نشست تخصصی «تربیت به کمک نمایش و تئاتر» ویژه نهمین جشنواره تئاتر ماه با حضور حسن دولت آبادی، استاد دانشگاه و مدیر دفتر تئاتر کودک و نوجوان حوزه هنری در سالن پلاتوی مرکز هنر های نمایشی حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش گروه دریافت خبر ایسنا، دولت آبادی در این نشست با بیان اینکه بعد از حضور آقای امینی در مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، واحد تئاتر کاربردی در این مرکز موضوعیت ویژهای پیدا کرده است، افزود: هدف از تئاتر کاربردی صرفا ارتباط با مخاطب عام نیست بلکه کارکردهای اخلاقی و اجتماعی تئاتر مد نظر است.
وی ادامه داد: این شاخه از تئاتر در قرن 20 توسط «اگوستو بوآل» پایه گذاری شد و در قرن 21 هم ما به طور جدی در پی پرداختن به آن هستیم.
این استاد دانشگاه پرداختن به جنبههای تربیتی تئاتر را جزئی از شاخه تئاتر کاربردی دانست و اظهار کرد: پیش از این در علم روانشناسی نیاز به تئاتر و نمایش احساس شده بود که هم در زمینه رفع نیازها و کاستی های روانشناسانه در افراد و هم به لحاظ تقویت انگیزه ها و رفتارهای مثبت در آن ها تلاش می کرد از نمایش و تئاتر سود برد.
این نمایشنامه نویس در ادامه گفت: این نوع کاربرد از نمایش و تئاتر در رفع کاستیهای رفتاری و تقویت انگیزههای روانی مثبت با عنوان «پسیکودرام» یا تئاتر درمانی شناخته شده است که خوشبختانه در تمام دنیا از جمله کشور ما شکل سنتی آن از پیش وجود داشته است.
دولت آبادی توضیح داد: وقتی می گوییم تئاتر درمانی و تربیت کودک به کمک تئاتر یا نمایش، منظور ما این نیست که مثلا با بیماری مواجه هستیم و قرار است او را درمان کنیم بلکه بیشتر تامین نیازهای رفتاری و برطرف کردن رفتارهای غیر صحیحی از جمله خجالت کشیدن، نداشتن اعتماد به نفس، بی نظم بودن و ... مد نظر ماست.
مدیر دفتر تئاتر کودک و نوجوان حوزه هنری با تمایز قائل شدن میان نمایش و تئاتر خاطر نشان کرد: نمایش تعریف عامی دارد و هر چیزی که امکان نمایش دادن آن وجود داشته باشد جزء نمایش قلمداد میشود، حرکاتی مانند رژه یا بازی فوتبال هم از این منظر یک نمایش است.
وی تصریح کرد: اما گاهی نمایش ساختار دراماتیک به خود میگیرد و نیروهای خیر و شر در بستر دراماتیکی به هم درگیر میشوندو این درگیری قرار است به نتیجه خاصی منجر شود، یعنی بنا بر نظر ارسطو در تئاتر دارای سه عنصر مقدمه، میانه و انتها یا نتیجهگیری هستیم که این عناصر سیر صعودی دارند و این سیر هم گاهی با گره های دراماتیکی پیش می رود.
این استاد دانشگاه وجود رفتارها، عکس العملها و پوستههای ثابت و تکرار شونده را از دیگر عوامل متمایز کننده بین نمایش و تئاتر خواند و گفت: در تئاتر با تیپها و رفتارهای تکرار شونده مواجهیم که در نمایش چندان مورد توجه نیستند.
وی ادامه داد: اگر چه این رفتارها و تیپها که تبدیل به کلیشه می شوند، در فرهنگهای متفاوت با هم فرق دارند اما به هر جهت در تئاتر این نوع تیپ ها و رفتارهای تکرار شونده به طور ثابت یافت میشود.
دولت آبادی در خصوص تاثیر تئاتر بر رفتار کودک گفت: بچهها مانند ساز هستند یعنی همانطور که گاهی ساز یک نوازنده از کوک خارج میشود و به اصطلاح از کوک در میرود، کودکان هم گاهی از کوک در میروند. هیچ نوازنده ای وقتی سازش از کوک خارج میشود آن را به دور نمیاندازد بلکه سعی میکند مجددا آن را کوک کند، والدین هم وظیفه دارند وقتی ساز کودکی درمیرود برای کوک کردن مجدد او اقدام کنند و در این زمینه یکی از روشهای موثر برای کوک کردن ساز کودکان نمایش و تئاتر است.
وی اضافه کرد: عموم رفتارهای والدین برای تربیت کودکان از جمله نگاه کردن، تشویق کردن، تنبیه کردن که معنایی جز محروم کردن ندارد، خود نوعی نمایش است و به طور کلی می توان گفت که اجرای حرکات نمایشی برای تربیت بچه ها حول محور آموزش می چرخد.
این صاحب نظر عرصه تئاتر با تاکید بر اهمیت جنبههای آموزشی نمایش و تئاتر در انسانها بویژه کودکان و نوجوانان ادامه داد: باید شرایط این آموزش از پیش فراهم شود تا امر آموزش برای کودک جا بیفتد؛ در ضمن این نوع آموزش باید با تکرار همراه باشد تا تاثیر مناسب خود را داشته باشد.
دولت آبادی مجموعه رفتارهای نمایشی را به دو بخش رفتارهای نمایشی والدین و رفتارهای نمایشی فرزندان تقسیم بندی کرد و گفت: در روند آموزش و تربیت این دو نوع رفتار با هم پیش می روند و والدین باید از عمل ها و عکس العمل ها به خوبی واقف باشند.
این پژوهشگر تداعی معانی را از مهمترین عناصر آموزشی در نمایش و تئاتر دانست و خاطر نشان کرد: وقتی آموزه یا رفتاری اخلاقی با الگوی نمایشی و از طریق تداعی معانی به کودک نتقل میشود هرگز از یاد او نخواهد رفت، و این از بهترین شیوههای آموزش است.
وی با بیان اینکه میان نمایش، تئاتر و افسانه با زندگی واقعی تفاوتهای عمدهای دارد، افزود: یکی از این تفاوتها آن است که ما از سرانجام زندگی واقعی اطلاعی نداریم ام آخر ماجرا در نمایش یا داستان معلوم است.
این نمایشنامه نویس ادامه داد: همچنین در تئاتر و داستان پایان مشخص و حساب شدهای وجود دارد و قرار است به نتایج اخلاقی خاصی نائل شویم اما ما از جزئیات زندگی و اتفاقات آن اطلاع دقیقی در دست نداریم، از این رو نتیجه در داستان و تئاتر در دست ماست ولی نتیجه در دومی به هیچ وجه مشخص نیست.
این استاد دانشگاه در این نشست تخصصی با بیان مثالهای متعددی شیوه های گوناگون تاثیرگذاری تربیتی بر کودکان و نوجوان را نشان داد و پیشنهاد کرد برای اصلاح برخی از عارضه های رفتاری فرزندانمان از اجرای نمایش و تئاتر در خانه استفاده کنیم.
دولت آبادی در پایان ابراز امیدواری کرد که روزی تئاتر بتواند به سلامت رفتاری در جامعه ما کمک شایانی کند.
*****
ایوت هاردی رییس مرکز بین الملل استیژ بین الملل و نمایند یونیما روز یکشنبه مهمان ویژه نهمین جشنواره تئاتر ماه است.
ایوت هاردی به دعوت استیژ ایران و جشنواره کودک همدان به ایران سفر کرده است و روز یکشنبه در دومین روز برگزاری نهمین جشنواره تئاتر ماه به دعوت دفتر تئاتر کودک و نوجوان حوزه هنری به تماشای آثار راه یافته بخش کودک و نوجوان خواهد نشست.
گفتنی است در نهمین جشنوارهی سراسری تئاتر ماه برای اولین بار، بخش نمایشهای کودک و نوجوان مجزا از دیگر بخشهای جشنواره برگزار خواهد شد و طی مراسمی مستقل، در روز دوشنبه 24مهرماه91 برگزیدگان خود را معرفی خواهد کرد. هیات داوران این بخش را حسن دولتآبادی، رضا فیاضی و اکرم قاسمپور تشکیل میدهند.
سازمان جهانی تئاتر برای کودک و نوجوان با نامم اختصاصی "استیژ" در سال 1965 در پاریس یا عضویت 25 کشور تاسیس شد و مقر فعلی این سازمان در کشور کرواسی است که در حال حاضر ایوت هاردی نماینده استژ آفریقای جنوبی ریاست این سازمان را بر عهده دارد.
لازم به ذکر است مرکز تئاتر کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در سال 52 به عضویت رسمی این سازمان در آمده است و در حال حاضز استیژ جهانی در 6 قاره با بیش از 86 عضو در حال فعالیت برای تئاتر کودکان میباشد.