شهرستان هریس

نگاهی گذرا به شهرستان هریس
شهرستان هريس حدود 6/2377 كيلومترمربع مساحت دارد و از جنوب به شهرستان بستان آباد، از شرق به شهرستان هاي سراب و مشكين شهر، از غرب به شهرستان تبريز و از شمال به شهرستان های اهر و ورزقان محدود است. اين شهرستان حدود 2/3 درصد كل وسعت استان آذربايجان شرقي را تشکیل می دهد.
جغرافیای طبیعی شهرستان هریس
حدود 70 درصد از وسعت اين شهرستان را اراضي جلگه اي و 30 درصد آن را مناطق كوهستاني تشكيل مي دهند. پست ترين نقاط آن 1500 متر و مرتفع ترين آن 3143 متر از سطح درياارتفاع دارد.
آب و هوا:شهرستانهريس در مرتفعات داراي كليماي استيپي سرد و در نقاط پست يعني كناره تلخه رود داراي كليماي مديترانه اي است كه به طور كلي داراي زمستان هاي سرد ويخبندان و تابستان هاي ملايم مي باشد. متوسط درجه حرارت حداقل 25- درزمستان و حداكثر 35 درجه در تابستان مي باشد. متوسط بارندگي سالانه شهرستان 35 ميلي متر بوده كه غالباً 87 ميلي متر آن در پاييز و 90 ميلي متر درزمستان و 172 ميلي متر در بهار و يك ميلي متر در تابستان نازل مي گردد.
پوشش گیاهی:شهرستان هريس به لحاظ قرار گرفتن در دامنه كوه هاي بزغوش، سابلاغ داغ، آق داغ وقوشاداغ و با داشتن حدود 70% خاك جلگه اي از مناطق مستعد كشاورزي مي باشد. قسمتي از اين مناطق و بلندي هاي آن سرسبز و داراي مرتفع درجه يك و دو بوده وهرسال از 15 خرداد ماه تا 15 شهريور ماه پذيراي تقريباً 7000 خانوار عشايرمي باشد كه در دامه كوه ها و مراتع به دامداري مشغول مي شوند.
ارتفاعات مهم و پستی و بلندی ها: مهم ترين كوه ها و ارتفاعات منطقه بدین شرح هستند: رشته كوه هاي بزغوش، سابلاغ داغ، آق داغ و قوشاداغ با قله اي به ارتفاع 3143 متر در شمال هريس و در حد فاصل دو شهرستان اهر و هريس در امتداد شرق به غرب واقع شده و مرز مشترك حوضه آبريز ارس و تلخه رود بوده است. كوه آيناخلي كه از شمال شرقي به جنوب غربي در بخش خواجه كشيده شده و حداكثر ارتفاع آن 2873 متر است. كوه پيرداغ كه با ارتفاع 2852 متر در منتهي اليه غرب شهرستان هريس واقع شده و از ارتفاعات مشرف به روستاي نهند در بخش خواجه مي باشد.
منابع آبی: منابع تامين آب هاي منطقه عمدتاً از باران هاي بهاره و پاييزه و ذوب برف هاي زمستاني و قسمتي نيز از جاري شدن آب چشمه هاي طبيعي است. علاوه از آن جريان پر آب رودخانه تلخه رود ( آجي چاي كه از ارتفاعات سبلان – قوشا داغ – آنياخلي – آق داغ و بزغوش و دامنه هاي شمالي سهند سرچشمه گرفته و در قسمت جنوبي از شرق به طرف غرب جريان دارد كه از منابع آب هاي سطح الارض محسوب مي شود. از رودخانه هاي مهم منطقه مي توان به رودخانه هريس – رودخانه زرنق – رودخانه اوجان چاي و مسيل مينق – خلج و نمرور اشاره نمود.

تقسیمات کشوری
براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی و خواجه)، 6 دهستان و 5 نقطه شهری به نام های هریس، بخشایش، زرنق، کلوانق و خواجه می‌باشد.
جمعیت
در آخرین سرشماري سال 1385، جميعيت شهرستان هریس در حدود 626،67 نفر بوده است.
جغرافیای تاریخی شهرستان هریس
هريس يكی از قديمی ترين مناطق آذربايجان شرقی است. در وقف نامه ربع رشيدی نامبسياری ازآبادی های آذربايجان آمده است و نشان می دهد كه پاره ای از‌ آن ها (نظير هريس) در قرن های هفتم و هشتم هجری قصبه هايی آباد و بزرگ بودهاند. چند بنای تاريخی مهم از دوره ی فرمان روايی ايلخانان و جانشينان آناندر اين بخش به جای مانده است كه عبارتند از: بقعه شيخ اسحاق (در روستایخانقاه خانمرود) گورستان مينق، گورستان هيق، گورستان گوور، مسجد سنگی جمال‌آباد، و مسجد اسنق (مربوط به قرن هشتم هجری). هريس يكی از قديمی ترينمراكز صنعت فرش در آذربايجان و ايران است و فرش های «مرز بلند» آن شهرتجهانی دارند.
آثار تاریخی و دیدنی شهرستان هریس
چشمه های هریس: چشمه ی آب معدنی آن،آبشار شیرلان و طبیعت بکر آن، آبشار اسماعیل کندی، آبشار بلند و زیبایدربند گوراوان، کوه ساپلاغ، چشمه سوقالخان و ... .
شیران و مینق: شيران یکی از روستاهای قديمي استان آذربایجان شرقی است که در دهستان خانمرود بخش مرکزی شهرستان هریس شهرستان هریس واقع شده‌است. مينق نيزیکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان بدوستان شرقی بخش مرکزی شهرستان هریس شهرستان هریس واقع شده‌است.
بقعه شیخ اسحاق: در ساحل جنوبي رودخانه كوچك روستاي خانمرود واقع در شهرستان هريس بقعه آجري مستطيل شكل به ابعاد 6× 5/13 متر با ازاره هاي سنگي و ديوار هاي آجري قرار دارد كه مردم محل آنرا بقعه شيخ اسحاق مينامند. تاريخ احداث بنا را با توجه به گورستان مجاور و شيوه معماري ميتوان به دوره صفويه نسبت داد. اين بنا از سه قسمت تشكيل يافته است : ايوان ـ مسجد ـ مقبره. ايوان مشرف به شمال و داراي دو ستون چوبي است. مسجد به شكل مستطيل و با پوشش تخت چوبي به ابعاد 5/6 × 5/4 متر و نهايتاً مقبره كه در جنوبي ترين قسمت بنا واقع شده و آسمانه آن گنبد كروي بلندي به ارتفاع تقريبي 11 متر ميباشد. در قسمت بالاي ورودي سنگ نبشته اي به خط ثلث وجود دارد كه نام باني آن است و امروزه قسمتي از آن از بين رفته است. مقبره در گورستان قديمي روستاي خانقاه واقع شده كه سنگ قبرهاي باقيمانده از پركارترين آثار حجاري قرون 9 و 10 ميباشد. 
اقتصاد
اقتصاد منطقه بيشتر به كشاورزي ( زراعت، باغداري، صيفي كاري) و دامداري و صنايع دستي متكيبوده و موارد متفرقه در درجات بعدي قرار دارند.
فرش
در رابطه با فرش شهرستان می توان گفت که در هریس هیجده گونه نقشه فرش وجود دارد که این از جاری بودن فرش در خون این دیار خبر می دهد فرش دستباف هریس آوازه جهانی دارد که در موزه های آلمان و فرانسه ،امریکا می توان یافت 

کشاورزی
كشاورزي بهترين بخش اقتصادي منطقه است و بيشترين جمعيت فعال را در خود جاي داده و سهم عمده اي در تامين درآمد خانوارها دارد. كشاورزي منطقه شيوه توليد معيشتي و نيمه سنتي و نيمه مكانيزه است و اغلب بهره برداري ها از منابع آب و خاك به صورت تلفيقي از زراعت و دامداري است. بيشترين سطح اراضي زيركشت در كشاورزي به گندم اختصاص دارد و به ترتيب جو و علوفه و حبوبات و صيفي جات پياز، سيب زميني، در درجات بعدي كشيت قرار دارند.
با توجه به اين كه اقتصاد منطقه در درجه اول به كشاورزي متكي است اكثريت قريب به اتفاق ساكنين منطقه يا مستقيماً از محل امور كشاورزي امرار معاش مي نمايند و يا در رابطه مستقيم با فرآورده ها و امور جنبي آن اشتغال دارند. لذا حدود 90 درصد نيروي فعال ( خانوار) در اين بخش شاغل بوده كه عموماً مصرف خانوار از اين محل تامين و مازاد بر ميزان مصرف خانوار از طريق شركت تعاوني روستايي و يا ساير افراد متفرقه در بازارها فروش رسيده و نيازمندي هاي خانوار به كالاهاي ديگر از اين محل تامين مي گردد.
صنعت
منطقه هريس فاقد كارخانه و كارگاه و شهرك صنعتي بوده ولي اخيراً از سوي اداره كل صنايعشهرك هاي صنايع در جهت مطالعه و شناسايي زمين هاي مناسب اقداماتي صورت گرفته واهالي روستاهاي مينك و بيلوردي و شهر زرنق از اين امر به خوبي استقبال كرده و شهركصنعتي در حال احداث و تكميل مي باشد.