بهشت و دوزخ

بهشت
1. شرط اشتیاق به بهشت.
من اشتاق الی الجنه سلا عن الشهوات. (حكمت 31)
كسی كه مشتاق بهشت است، از شهوات و تمایلات نفسانی خارج شود.
2. نزدیك تر به بهشت
احذروا عبادالله الموت و قربه، و اعدوا له عدته، فانه یاتی بامر عظیم، و خطب جلیل، بخیر لا یكون معه شر ابدا. او شر لا یكون معه خیر ابدا. فمن اقرب الی الجنه من عاملها! و من اقرب الی النار من عاملها!. (نامه 27)
ای بندگان خدا! از مرگ و نزدیك بودن: حذر كنید و آنچه آماده كردم آن، هنگام مرگ ضرورت دارد، از قبیل اطاعت از اوامر الهی و انجام اعمال نیك و ترك منهیات الهی) تهیه نمایید كه به راستی مرگ امری عظیم و كاری بزرگ با خود برای انسان می آورد، اگر با خیر و خوشی فرا رسد، چنان خیری است كه هرگز شری با آن نخواهد بود و اگر با شر و ناخوشی، فراز آید، شری است كه هیچ گاه خیری با آن همراه نمی گردد. بنابراین چه كسی نزدیك تر است به بهشت، از آن كس كه برای رسیدن به آن به عمل می پردازد؟ و چه كسی نزدیك تر است به دوزخ از آن كس كه برای رفتن به طرف آن عمل می كند؟
3. جایگاه فردوس
الجنه تحت اطراف العوالی!. (خطبه 124)
بهشت در سایه نیزه هاست.
4. اعمال شایسته بهشت
اعملوا للجنه عملها. (خطبه 132)
عملی را كه شایسته ورود به بهشت است انجام بدهید.
5. جانبهای انسان
الا حر یدع هذه اللماظه لا هلها؟ انه لیس لا نفسكم ثمن الا الجنُه، فلا تبیعوها الا بها. (حكمت 456)
آیا آزاد مردی نیست كه این خرده غذایی لا به لای دندان ها را برای اهلش ‍ واگذارد، بدانید كه جان بهای شما جز بهشت نیست، پس آن را جز به بهشت مفروشید.
6. صدق نیت و بهشت
ان الله سبحانه یدخل بصدق النیه و السریره الصالحه من یشا من عباده الجنه. (حكمت 42)
خداوند سبحان هر یك از بندگانش را كه بخواهد به خاطر صدق نیت و باطن پاكش داخل بهشت می كند.
7. دیده دلی به سوی بهشت
فلو رمیت ببصر قلبك نحو ما یوصف لك منها لعزفت نفسك عن بدائع ما اخرج الی الدنیا من شهواتها و لذاتها، و زخارف مناظرها، و لذهلت بالفكر فی اصطفاق اشجار غیبت عروقها فی كثبان المسك علی سواحل انهارها ... فلو شغلت قلبك ایها المستمع بالوصول الی ما یهجم علیك من تلك المناظر المونقه، لزهقت نفسك شوقا الیها، و لتحملت من مجلسی هذا الی مجاروه اهل القبور استعجالا بها. (خطبه 165)
اگر دیده دلت را به سویی آنچه از بهشت برای تو وصف می شود بیافكنی، هر آینه نفس تو از خواهش ها و خوشی ها و زیب و زیورهای مناظر دنیا دوری كند و با اندیشیدن در جنبش شاخه های درختانی كه بركنار جوی های بهشت ریشه های آن ها در تپه های مشك پنهان است حیران و سرگشته شود ... ای شنونده ! اگر دل خود را برای رسیدن به این منظره های دل انگیز مشغول داری، جانت از شوق آن برآید و برای رسیدن هر چه زودتر به آن ها از همین مجلس من به همسایگی خفتگان در گورها روی.
8. كار و یاد برای معاد
طوبی لمن ذكر المعاد، و عمل للحساب و قنع بالكفاف، و رضی عن الله. (حكمت 46)
خوشا به حال كسی كه به یاد معاد است و برای روز حساب قیامت كار كند و به مقدار معیشت قناعت نماید و از خدا راضی و خشنود باشد.
9. وصف بهشت
درجات متفاضلات، و منازل متفاوتات، لا ینقطع نعیمها، و لا یظعن مقیمها، و لا یهرم خالدها. (خطبه 85)
بهشت در درجاتی است، یكی برتر از دیگری و منزل هایی است یكی متفاوت با دیگری، نعمت هایش پایان نمی پذیرد و اقامت كننده در آن كوچ نمی كند و جاویدان در آن پیر نمی شود و ساكن در آن بینوا نمی گردد.
10. جایگاه حق
لا و من اكله الحق فالی الجنته و من اكله الباطل فالی النار. (نامه 17)
آگاه باشید، كسی كه بر حق است جایگاهش بهشت و كسی كه به راه باطل می رود به جانب آتش رهسپار است.
11. بدترین خوبی و بهترین بدی
ما خیر بخیر بعده النار، و ما شر بشر بعده الجنه. (حكمت 387)
آن خوبی كه در پی آن آتش باشد، خوب نیست و آن بدی كه به دنبالش ‍ بهشت باشد، بد نیست.
12. سرنوشت خیرین و مفرطین
الجنه غایه السابقین، و النار غایه المفرطین. (خطبه 157)
بهشت، نهایت سرنوشت سبقت جویان (بر خیرات) است و آتش سرنوشت تفریط گران (در خطا و انحراف.)
13. حقارت هر نعمتی در برابر نعمات بهشت
كل نعیم دون الجنه فهو محقور، و كلی بلا دون النار عافیه. (حكمت 387)
هر نعمتی در برابر بهشت حقیر و ناچیز است و هر بلایی در برابر دوزخ عافیت و آسایش است.
14. پیرامون بهشت و دوزخ
ان الجنته حفت بالمكاره و ان النار حفت بالشهوات. (خطبه 176)
پیرامون بهشت را ناگواری ها و پیرامون آتش را شهوات فرا گرفته است.
15. جایگاه بهشت
الجنه تحت اطراف العوالی!. (خطبه 124)
بهشت زیر سایه نیزه ها است.
16. اطاعت از اوامر الهی
هیهات! لا یخدع الله عن جنته، و لا تنال مرضاته الا بطاعته. (خطبه 129)
هیهات! خداوند درباره بهشت جاویدش فریب داده نمی شود و به خشنودی او رسیده نمی شود مگر از طریق اطاعتش.
دوزخ ‌
17. كافی ترین پاداش و مناسب ترین كیفر
كی بالجنه ثوابا و نوالا، و كفی بالنار عقابا و وبالا!. (خطبه 83)
بهشت برین برای پاداش نیكوكاران كافی است و دوزخ، مناسب ترین كیفر و سختی بدكاران است.
18. بهترین نعمت های و بدترین بلاها
ما خیر بخیر بعده النار، و ما شر بشر بعده الجنه و كل نعیم دون الجنه فهو محقور، و كل بلا دون النار عافیه. (حكمت 387)
آن خوبی كه جهنم به دنبال دارد (در واقع) خوبی نیست و آن بدی كه بهشت در پی آن باشد، بدی نیست و هر نعمتی در برابر بهشت كوچك و هر بلایی در برابر جهنم عافیت و آسایش است.
19. حذر از عذاب الهی
(عباد الله) فاحذروا نارا قعرها بعید، و حرها شدید، و عذابها جدید. دار لیس فیها رحمه و لا تسمع فیها دعوه، و لا تفرج فیها كربه. (نامه 27)
ای بندگان خدا از آتشی كه ژرفایش زیاد و حرارتش شدید و عذابش تازه است، بر حذر باشید! آن جا سرایی است كه رحمت الهی در آن نیست و به درخواست كسی گوش داده نمی شود و هیچ اندوهی در آن بر طرف نمی گردد.
20. از عذاب الهی ایمن مباش !
لا تامنن علی خیر هذه الامه عذاب الله لقولك تعالی: فلا یامن مكر الله الا القوم الخاسرون. (حكمت 377)
بر بهترین فرد این امت از عذاب خدا ایمن مباش؛ زیرا خدای بزرگ می فرماید: از مكر و كیفر خدا جز مردم زیانكار خود را ایمن نپندارند.
21. جهنم، آتش غضب الهی
یا عقیل! اتئن من حدیده احماها انسانها للعبه، و تجرنی الی نار سجرها جبارها لغضبه! اتئن من الاذی و لا ائن من لظی؟!. (خطبه 224)
ای عقیل! از آهنی كه انسانی آن را به بازیچه سرخ كرده است می نالی و مرا به سوی آتشی كه خدای جبار به خشم خود افروخته است می كشانی !؟تو از این رنج می نالی و من از عذاب ننالم؟!
22. آتش جهنم
ماخسر المشقه وراها العقاب، اربح الدعُه معها الامان من النار. (حكمت 37)
چه زیانبار است مشقتی كه به دنبال آن عذاب است و چه سودمند آسایشی كه قرین امان از جهنم است.
23. عظمت و سختی كیفر
فو الله لو حننتم حنین الوله العجال، و دعوتم بهدیل الحمام، و جارتم جؤ آر متبتلی الرهبان، و خرجتم الی الله من الاموال و الاولاد، التماس القربهُ الیه - فی ارتفاع درجه عنده، او غفران سیئه احصتها كتبه و حفظتها رسله - لكان قلیلا فیما ارجو لكم من ثوابه، و اخاف علیكم من عقابه. (خطبه 52)
به خدا سوگند، اگر مانند شترهای بچه مرده فریاد كنید و مانند كبوتران ناله زنید و همانند دیر نشینان زاری كنید و مال دنیا و اولادش را بگذارید و بروید كه به خدا نزدیك تر گردید و درجه شما افزایش یابد و یا گناهی كه در نامه عمل شما ثبت گردید و نگهبانان خدا آن را حفظ كرده اند، بخشیده شود، نسبت به آنچه من برای شما به آن امیدوارم كم است و از عقاب و كیفر آن برای شما می ترسم.
24. طالب و گریزان خواب
الا و انی لم ار كالجنه نام طالبها، و لا كالنار نام هاربها. (خطبه 28)
هان! من چیزی مانند بهشت ندیده ام كه جوینده اش خواب باشد و نه مانند دوزخ كه گریزان از آن در خواب باشد.
25. غافل نبودن از كیفر
فی صفه الله سبحانه - : لا یشغله عضب عن رحمه، و لا تولهه رحمه عن عقاب. (خطبه 195)
در وصف خدای سبحان می فرماید: هیچ خشمی او را از مهری باز نمی دارد و هیچ مهری او را از كیفر غافل نمی سازد.
26. خیر دوزخی
ما خیر بخیر بعده النار. (حكمت 387)
خیری كه دوزخ به دنبالش است خیر نیست.
27. دوری از آتش اخروی
اعلموا انه لیس لهذا الجلد الرقیق صبر علی النار، فارحموا نفوسكم فانكم قد جربتموها فی مصائب الدنیا، افرایتم جزع احدكم من الشوكه تصیبه، و العثره تدمیه، و الرمضا تحرقه؟ فكیف اذا كان بین طابقین من نار، ضجیع حجر، و قرین شیطان؟. (خطبه 183)
بدانید كه این پوست نازك را یارای آتش نیست، پس به خود رحم كنید! شما در مصیبت ها و گرفتاری های دنیا آتش را آزموده اید. آیا دیده اید كه وقتی خاری به بدن یكی از شما می خلد، یا به زمین می خورد و خونی می شود و یا شن های داغ پایش را می سوزاند چگونه بی تابی می كند؟! پس چگونه خواهد بود اگر میان دو لایه از آتش قرار گیرد و همبسترش سنگ و همدمش ‍ شیطان باشد؟!
28. جایگاه بد معصیتكاران
اما اهل المعصیه فانزلهم شردار، و غل الایدی الی الاعناق، و قرن النواصی بالاقدام، و البشهم سرابیل القطران، و مقطعات النیران . فی عذاب قد اشتد حره ... .(خطبه 109)
در خطبه ای كه وصف قیمامت فرمود:
و اما معصیتكاران خداوند آنان را به بدترین جایگاه فرود آورده و دست های آنان را به گردنشان بسته و پیشانی آنان را ته پاهایشان نزدیك می نماید و پیراهن های قطران و لباس هایی از آتشش به آنها بپوشاند، در عذابی كه حرارتش بسیار سخت است.
29. دل مردگان جهنمی
من كثر كلامه كثر خطؤه، و من كثر خطوه قل حیاؤه، و من قل حیاؤه قل ورعه، و من قل ورعه مات قلبه، و من مات قلبه دخل النار. (حكمت 349)
كسی كه پر گوید بسیار به خطا رود و كسی كه زیاد خطا كرد، شرم و حیایش كم شود و كسی كه حیایش اندك شد، پارسایی اش كم گردد و كسی كه پارسایی اش كم شد، دل مرده شود و كسی كه دل مرده شد داخل جهنم شود.