اين انيميشن از سه شنبه هفته گذشته روي آنتن شبكه پويا رفت. شبهاي شيرين ميخواهد مسائل تربيتي شامل مهارتها، شناخت ابزار، آداب معاشرت، شناخت اشيا و ... را به كودكان آموزش دهد.
شبهاي شيرين مجموعه جديدي است كه هر قسمت داستان جداگانهاي را براي كودكان روايت ميكند؛ داستان هايي كه براساس قصههاي كوتاه محمد ميركياني، توسط فرخ يكدانه به نگارش درآمده است.
پيوند قصه گويي با خيالبافي كودكان
فرخ يكدانه كارگردان انيميشن شبهاي شيرين درباره ساخت اين مجموعه به جامجم گفت: هدف اوليه ما اين بود كه شبهاي شيرين بتواند با پخش شبانه نه تنها جايگزين مناسبي براي قصههاي مادر بزرگ باشد، بلكه ذهن كودكان را در ساعات خواب به پرواز درآورده و روي موضوعات آموزشي متمركز كند. در عين حال در پرداخت فيلمنامه و در فضاسازي گرافيكي سعي شده سليقه و نوع تفكر خاص مخاطبان هدف يعني بچههاي زير سن مدرسه مد نظر قرار گيرد.
وي با اشاره به اينكه روند توليد اين انيميشن تقريبا دو سال طول كشيد گفت: البته به دليل برنامهريزي فشرده توليد، نوشتن فيلمنامهها و طراحي استوري برد (بهعنوان مراحلي از پيش توليد) به ناچار به موازات توليد كار پيش رفت. كارگرداني 26 قسمت اول را من به عهده داشتم و قسمتهاي بعدي را خانم فرانك زحلي كارگرداني كردند.
يكدانه درباره وجه تمايز اين انيميشن با مجموعههاي مشابه گفت: يك وجه تمايز شبهاي شيرين اين است كه اين مجموعه مشخصا براي خردسالان ساخته شده و با توجه به زبان خاصي كه دارد كمتر نمونه مشابهي از آن را ميتوان در ميان توليدات پيشين داخلي ديد.
وي افزود: زماني كه فيلمنامه شبهاي شيرين را مينوشتيم اصرار داشتم كه از اصول قصه گويي براي كودكان و همچنين منطق و شوخيهاي كودكانه در برخورد با وقايع استفاده كنم و به جرات ميتوانم بگويم كه همدمي با پسرم «دانا» كه در آن دوره در همان مقطع سني بود، بيشترين تاثير را در درك درست من از ذهنيت كودكانه داشت.
وي گفت: هدف از ساخت اين مجموعه آموزش مسائل تربيتي، مهارتي و عاطفي به كودكان زير سن مدرسه است. موضوعاتي همچون آشنايي با اشيا و كاربرد آنها، آشنايي با حيوانات، آشنايي با صداها، احترام به بزرگترها، رعايت بهداشت، استفاده صحيح از ابزار، پرهيز از خطر و... كه اين موارد براي ايجاد ارتباط بهتر با مخاطب، به زبان كودكان، حيوانات يا اشيا بيان ميشود.
وي درباره راوي شبهاي شيرين گفت: راوي همه قسمتها خانم افشاري است. البته لزوم ثابت بودن راوي بسيار بديهي است چون كودك به اين شكل با صداي او ارتباط برقرار كرده و احساس نزديكي بيشتري با برنامه ميكند. انتخاب خانم افشاري بهدليل سرزندگي كه در صدايش وجود دارد صورت گرفت، صدايي با جنسي خاص كه ميتواند خردسالان را به ياد مربيان مهدكودك و تجربيات آموزشي شان با آنها بيندازد.
يكدانه درباره استفاده زياد از قالب طنز در روايت كار اضافه كرد: در انيميشن شبهاي شيرين به وفور از عنصر طنز استفاده شده، چرا كه طنز ريشه در شباهتها و مقايسه نتايج درست و غلط و گاه تناقضها دارد و كودكان با كنجكاوي ذاتيشان عاشق كشف اين روابط هستند.
اين كارگردان افزود: خط داستاني و قصههاي مجموعه شبهاي شيرين مشخصا از كتابي با همين عنوان نوشته آقاي ميركياني اقتباس شد. البته ابتدا قرار بود تمامي 111 داستان كتاب به انيميشن تبديل شود كه در نهايت 65 قسمت اول ساخته شد.
يكدانه: هدف اوليه ما اين بود كه شبهاي شيرين بتواند با پخش شبانه نه تنها جايگزين مناسبي براي قصههاي مادر بزرگ باشد، بلكه ذهن كودكان را در ساعات خواب به پرواز درآورده و بر روي موضوعات آموزشي متمركز كند
وي افزود: داستانهاي آقاي ميركياني بهدليل نوع كاربردشان كوتاه بودند و حداكثر ميتوانستيم انيميشنهايي با زمان تقريبي دو دقيقه از آنها بسازيم. بديهي است براي تبديل اين داستانها به انيميشنهاي 10 تا 12 دقيقهاي لازم بود تا هم به آنها شاخ و برگ داده شود (از لحاظ جزئيات وقايع، تعداد كاراكترها و حجم و نوع ديالوگها) و هم شاخصههاي دراماتيك و تصويري در آنها تقويت گردد.
قصهگويي، دايره واژگان كودكان را افزايش ميدهد
انيميشن شبهاي شيرين اقتباسي از كتابي به همين عنوان از محمد ميركياني است. ميركياني قصهگويي و قصهنويسي براي كودكان را از سال 61 آغاز كرد و تا سال 72 برنامه «ظهر جمعه» را در راديو تهيه ميكرد. او مدتي مدرس قصه گويي در كانون پرورش فكري بود و مدتي هم مدير گروه كودك شبكه يك و دو بود.
ميركياني درباره قصهگويي براي بچهها به جامجم گفت: مهمترين نياز پدران، مادران و آموزگاران ما دسترسي داشتن به متن قصه است. البته منظور قصه گويي است نه قصه خواني. قصهخواني معمولا كاري است كه در مراكز فرهنگي انجام ميدهند و با اين كار بچهها را علاقهمند به خواندن كتاب ميكنند. يعني كتابها را همان طور كه هست روخواني ميكنند. اما در قصهگويي متن قصه عاميانه ميشود و چيزهايي به آن اضافه و كم ميشود تا به قصههاي پدربزرگها و مادربزرگها نزديك شود.
وي درباره كتاب شبهاي شيرين گفت: هدف از نوشتن قصهها اين بود افرادي كه تجربه قصهگويي ندارند با خواندن اين متنها با اين موضوع آشنا شوند. البته در مواردي مثل قصه «سلام بزغاله» سعي كردم آن را به دو شكل متن روايي سالم و متن روايي شكسته روايت كنم تا تفاوت ميان قصهگويي و قصهخواني را نشان دهم.
وي اضافه كرد: مجموعه انيميشن شبهاي شيرين با هدف توليد يك مجموعه كامل پويانمايي برگرفته از قصههاي بچهها ساخته شده است. يكي از امتيازات فرهنگ اين مرز و بوم داشتن هنر قصهگويي است. روانشناسان معتقدند فرهنگ قصهخواني بايد دوباره احيا شود و شبهاي شيرين با اين هدف عمده يعني احياي دوباره فرهنگ قصهگويي در ميان خانوادهها تهيه شد. با ديدن اين مجموعه بچهها به قصه دلبستگي پيدا ميكنند و وقتي مادري براي بچهاش قصه ميگويد احساس و عاطفه خود را به او نزديك ميكند.
ميركياني ادامه داد: البته پيچيدگيهاي زندگي شهري و پيشرفت رسانههاي جمعي مثل اينترنت، ماهواره و تلويزيون بخش زيادي از نيازهاي انسان را برطرف كرده است، به همين دليل قصهگويي كمكم به حاشيه رفته چرا كه كاركرد خودش را به اين رسانههاي جمعي داد و ارتباطات رودررو بتدريج كمرنگ شد.
وي با اشاره به اينكه قصه گويي ميتواند به تقويت دايره واژگاني كودكان و خانوادهها كمك كند، افزود: كودكاني كه با شنيدن و خواندن قصه عادت كردهاند، راحتتر ميتوانند حرف بزنند و با ديگران ارتباط برقرار كنند. از آنجا كه انيميشن شبهاي شيرين نيز درباره كودكان پيشدبستاني است به بهترين نحو ميتواند مطالعه و شنيدن را در آنها نهادينه و آنها را براي ورود به مدرسه آماده كند. اين نويسنده درباره شباهت متن قصهها با انيميشن شبهاي شيرين گفت: طبيعتا وقتي يك داستان براي ساخت انيميشن انتخاب ميشود، تغييراتي ميكند. در مورد اين انيميشن نيز به همين صورت بود. ديالوگها و فضاي كلي داستان همان بود و تغييري نكرد اما طنز بيشتري به قصهها اضافه شد كه اين به سليقه كارگردان برمي گردد.
ميركياني درباره داستانهاي شبهاي شيرين اضافه كرد: اين داستانها هيچگونه خشونتي ندارند. نااميدي و ترس و نگراني به هيچ وجه در فضاي قصهها وجود ندارد و سعي كردم با اين قصهها دنياي دوست داشتنيتري را براي بچهها خلق كنم.
