دكتر صفيه عشوري مقدم، متخصص زنان و نازايي در گفتوگو با جامجم ميگويد: معمولا آقايان سلامت عمومي خود را در تائيد سلامت جنسي ملاك قرار ميدهند و به اين دليل از بررسيهاي تشخيصي مربوط به سلامت سيستم جنسيشان غفلت ميكنند، در حالي كه نيمي از مشكلات ناباروري مربوط به مردان ميشود.
مرز محدود تشخيص ناباروري
متخصصان نازايي تاكيد ميكنند كه آگاهي از توانايي براي بچهدار شدن حتي از طريق پيشرفتهترين راههاي تشخيصي، به طور قطعي ممكن نيست و فقط آگاهي از مجموعه عوامل خطر ميتواند هريك از زوجين را به سمت پيگيريهاي دقيقتر و در بسياري موارد رفع مشكل سوق دهد.
دكتر عشوري مقدم در اين باره ميگويد: نيمي از مشكلات ناباروري به مردان و نيم ديگر به خانمها مربوط ميشود، اما حتي از طريق بررسيهاي تشخيصي چون سونوگرافي رحم و تخمدان و آزمايش اسپرموگرام (تعداد و قدرت حركتي اسپرم) در آقايان باز هم نميتوان تمام موارد ناباروري را تشخيص داد. با اين حال يكي از اصليترين نشانههاي خطر باروري در خانمها داشتن قاعدگي نامنظم و بروز نشانههايي از تخمدان پليكيستيك است كه با درمانهاي دارويي قابل رفع است.
نشانههاي احتمالي ناباروري
دكتر عشوري مقدم با اشاره به اينكه نبود سلامت دستگاه تناسلي به مشكلات سيستم جنسي مردانه، مشكلات مربوط به انسداد لولههاي رحمي، نبود تخمكگذاري يا مشكلات مربوط به دهانه رحم و رحم بازميگردد، ميافزايد: به تعويق افتادن عادتهاي ماهانه يكي از اصليترين نشانههاي تخمكگذاري نامنظم در يك خانم است كه بايد هرچه سريعتر مورد بررسي و درمان قرار بگيرد. در برخي موارد نيز وجود سابقه سقط مكرر در افراد درجه يك خانواده ميتواند به عنوان يك عامل خطر محسوب شود.
اين متخصص زنان ادامه ميدهد: دردهاي شديد طي دوران قاعدگي يا وجود لكهبيني در زمانهاي نزديك اين دوران نيز بايد از لحاظ وجود بيماري آندومتريوز (در آندومتريوز بافتهايي همانند رحم در جاهايي از بدن و بيرون از رحم رشد ميكند) مورد بررسي قرار گيرد. گرچه اين نشانهها هميشه به معناي وجود اين بيماري نيست. البته داشتن سابقه عفونتهاي مكرر يا انجام جراحي داخل لگن و جراحي كيست تخمدان نيز ميتواند از دلايل عمده بروز ناباروري در يك خانم تلقي شود.
وقتي ناباروري مردانه ميشود
متخصصان نازايي تاكيد ميكنند حدود ۳۰ درصد مشكلات ناباروري به مردان مربوط ميشود. به بيان ديگر گرچه مردان ميليونها اسپرم در روز توليد ميكنند، اما عوامل بيروني مانند بالا رفتن درجه حرارت محيط، ابتلا به برخي بيماريهاي تبدار، مصرف دخانيات و مواد مخدر و ابتلا به ديابت به دنبال چاقي ميتواند سلامت اسپرمها را تحت تاثير قرار دهد و از آنجا كه حدود ۷۵ روز طول ميكشد تا اسپرم رشد كند، آسيب رسيدن به آن ميتواند بر قدرت ناباروري مردان تاثير بگذارد.
بررسي سلامت جنسي مردانه
به گفته متخصصان نازايي، همان اندازه كه قدرت باروري خانمها مهم است، سلامت سلولهاي جنسي مردان نيز اهميت دارد. معمولا آقايان از بررسيهاي تشخيصي مربوط به سلامت سيستم جنسيشان غفلت ميكنند، در حالي كه نيمي از مشكلات ناباروري مربوط به مردان ميشود.
دكتر عشوري مقدم با اشاره به اينكه اكثر مردان از انجام بررسيهاي مربوط به تائيد سلامت باروريشان طفره ميروند و بهرهگيري از درمانهاي موثر را با تاخير مواجه ميكنند، ميگويد: برخي از علل ناباروري در مردان هيچ نشانه و علامت خاصي ندارد و تنها با بررسي تاريخچه ابتلا به برخي بيماريها يا انجام برخي مشاغل پرخطر بازميگردد.
به عنوان مثال ابتلا به بيماري اوريون در سنين نوجواني يا سابقه جراحي بيضه يا وارد شدن ضربه به بيضهها ميتواند از عوامل ناباروري مردان محسوب شود. وي ميافزايد: تماس با مواد سمي و فلزات سنگين چون جيوه و سرب يا اشعه و مواد راديواكتيو، كار كردن در محيطهاي بسيار گرم مانند نانواييها ميتواند در بروز ناباروري موثر باشد. البته از وجود سابقه ناباروري در خانواده درجه اول نيز نبايد غافل شد، چون ناباروري در برخي موارد جنبه ارثي دارد.
چاقي، دشمن باروري
چاقي و داشتن اضافه وزن نهتنها به دليل اثرات منفي كه بر تناسب اندام ميگذارد، بلكه به دليل تبعاتي كه بر سيستم متابوليكي بدن دارد، يعني احتمال بروز بيماري ديابت، چربي و فشار خون را افزايش ميدهد و بر كاركرد قلب و كليهها نيز اثر منفي دارد، از نقطه نظر عوامل ناباروري قابل بررسي است.
به گفته دكتر عشوري مقدم، چاقي چه در خانمها و چه مردان، بدون شك از عوامل خطر باروري محسوب ميشود و بر اين اساس داشتن تغذيه سالم و اصولي و بهرهگيري از برنامه تحركي منظم، رمز حفظ سلامت باروري نيز محسوب ميشود.
پونه شيرازي