«الزامات صنعتی شدن کشور»عنوان سرمقاله روزنامه گسترش صنعت به قلم ابراهیم عزیزی است كه در آن ميخوانيد؛نقش بسیار بالای حملونقل در توسعه اقتصادی کشورها بر کسی پوشیده نیست، از اینرو با توجه به این مهم باید برنامهریزی منسجمی بین همه دستگاهها و سازمانهای ذیربط در این رابطه صورت گیرد تا به این ترتیب زیرساختهای مورد نیاز برای شقوق مختلف حملونقل فراهم شود.
در این بین حملونقل ریلی بهدلیل قیمت ارزان و ایمنی بالا از اهمیت دو چندانی برخوردار است. قدمت ورود قطار به کشورمان از مرز یک قرن عبور کرده و در واقع سابقه ایران از بسیاری کشورهای کنونی صاحب تکنولوژی در صنعت ریلی به مراتب بیشتر است. با وجود آنکه صنایع ریلی ایران در وضعیت مناسبی بسر میبرد و فناوری ساخت اکثر تجهیزات ریلی بومی شده، اما زیرساختهای مورد نیاز حملبار و مسافر از طریق شبکه ریلی کشور وضع چندان مناسبی ندارد. یکی از مهمترین دلایل این عدم هماهنگی بین صنعت و حملونقل ریلی نداشتن الگوی مناسب سرمایهگذاری است.
به عبارت دیگر، ساز و کار مدونی برای جذب سرمایههای داخلی و خارجی در این بخش وجود ندارد تا میزان حمل بار و مسافر با اهداف برنامههای توسعهای کشور قرابتی چندانی نداشته باشد. هر چند کارشناسان روشهای مختلفی ازجمله فاینانس داخلی، خارجی و ترکیبی از این دو را بهعنوان راهکار خروج از بنبست کنونی میدانند و استفاده از این روشها را به دستاندرکاران حوزه حملونقل توصیه میکنند، اما در عمل به دلایلی ازجمله ضعف مدیریت اتفاقی امیدوارکنندهای در این خصوص نمیافتد. BOO(احداث، تملک و بهرهبرداری)،BOOT (احداث، تملک، بهرهبرداری و انتقال)،BTO (احداث، انتقال و بهرهبرداری)، BRT (احداث، اجاره و انتقال)،BLT (احداث، اجاره به شرط تملک و انتقال)،BT (احداث و انتقال) و DBFO (طرح، احداث، تامین مالی و بهرهبرداری) ازجمله انواع مختلف روشهای سرمایهگذاری در جهان محسوب میشوند که متاسفانه جایگاهی در بین مدیران کشور ندارد.
به دنبال همین ضعف بود که چند سال پیش برای جبران عقبماندگیهای تاریخی تصمیم گرفته شد تا «سند توسعه صنایع ریلی» تدوین و اجرایی شود. همانگونه که اشاره شد ضعف روشهای سرمایهگذاری یکی از گلوگاههای حملونقل و صنعت ریلی از گذشتههای دور بوده که بهعنوان یک «سد» از گسترش این دو شده است. استفاده از تجربیات جهانی و ارائه راهکارهای مناسب برای جذب سرمایه بهعنوان دو اصل اساسی سند مذکور است که به آنها توجه ویژهای شده است.
از سوی دیگر ایجاد هماهنگی بین ذینفعان حملونقل و صنعت ریلی، توجه به اهداف تعیین شده در برنامههای توسعه و سند چشمانداز ۱۴۰۴ و در نظر گرفتن سند توسعه صنایع مرتبط با حملونقل و صنعت ریلی از دیگر موضوعاتی بهشمار میآید که در سند توسعه صنایع ریلی به آنها پرداخته شده است. بیشک تدوین و اجرای راهکارهای این سند که با همکاری صاحبنظران، استادان دانشگاه و فعالان صنعتی تهیه شده میتواند راه ایران را در مسیر تبدیل شدن در شاخصهای حملونقل و صنعت ریلی منطقه هموار کند اما با این وجود هنوز خبر امیدوارکنندهای از تدوین یا اجرای این سند به گوش نمیرسد. در حال حاضر این بخش با یک خلأ روبهرو است که چنانچه برطرف نشود یکی از مهمترین الزامات صنعتی شدن کشور را در اختیار نخواهیم داشت.