حال آن كه برخي از مردم براي كاهش وزن، مدت فشرده‌اي به باشگاه مراجعه و بعد از آن، ورزش را از برنامه روزانه‌شان حذف مي‌كنند.
ورزش نياز به برنامه‌ريزي سالانه دارد، به اين دليل نمي‌توان آن را فقط در يك فصل خاص شروع كرد و در همان فصل پايان داد. حال پرسش اين است كه چگونه مي‌توان در كنار يك ورزش خوب از آسيب‌ها جلوگيري كرد؟
دكتر رضا سعيدي، كارشناس طب ورزش با تاكيد بر اين‌كه ورزش افراد صرفا در فصول خاصي از سال، عادت اشتباهي است به جام‌جم مي‌گويد: افرادي كه چنين خصوصيتي دارند، معمولا غيرحرفه‌اي هستند. تمرينات سنگين ورزشي و قطع ناگهاني آن، سيستم بدن را با مشكل مواجه مي‌سازد. در طول مدت ورزش با افزايش سوخت و ساز، بدن فرد عادات تغذيه‌اي جديدي پيدا مي‌كند و كالري بيشتري دريافت مي‌كند. بعد از مدتي با حذف ورزش بعضي افراد مانند گذشته كالري بيشتري مصرف كرده و به دليل نداشتن فعاليت، دچار اضافه‌وزن مي‌شوند كه اين خود مي‌تواند خطرناك باشد. ورزش افراد نيازمند برنامه‌ريزي با رويكرد سالانه است. بهتر است ورزش از سطوح پايين‌تر آغاز و تا سطوح بالاتر ادامه يابد.
اختلال در تناسب اندام
به گفته دكتر سعيدي، گاهي افراد با برنامه‌هاي تمريني غيرعلمي و غيرحرفه‌اي، نه‌تنها باعث ايجاد اختلال در تناسب اندام خود مي‌شوند، بلكه بافت‌هاي مختلف بدن را دچار آسيب مي‌كنند. همچنين هر رشته ورزشي، تناسب اندام و تناسب بافتي خاص خود را مي‌طلبد.
وي با تاكيد بر اين‌كه بحث فيزيولوژي در خانم‌ها مهم است، مي‌گويد: با توجه به اين‌كه وضع هورمون‌هاي جنسي و دستگاه توليدمثل بانوان نسبت به آقايان متفاوت است، انجام ورزش‌هاي سنگين از‌سوي‌خانم‌ها ممكن است آنها را دچار عوارضي كند، در حالي كه يك مرد ورزشكار دچار آن عوارض نمي‌شود.
اختلال در تعادل هورمون‌ها
با توجه به اين‌كه بيماري پوكي استخوان تهديدي جدي براي زنان محسوب مي‌شود، يكي از عوامل تاثيرگذار ورزش تعادل هورمون‌هاست.
دكتر سعيدي مي‌گويد: ورزش در ايجاد تعادل هورموني موثر است، از طرف ديگر ورزش سنگين يا بيش‌تمريني در ورزشكاران مي‌تواند اين تعادل را برهم زده و باعث بروز مشكلات فراواني شود.
زانوان آسيب‌پذير
اگرچه مطالعات آماري كامل و دقيقي در ايران صورت نگرفته است، ولي به طور كلي شايع‌ترين عضو آسيب‌ديده در ورزش زانوست.
وي توصيه مي‌كند: در ورزش‌هاي مختلف احتمال بروز آسيب درقسمت‌هاي مختلف زانو متفاوت است. اولين توصيه براي كاهش ميزان آسيب زانو، تقويت عضلات اطراف زانو، بخصوص عضله چهارسر ران است. تقويت اين عضله، ميزان بروز آسيب‌هاي زانو را كاهش مي‌دهد. همچنين استفاده از زانوبندها، مي‌تواند اين عضو را در وضع بهتري قرار دهد.
كفش غيراستاندارد
دكتر سعيدي با اشاره به اين‌كه در هر ورزشي استفاده از كفش مناسب و استاندارد ضرورت دارد، مي‌گويد: كفش استاندارد از بروز آسيب‌هاي حاد و مزمن پيشگيري مي‌كند.
ممكن است افراد دچار آسيب حاد نشوند، اما در طولاني‌مدت بر اثر استفاده از كفش نامناسب اين اتفاق خواهد افتاد.
يكي از نكات مهم در هر ورزشي، گرم كردن بدن قبل از ورزش و سرد كردن آن بعد از ورزش است؛ رعايت اين مساله قبل از شروع تمرين در كاهش بروز آسيب موثر است.
كاهش ايمني بدن
وي درخصوص عدم تناسب ورزش و نامطلوب بودن تغذيه مي‌گويد: «براي انجام ورزش موثر و مناسب، نياز به تغذيه مناسب يعني گرفتن كالري كافي است. تغذيه خوب نداشتن شايد در كوتاه‌مدت تاثيري نداشته باشد، اما در بلندمدت فرد ورزشكار را با مشكل مواجه خواهد كرد. كمبود ويتامين‌ها و آنتي‌اكسيدان‌ها ايمني بدن را كاهش مي‌دهد. سيستم ايمني بدن ورزشكاراني كه در فصل خاص ورزش سنگين انجام مي‌دهند با رعايت نكردن موارد تغذيه‌اي با‌ضعف مواجه مي‌شود و بدن‌شان مستعد بروز انواع بيماري‌ها مي‌شود، تحت اين شرايط فرآيند ترميم آسيب‌ها نيز با تاخير مواجه مي‌شود.
نقش بي‌بديل تغذيه
به گفته دكتر سعيدي، معمولا براساس رشته ورزشي انتخابي، توصيه‌هاي ورزشي به افراد متفاوت است، در كنار مربي ورزشي كه تكنيك‌ها و تاكتيك‌ها را آموزش مي‌دهد، لازم است ورزشكاران از مشاوره تغذيه‌اي لازم بهره‌مند شوند.
به طور كلي، فرد ورزشكار بهتر است از غذاهاي كم‌چرب، كم‌پروتئين و غني از نشاسته استفاده كند. بهتر است فاصله بين يك وعده غذايي و ورزش چهار ساعت و فاصله بين ميان‌وعده و ورزش حداقل دو ساعت باشد.
مكمل‌هاي غذايي
وي تاكيد مي‌كند: ورزشكاران غيرحرفه‌اي نبايد بصورت خودسرانه و بدون مشاوره پزشك از مكمل‌ها استفاده كنند. مكمل غذايي تيغه دولبه است و به همان اندازه كه كمك مي‌كند، مي‌تواند بشدت مضر باشد و آسيب‌هاي جدي به‌ارگان‌هاي حياتي بدن وارد كند.
