باوري وجود دارد مبني بر اينکه «سويا بخوريد تا دچار مشکلات ناشي از يائسگي نشويد.» چرا؟ چون سويا استروژن گياهي دارد و جايگزين هورمون‌هاي کاهش‌يافته مي‌شود. اما همين هورمون ممکن است باعث بروز سرطان پستان در برخي از افراد شود. اين نظريه برخي از دانشمندان بود که به تازگي خلاف آن مشاهده شده است...
وقتي زمان يائسگي فرامي‌رسد، تخمدان‌ها ديگر استروژن توليد نمي‌کنند. توقف توليد هورمون استروژن در کوتاه‌مدت سبب بروز گرگرفتگي مي‌شود و در بلندمدت مي‌تواند زمينه را براي بروز بيماري‌هاي قلبي فراهم کند. براي مقابله با اين موارد معمولا پزشکان به زنان يائسه هورموندرماني را پيشنهاد مي‌کنند و عده‌اي نيز به سمت داروهاي گياهي جذب مي‌شوند. تقريبا در دنيا نزديک به 300 گياه وجود دارد که حاوي ايزوفلاون‌ها هستند. ايزوفلاون‌ها نوعي استروژن گياهي هستند که ساختار شيميايي آنها شبيه به هورمون استروژن زنانه است. از ميان اين 300 گياه، سويا بهترين است. تحقيقات روي فوايد اين گياه و تاثير مثبت آن بر از بين بردن يا کم شدن عوارض يائسگي به دوران پس از جنگ جهاني دوم بازمي‌گردد.
در آن دوران، گروهي از محققان متوجه شدند عوارض يائسگي در زنان ژاپني مهاجر بيش از عوارض يائسگي در ژاپني‌هاي ساکن کشورشان است. بررسي‌ها نشان داد تغيير رژيم غذايي و به ويژه قطع مصرف سويا عامل اصلي اين موضوع بوده است.
سويا موجب سرطان پستان مي‌شود؟
اگرچه سويا به عنوان ماده‌اي مفيد براي زنان يائسه شناخته شده، برخي تحقيقات نشان داده است از آنجا که سويا حاوي مولکول‌هايي شبيه به استروژن است، تنظيمات هورموني را بر هم ريخته و زمينه را براي بروز سرطان‌هاي وابسته به هورمون‌ها به ويژه سرطان پستان افزايش مي‌دهد اما تحقيقات دقيق‌تر روشن کرد گر چه درمان‌هاي هورموني با پايه استروژن قوي مي‌تواند احتمال ابتلا به سرطان‌پستان را 15 تا 40 درصد افزايش دهد، فيتواستروژن يا استروژن گياهي موجود در سويا 1000 برابر ضعيف‌تر از استروژن‌هاي طبيعي است و نمي‌تواند موجب بروز سرطان پستان شود. از سوي ديگر عامل ديگر موجود در سويا همانند مواد ضدرگ‌سازي عمل کرده و مانع از رشد تومورهاي سرطاني مي‌شوند. در سال 2006، گزارشي در مجله ملي سرطان به چاپ رسيد که در آن تمامي تحقيقات مربوط به سويا و سرطان پستان تحليل شده بود و نتيجه اين بود که مصرف سويا سبب کاهش احتمال ابتلا به سرطان مي‌شود اما در مصرف مکمل‌ها بايد دقت کرد زيرا مصرف مکمل‌هاي حاوي سويا مي‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزايش دهد.
محققان 25هزار زن 40 تا 69 ساله ژاپني را به مدت 10 سال و نيم تحت بررسي قرار دادند و بعد ميزان ژنيستتين را در خون 144 زن مبتلا شده به سرطان پستان و 288 زن سالم مقايسه کردند. بررسي‌ها نشان داد زناني که ميزان ژنيستتين در خون آنها بالاست، سه برابر کمتر از زناني که ميزان ژنيستتين در خون‌شان پايين است، به سرطان پستان مبتلا مي‌شوند.جالب‌تر آنکه محققان مشاهده کردند که تنها بالا بردن ژنيستتين در خون در پي مصرف موادي نظير سويا خطر سرطان‌پستان را کاهش مي‌داد و برعکس مصرف آن به شکل مکمل خطر سرطان را افزايش مي‌داد.
مطالعات نشان داده است اکثر خانم‌ها به دليل خون‌ريزي‌هاي نامنظمي که در جريان استفاده از هورموندرماني جايگزيني يا اچ‌آر‌تي خصوصا در شکل دوره‌اي آن پيش مي‌آيد، راغب به استفاده از هورموندرماني نيستند. ساير مواردي که باعث کاهش پذيرش هورموندرماني مي‌شود، حساسيت پستان‌ها، افزايش وزن، تحريک‌پذيري و افسردگي است. همچنين ترس از ابتلا به سرطان‌پستان يا رحم از علل مهم نپذيرفتن اين نوع درمان است. در 50 تا 94 درصد مواردي که مداوم از روش استروژن- پروژسترون استفاده مي‌کنند، بعد از 6 ماه يا بيشتر آمنوره يا قطع عادات ماهانه صورت مي‌گيرد.
در زنان يائسه، استفاده مداوم از هورموندرماني جايگزين باعث کاهش علايم يائسگي از قبيل گرگرفتگي و بي‌خوابي مي‌شود. همچنين اين درمان از بروز پوکي استخوان جلوگيري کرده و از رشد بي‌رويه آندومتر، جلوگيري مي‌کند. اما در مورد پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي‌عروقي، درمان با استروژن اثر مطلوبي روي عوامل خطرساز بيماري‌هاي قلبي‌عروقي دارد و به نظر نمي‌رسد اثر محافظتي داشته باشد. در حال حاضر از روش ترکيب داروهاي استروژن و پروژسترون به صورت مداوم در خانم‌هايي استفاده مي‌شود که دو سال يا بيشتر است که دچار يائسگي شده‌اند. البته ترجيحا توصيه مي‌شود زناني که نزديک به دوره يائسگي يا در اين دوره هستند از روش دوره‌اي هورموندرماني بهره بگيرند و به تدريج آن را به درمان دايمي تبديل کنند.
