوانان مي‌پرداختيم، نشان مي‌داديم كه بايد نوجوانان به ادبيات فارسي هم احترام بگذارند و پيشينه خودشان را فراموش نكنند. براي جذابيت برنامه هم از بازيگري همچون يوسف تيموري استفاده كرده بوديم.
وي در خاتمه با اشاره به اين نكته كه ساخت برنامه براي نوجوانان كار سختي است، گفت: برنامه‌سازان قبل از توليد هر برنامه‌اي بايد تحقيقات لازم را انجام بدهند تا بتوانند نياز مخاطبان نوجوان را شناسايي و آنها را در برنامه منعكس كنند.
