«چرا ايران از انتخابات آزاد در سوريه حمايت مي کند؟»عنوان يادداشت روز روزنامه خراسان به قلم سيدحميد حسيني است كه در آن مي‌خوانيد؛تأکيد ايران بر برگزاري انتخابات آزاد و بي طرف در سوريه به عنوان راه حل نهايي مسائل اين کشور به چه معناست؟
در بحبوحه طرح هاي ارائه شده درباره سوريه، همچون طرح کوفي عنان، مدل يمني براي سوريه ايجاد منطقه پرواز ممنوع و... مقام هاي ايراني از گزينه هاي جديدي با عنوان برگزاري انتخابات آزاد و بي طرف که دولت سوريه نقشي در برگزاري آن ندارد به عنوان راهکاري براي حل مسائل سوريه سخن به ميان آورده اند. نخستين بار علي لاريجاني در گفت وگو با العالم با ارائه اين پيشنهاد تصريح کرد: «ما صد در صد معتقديم که بايد در نظام سياسي سوريه اصلاحاتي صورت بگيرد و از ابتدا هم اين مسئله را به مسئولان سوريه گفتيم و آن ها هم قبول داشتند... مي توان کميته اي را در سوريه تشکيل داد که از طريق آن ظرف مدت مشخصي انتخابات مجلس با مشارکت همه گروه ها و حتي مخالفان برگزار شود و در همين فاصله انتخابات رياست جمهوري انجام شود. دولت سوريه با اين مسائل مخالفتي ندارد ولي فرصتي براي اين مسائل نيست.
وقتي با راکت و آرپي جي وارد شهر مي شوند و شهروندان را گروگان مي گيرند، فرصتي براي اصلاحات سياسي به وجود نمي آيد.» چند هفته پس از سخنان علي لاريجاني، علي اکبر صالحي وزير خارجه نيز در مقاله اي که در بخش نظرات (opinion) روزنامه واشنگتن پست منتشر کرد يک گام فراتر نهاد و پيشنهاد برگزاري انتخابات در سوريه تحت نظارت بين المللي را مطرح کرد. صالحي در اين مقاله از انجام اصلاحات سياسي در سوريه حمايت کرد و آن را ضامن تعيين سرنوشت سوريه از سوي مردم اين کشور دانست. وي در بخشي از اين مقاله تصريح کرد: «برگزاري انتخابات رياست جمهوري سالم و شفاف تحت نظارت بين المللي حق مردم سوريه است».
سعيد جليلي دبير شوراي عالي امنيت ملي کشورمان نيز در گفت وگو با شبکه عرب زبان الميادين تأکيد کرد: «بايد مانند همه مردم جهان به مردم سوريه اين فرصت داده شود تا اراده خود را بيان کنند. ما تقريبا از يک سال پيش پيشنهادي با ۴ بند مطرح کرديم. بند اول درباره توقف خشونت ها و خونريزي ها و درگيري هاست. بند دوم وارد شدن به گفت وگوهاي ملي. بند سوم برگزاري انتخابات آزاد و بي طرف و پس از آن نيز با برگزاري انتخابات، مردم سوريه مشخص مي کنند چه خواسته و مطالباتي دارند.
من به آقاي کوفي عنان گفتم طرح شما طرح خوبي است و سبب برقراري ثبات و امنيت در سوريه مي شود؛ اما بايد بند ديگري به آن اضافه کنيم و آن اين که به مردم سوريه اجازه داده شود وارد انتخابات آزاد شوند و در آن اراده خود را بيان و مشخص کنند که چه کسي و چه چيزي را مي خواهند.» رئيس جمهور نيز چند روز قبل در اجلاس سران سازمان همکاري هاي اسلامي به صراحت بر راهکار ايران براي حل بحران سوريه تأکيد کرد و گفت: «ملت ايران از حاکم شدن رأي مردم سوريه در اين کشور، صرف نظر از اين که نتيجه چه خواهد بود، کاملا حمايت مي کند و معتقد است در همه کشورها بايد همين رويه اعمال شود، منتها در فضايي آرام و بر پايه تفاهم که بتوان در آن انتخابات آزاد برگزار کرد.»
آيا در شرايط فعلي که اوضاع در سوريه از حد اعتراض به جنگ تبديل و پول عربستان، قطر، امارات، سلاح ترکيه و ليبي، پوشش رسانه اي غرب و فشار از طريق سازمان ملل پررنگ شده و سوريه به صحنه تسويه حساب قدرت هاي بين المللي و منطقه اي تبديل شده است مي توان اميدي به تحقق راهکار ايران داشت؟ پاسخ به اين سوال حداقل در شرايط فعلي چندان اميدوار کننده نيست اما به طور کامل نيز نمي توان گفت اين طرح عملي نمي باشد. در دنياي امروز يکي از بهترين راه هاي مشروعيت زدايي از رژيم هاي سياسي ايجاد رودررويي با مردم است.
راهکاري که غرب و برخي کشورهاي منطقه اي با استفاده از پتانسيل هاي فرقه اي و منطقه اي در سوريه آن را به کار گرفته اند و در اين رهگذر افزايش آمار کشته شدگان به معني شمارش معکوس براي مشروعيت زدايي آن رژيم است و بر اساس اين رويکرد وقتي نزول مشروعيت به درجه خاصي رسيد، ديگر هر عملي عليه آن رژيم بر اساس اين ديدگاه مشروعيت خواهد داشت. اين فرآيند در سوريه به کار گرفته شده و با کمک بازوهاي ديپلماتيک به پيش مي رود. بيانيه پاياني اجلاس مکه براي تعليق عضويت سوريه در سازمان همکاري هاي اسلامي و تأکيد احسان اوغلو دبيرکل اين سازمان مبني بر اين که «حکومت سوريه به دليل کشتار مردم خود مشروعيت خود را از دست داده» به خوبي نشان دهنده اين فرآيند است.
بر همين اساس طرح پيشنهادي ايران نيز به خوبي «مردم» را به عنوان نقطه مشروعيت زايي هدف گرفته است. طرح ايران حداقل از منظر ديپلماسي عمومي اين پيام را در خود دارد که تهران به دنبال حمايت از فرد خاصي در سوريه نيست و آن چه مبناي حمايت ايران مي باشد کسب نظر مردم در انتخاباتي آزاد و بي طرف است و از طرف ديگر معارضان نيز در برابر اين پرسش قرار مي گيرند که اگر مدعي پشتيباني مردم از خود هستند نبايد از برگزاري يک انتخابات آزاد هراسي داشته باشند.
البته از نگاهي حداکثري تحقق اين ايده نيز غيرممکن نمي نمايد، در اين شرايط مي توان با رايزني با روسيه و چين اين طرح پيشنهادي را به عنوان شيوه متمدنانه براي خروج سوريه از بحران فعلي به طور عملي تري مطرح کرد به ويژه اگر انتخابات رياست جمهوري در آينده اي بسيار نزديک در سوريه برگزار شود و اسد بپذيرد که زودتر از موعد مقرر قدرت را کنار بگذارد و تصميم را به مردم بسپارد. بر اساس اصلاحات حکومت سوريه، انتخابات بعدي رياست جمهوري در سال ۲۰۱۴ با حضور چند کانديدا برگزار مي شود و هر فرد مي تواند ۲ دوره متوالي بر کرسي رياست جمهوري تکيه بزند. در اين فرآيند حتي اگر بشار اسد بپذيرد در انتخابات زودهنگام کانديدا نشود شانس تحقق اين پيشنهاد تا حد زيادي افزايش مي يابد.
البته شايد بتوان مشکل اصلي عملياتي نشدن اين طرح را نگراني مخالفان دولت سوريه از عدم حمايت مردم از آنان و حمايت از دولت دانست که باعث مي شود آنان حاضر نباشند درباره قدرت، براساس اراده مردم تصميم گيري کنند مخصوصا آن که در آن صورت مهمترين حربه سياسي آنان يعني مخالفت مردم با دولت سوريه از کار مي افتد لذا تاکنون به اين طرح واکنش مثبت نشان نداده اند و چه بسا يکي از دلايل پيشنهاد ايران نيز پيش بيني همين واکنش از سوي مخالفان و گرفتن امتياز براي دولت سوريه در ديپلماسي عمومي باشد.
گسترش بحران فعلي در سوريه و تبديل شدن آن به يک جنگ تمام عيار مي تواند ابعاد فاجعه باري در منطقه پيدا کند که در اين صورت جغرافياي جنگ و پايان آن در اختيار طرفين نمي باشد و ابعاد آن از جنگ هاي طايفه اي شيعه و سني و قوميت ها فراتر رفته و تا ايجاد دولت هاي کوچک نيازمند به غرب و چينش جديد در خاورميانه ادامه يابد.
