این گزارش به بررسی اجمالی مشهورترین نمایشگاههای کتاب دنیا میپردازد. از تخصصیترین آنها گرفته تا نمایشگاههایی با رویدادهای ویژه برای هر بازدیدکننده و نمایشگاههایی متاثر از بیداری اسلامی.
آنچه که در این گزارش میآید مروری مختصر بر تقویم برخی از مهمترین نمایشگاههای تخصصی و بین المللی کتاب است که به صورت مرتب در گوشه و کنار دنیا برگزار میشود. هر یک از این نمایشگاهها با تمرکز بر گروه خاص مخاطبان یا مخاطبان عام برگزار میشود ما در این گزارش هر یک از این 13 نمایشگاه را به همراه تصاویری از این نمایشگاهها معرفی میکنیم تا مخاطبان ایرانی با فضای نمایشگاههای کتاب در دیگر کشورها آشنا شوند.
1. نمایشگاه بین المللی کتاب ابوظبی (بیست و دومین دوره آن، از 28 مارس تا 2 آوریل 2012، 9 تا 14 فروردین 1391 برگزار شد)؛ این نمایشگاه که از مهمترین نمایشگاههای کتاب منطقه خاورمیانه است و با همکاری نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت برگزار میشود، در سال 2011، میزبان 850 ناشر از حدود 60 کشور بود.
این نمایشگاه در سال 2012 با تمرکز بر ناشران بریتانیایی برگزار شد. لازم به ذکر است که نمایشگاه کتاب ابوظبی که تخصصیترین نمایشگاه کتاب در دنیای عرب است، در چهار سال گذشته، نگاه ویژهای به نشر کتاب کودک داشته است. هدف این بخش، تشویق کودکان به کتابخوانی به عنوان فعالیتی برای لذت، کشف و یادگیری است.
نمایشگاه بین المللی کتاب ابوظبی
2. نمایشگاه کتاب لندن (چهل و یکمین دوره آن از 16 تا 18 آوریل، 28 نت 30 فروردین 91 و در سال 2012برگزار شد.) این نمایشگاه به عنوان مهمترین نمایشگاه کتاب بهاره اروپا و بزرگترین رویداد صنعت نشر بریتانیا امسال میزبان بیش از 23 هزار شخصیت حرفهای در عرصه نشر بود که بیش از 100 کشور جهان راهی این نمایشگاه شدند. امسال در این نمایشگاه، بازار کتاب کشور چین مرکز توجه قرار داشت.
یکی از بازدید کنندگان نمایشگاه کتاب لندن در حال مشاهده نسخههای خطی و نایاب
نمایشگاه بین المللی کتاب لندن
*نمایشگاه توکیو و تمرکز بر ادبیات داستانی
3. نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو: (نوزدهمین دوره آن از 5 تا 8 جولای، 15 تا 18 تیر 1391 در توکیوی ژاپن برگزار شد)؛ این نمایشگاه که دومین نمایشگاه بزرگ جهان شناخته میشود با تمرکز بر ادبیات داستانی، کتابهای تجاری و کتابهای الکترونیکی و مانگا (کارتون ژاپنی) برپا میشود. در سال 2011 تمرکز این نمایشگاه بر کشور اسپانیا بود و توانست 88 هزار و 767 نفر از 23 کشور را به خود جذب کند. نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو دومین بازار بزرگ نشر جهان است که هر ساله در ماه جولای برگزار میشود. در واقع این نمایشگاه به عنوان شاخصترین رویداد نشر آسیا محل اصلی تجارت نشر برای وارد کنندگان و کتابفروشان و فرصت خوبی برای حرفهایهای صنعت نشر است تا تجارت خود را در آسیا گسترش دهند.
مراسم جالب افتتاحیه نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو
برای مثال، نمایشگاه 2008 کتاب توکیو میزبان 763 غرفه نمایشگاهی از 31 کشور بود که 61هزار و384 بازدیدکننده داشت. نمایشگاه 2009 کتاب توکیو نیز با جذب 17هزار و 495 ناشر و نماینده ادبی از 9 تا 12 جولای برگزار شد. همچنین نمایشگاه جهانی نشر دیجیتال 2009 همزمان با نمایشگاه 2009 کتاب توکیو در مرکز ابداعات و فناوری های نوین در توکیو برگزار شد.
در حاشیه نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو
بخش هنر تزیین کتاب در نمایشگاه کتاب توکیو
4. نمایشگاه بین المللی کتاب پکن: (نوزدهمین دوره آن، از 29 آگوست تا 2 سپتامبر، 29 مرداد تا 12 شهریور 91، برگزار میشود)؛ نمایشگاه کتاب چین از بزرگترین نمایشگاههای آسیاست که با توجه به تقاضای زیاد مخاطبان به بازار کتابهای انگلیسی زبان، در مرکز توجه ناشران جهانی قرار دارد. هر سال حدود 200 هزار نفر از چهرههای متخصص صنعت نشر و چاپ در این نمایشگاه شرکت میکنند. این نمایشگاه هر سال در روز چهارم خود به روی بازدید کنندگان عام گشوده میشود. نمایشگاه پکن در سال 2012، بر حوزه کتابهای الکترونیک تمرکز دارد و هلند میهمان افتخاری آن است.
*نمایشگاه فرانکفورت و برنامههای جانبی فرهنگی
5. نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت_ آلمان: (شصت و چهارمین دوره آن از 20 تا 14 اکتبر، 19 تا 23 مهر 91 برگزار میشود)؛ این نمایشگاه که بزرگترین گردهمایی ناشران و نویسندگان سراسر جهان است، در سال 2011 میزبان 7هزار و384 شرکت از 106 کشور بود و 3هزار و200 رویداد فرهنگی در آن اجرا شد. در این رویدادها بیش از 280 هزار نفر شرکت کردند. این گردهمایی بزرگ فرهنگی هر سال بر حوزه کتاب، بازی های ویدئویی، تلویزیون و سینما متمرکز میشود. علاوه بر موضوع کتابهای الکترونیکی، چالش بازار کتاب سنتی و رقبای جدید نیز از موضوعهای مورد بررسی در این نمایشگاه است.
یکی از غرفهها در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
بخش جنبی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در معرفی فرهنگ دیگر کشورها
نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت
*بوک اکسپو و جذب حداکثری نویسندگان سرشناس!
6. نمایشگاه کتاب آمریکا: (بوک اکسپو که صد و یازدهمین دوره ان از 4 تا 7 ژوئن 2012، 15 تا 18 خرداد 91، در نیویورک برگزار شد)؛ این نمایشگاه بزرگترین نمایشگاه کتاب انگلیسی زبان است که از مهمترین نمایشگاهها در آمریکای شمالی به شمار میرود. این نمایشگاه بیش از 1500 غرفه دارد و 500 نویسنده را در سال 2011 به خود جذب کرد و میزبان 30 هزار بازدیدکننده بود. نمایشگاه کتاب نیویورک که نخستین بار در سال 1902 با حضور «مارک تواین» نویسنده سرشناس آمریکایی برگزار شد، در سال 2011 میزبان چهرههای سرشناسی چون جین فوندا، شارلین هریس و راجر ایبرت بود و امسال نیز برنامه های متعدد زندهای را تدارک دیده بود.
ورودی نمایشگاه کتاب آمریکا که تصویر روی جلد یک کتاب است
نمایشگاه کتاب آمریکا (بوک اکسپو)
7. نمایشگاه بین المللی کتاب روسیه: (بیست و پنجمین دوره آن در سپتامبر 2012، شهریور 91 برگزار می شود)؛ در این نمایشگاه بینالمللی، تقریبا 800 ناشر و موسسه انتشاراتی از روسیه و 56 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران، اوکراین، بلاروس، قزاقستان، لهستان، چین، آلمان، فرانسه و کوبا شرکت میکنند.
نمایشگاه بینالمللی به وسعت 24 هزار متر مربع شامل دو سالن بزرگ و محوطههای پیشگاه های روسیه موسوم به «و.و.تس» دایر میشود. این نمایشگاه را موسسه نمایشگاه بین المللی برگزار میکند. سال گذشته نمایشگاه بین المللی «بلاروس» را به عنوان میهمان افتخاری.
پوتین در نمایشگاه کتاب روسیه
نمایشگاه بین المللی کتاب روسیه
8. نمایشگاه بین المللی کتاب ترکیه _ استانبول: (دومین دوره آن در نوامبر 2012، آبان 91 برگزار میشود)؛ این نمایشگاه که قرار است به مدت یک هفته در شهر استانبول برگزار شود میزبان ناشران داخلی و خارجی در حوزه های مختلف خواهد بود.
علاوه بر این ناشران مختلفی به ویژه از کشورهای آسیایی در این نمایشگاه شرکت خواهند کرد و تازههای نشر خود را در حوزههای ادبی، غیرادبی و آموزشی به مخاطبان و بازدیدکنندگان این نمایشگاه ارائه خواهند داد. نمایشگاه بینالمللی کتاب استانبول یکی دیگر از رویدادهای فرهنگی کشور ترکیه است که در کنار دیگر فعالیتها و نمایشگاههای فرهنگی این کشور از امسال فعالیتهای خود را به صورت مستمر ادامه خواهد داد.
فضای داخلی نمایشگاه کتاب ترکیه
نمایشگاه بین المللی کتاب ترکیه در استانبول
*بزرگترین رویداد برای کتابهای اسپانیایی زبان
9. نمایشگاه بین المللی کتاب گوادلاخارا _ مکزیک: (بیست و چهارمین دوره آن از 24 نوامبر تا 2 دسامبر 2012، 9 تا 12 آذر 91 برگزار میشود)؛ این نمایشگاه که مهمترین رویداد فرهنگی جهان در زمینه نشر کتابهای اسپانیایی زبان است و در مکزیک برپا میشود، هر سال بیش از نیم میلیون نفر بازدید کننده و بیش از 2هزار ناشر را از کشورهای اسپانیایی زبان گرد هم میآورد. روزنامهنگاری و مقالههای دیجیتالی از جمله مطالب مورد توجه دوره پیش این نمایشگاه بود که با شرکت دو برنده جایزه نوبل ادبیات، یعنی «هرتامولر» و «ماریو بارگاس یوسا» برگزار شد.
شیلی میهمان افتخاری نمایشگاه کتاب 2012 گوادلاخارا است.
نمایشگاه بین المللی کتاب گوادلاخارا _ مکزیک
*نمایشگاه قاهره و تاثیرپذیری از بیداری اسلامی
10. نمایشگاه بین المللی کتاب مصر _ قاهره: (چهل و سومین دوره آن، 22 ژانویه 2011، بهمن 90 برگزار شد)؛ در این نمایشگاه 745 ناشر عربی و غیرعربی حضور داشتند که از 29 کشور (17 کشور عربی و 12 کشور غیرعربی) در این نمایشگاه شرکت کردند و «تونس» مهمان افتخاری این دوره از نمایشگاه کتاب قاهره بود و شعار آن «یک سال پس از انقلاب 25 ژانویه» بود که بر جنبهها و موضوعهای مختلف ادبی، سیاسی و اجتماعی مانند نقش طنز و آثار فکاهی در انقلاب، نقش فضای الکترونیکی در شکلگیری انقلاب، شبکههای ماهوارهای و انقلاب، سرمایهداری جهانی و انقلابهای عربی، سیاستهای فرهنگی بعد از انقلاب، پارلمانهای بهار عربی، انقلاب 25 ژانویه و قرارداد جدید اجتماعی، بحران تالیف قانون اساسی در مصر، اسناد الازهر و اتحاد ملی، حکومت مدنی؛ یک واژه و چند مفهوم متفاوت، احزاب و ائتلافها پس از انقلاب و روابط مصر با کشورهای آفریقایی پس از انقلاب ژانویه تمرکز داشت.
در حاشیه چهل و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب قاهره علاوه بر عرضه کتاب و تازههای نشر ناشران مصری و خارجی همایشها و کارگاههای ادبی و غیر ادبی نیز با حضور نویسندگان، مترجمان و شاعران از سراسر جهان برگزار شد.
نمایشگاه کتاب مصر
نمایشگاه بینالمللی کتاب مصر _ قاهره
11. نمایشگاه بینالمللی دوسالانه کتاب دهلی: (25 فوریه تا 4 مارس، 7 تا 14 اسفند 91 برگزار خواهد شد)؛ این نمایشگاه بر انتشارات الکترونیک تمرکز کرده بود و میزبان نمایشگاه کتاب آمریکا بود. چین نیز با تمرکز بر انتشارات الکترونیک خود در این نمایشگاه حضوری ویژه داشت. هندوستان که پس از آمریکا و انگلستان، بزرگترین ناشر کتابهای انگلیسی زبان در دنیاست همواره از این نمایشگاه به عنوان بزرگ ترین رویداد بین المللی کتاب در کشور استقبال میکند. در سال 2010 بیش از 1200 ناشر و کتابفروش در این نمایشگاه شرکت کردند و نمایشگاه میزبان بیش از یک میلیون بازدید کننده بود.
نمایشگاه بین المللی دوسالانه کتاب دهلی
12. نمایشگاه بین المللی کتاب فرانسه _ پاریس Salon du Livre: (سی و دومین دوره آن از 16 تا 19 مارس، 2012، 26 تا 29 اسفند برگزار شد)؛ نمایشگاه کتاب چهار روزه پاریس میزبان حدود 200 هزار بازدید کننده از سراسر فرانسه و کشورهای فرانسوی زبان بود. ژاپن کشور میهمان و شهر مسکو شهر میهمان نمایشگاه کتاب پاریس 2012 بودند. نمایشگاه کتب پاریس هر ساله در ماه مارس در پاریس برگزار میشود.
این نمایشگاه در سال 1981 توسط انجمن ناشران فرانسوی تاسیس شد و اولین بار در گراندپالایس پاریس برگزار شد. از سال 1992 این رویداد مهم دنیای نشر و فروش کتاب فرانسه در مرکز نمایشگاهی پورت دی ورسایلس برگزار شد.
نمایشگاه بین المللی کتاب فرانسه _ پاریس (Salon du Livre)
*نمایشگاهی تخصصی برای کودکان با فرصتهای بیشمار برای هر بازدید کننده
13. نمایشگاه بین المللی کتاب کودک ایتالیا _ بلونیا: (چهل و دومین دوره آن از 9 تا 23 مارس 2012، 29 اسفند 90 تا 3 فروردین 91 برگزار شد)؛ این نمایشگاه یکی از مهمترین رویدادهای بینالمللی است که به نشر آثار کودک اختصاص دارد. در این نمایشگاه هر سال نوآوریهای خاصی صورت میگیرد و به تمامی بازدید کنندگان فرصتهای بیشماری داده میشود تا ارتباط خود را با آن و با بازار نشر آثار کودکان حفظ کنند.
این نمایشگاه هر ساله میزبان بیش از 600 روزنامهنگار از 70 کشور جهان است. در واقع، نمایشگاه بین المللی کتاب کودک بلونیا نمایشگاهی است که در فروردین ماه هر سال به مدت 4 روز در شهر بلونیای ایتالیا برگزار میشود. شهر نیمه صنعتی بلونیا در شمال ایتالیا قرار دارد که در طول سال نمایشگاههای متعددی در زمینههای مختلف علوم، صنعت، فرهنگ و هنر در آن برپا میشود. نمایشگاه بینالمللی کتاب کودک بلونیا، اولین بار در سال 1964 برگزار شد و تاکنون مدت 29 سال است که به فعالیت خود ادامه میدهد. در این نمایشگاه برگزیدهترین آثار منتشر شده برای کودکان و نوجوانان انتخاب شده و به نمایش گذاشته میشود. این نمایشگاه موقعیت مناسبی برای ارزیابی آثار منتشر شده در سطح جهانی و بازاریابی وسیع برای ناشران است. زیرا مرکز بیشترین توجه ناشران کتاب کودک از سراسر جهان محسوب میشود.
نمایشگاه بینالمللی کتاب کودک ایتالیا _ بلونیا
هدف اصلی این نمایشگاه ارائه کتاب های کودکان و ایجاد ارتباط میان دستاندرکاران این حوزه است. در این نمایشگاه جوایز مخصوص نیز به تصاویر آثار منتشر شده داده میشود. نمایشگاه بلونیا دو هیئت داوری دارد. هیئت داورانی شامل کارشناسان و دست اندرکاران مسائل فرهنگی کودکان و هیئت داورانی شامل کودکان 6تا 9 سال که به طور مشترک به داوری درباره کتاب میپردازند. بخش اصلی برنامه نمایشگاه اعطای جایزه به برندگان است. برندگان، پیش از نمایشگاه جایزههای خود را دریافت میکنند، سپس کتابهای برنده و برگزیده در طول مدت نمایشگاه به صورت پوستر و کاتالوگ معرفی شده و در مکانی ویژه به نمایش گذاشته میشود.