فیبروکیستیک پستان که شایع ترین بیماری پستان ها در زنان میباشد با پیدایش غیر طبیعی توده های منفرد و یا متعدد خوش خیم در داخل نسج یک و یا هردو پستان مشخص میشود . این توده ها اغلب دو طرفه و دردناک بوده و افزایش سایز و تشدید درد در بیماران مبتلا معمولا بطور دوره ای در مرحله قبل از شروع خونریزی قاعدگی اتفاق می افتد .
یکی از خصوصیات بیماری فیبرو کیستیک پستان رشد و بزرگ شدن ناگهانی توده ها در کوتاه ترین زمان میباشد . که این مشخصه در توده های سرطانی پستان ها وجود نداشته و سرطان های پستان معمولا رشد آهسته و بطی دارند .
فیبروکیستیک پستان ها در زنان بین 30 - 50 سال شایع بوده اما در زنانی که در مرحله یائسگی هستند نادر میباشد . زنان یائسه که برای درمان علائم یائسگی هورمون استروژن دریافت میکنند ممکنست مبتلا به بیماری فیبروکیستیک دیر رس پستان ها شوند . لذا ترشح بیش از حد هورمون استروژن عامل ایجاد کننده بیماری فیبروکیستیک پستان قلمداد میشود .
از نظر آسیب شناسی در این بیماری نماهای بافت شناسی مختلفی مشاهده میشود که شامل تغیرات گسترده توده ای و کیستیک در اپی تلیوم پستان ها میباشد .از نظر میکروسکوپی در پستان ها کیست های ریز و درشت و حالاتی بنام پاپیلوماتوزیس – آدنوزیس- فیبروزیس- و هیپرپلازیای داکتال مشاهده میشود اگرچه همگی این تغیرات در نسوج پستان ها خوش خیم میباشند اما در مواردی که از نظر سلولی و نمای میکروسکوپی افزایش تقسیم سلولی ( پرولیفراسیون سلولی ) و غیر همگنی ( Atypia ) در اپی تلیوم سلولی وجود داشته باشد یک ریسک فاکتور جدی در پیدایش سرطان پستان محسوب میشود .
این بیماری با پیدایش توده در پستان ها که بدون علامت بوده و بطور اتفاقی توسط خود خانم ها کشف میشود خود نمائی میکند اما گاهی درد و حساسیت پستان ها باعث تشخیص بیماری میشود . ترشح از نوک سینه ها نیزممکنست به مشکل اضافه شود . در اکثر مواقع این حالات در مرحله قبل از شروع سیکل قاعدگی تشدید میشود . پیدایش و یا نایدید شدن ناگهانی توده های کیستیک از اختصاصات بیماری فیبرو کیستیک پستان ها میباشد که باعث نگرانی خانم های جوان میشود .
با توجه به اینکه توده ایجاد شده در بیماری فیبروکیستیک غیرقابل تشخیص و افتراق با سرطان پستان بر اساس مشاهدات بالینی میباشد انجام بیوپسی ( تکه برداری ) در موارد مشکوک لازم و ضروری است . نگارنده موارد متعددی سرطان پستان در زمینه فیبروکیتیک پستان تشخیص و درمان نموده است .
بایستی توجه داشت که اقداماتی از قبیل سونو گرافی و یا مامو گرافی که خانم ها خیلی به آنها استناد میکنند بهیچ وجه قابلیت تشخیص بافت شناسی و ماهیت واقعی توده های پستان را نداشته و فقط شک بدخیمی و یا خوش خیمی را بر میانگیزند . همکاران پزشکی که بصورت کتبی در گزارشات سونوگرافی و یا ماموگرافی خوش خیمی و یا بدخیمی توده را بطور قطع اعلام مینمایند متاسفانه باعث بروز سوء تفاهم هائی برای ادامه درمان در میان بیماران مبتلا شده و از نظر علمی نیز این نحوه گزارش دهی صحیح نمی باشد . تنها علائمی که به نفع خوش خیمی توده ها میباشند عبارتنداز : درد – کوچک و بزرگ شدن خود بخودی توده ها – و متعدد بودن توده ها و کیست ها . اما اگر یک توده واضح و مشخص در پستان لمس شود بدون توجه به نتایج سونوگرافی و یا ماموگرافی انجام بیوپسی اجباری است .
از نظر درمان گاهی از اوقات درمان هورمونی ضد استروژن و یا آندروژن ( Danazol ) برای ازبین بردن علائم بیماری فیبروکیستیک پستان تجویز میشود که این روش درمان روز به روزاز نظرعلمی طرفداران کمتری درمیان پزشکان پیدا میکند . پروتکل درمانی حاوی چند نوع مکمل گیاهی تقویتی و داروی غیرهورمونی و ضد التهابی توسط دکتر بهزاد نخعی و همکاران در تعداد 108 خانم جوان مراجعه کننده به کلینیک پستان یک مرکز دانشگاهی در جنوب تهران با میزان بهبودی 8/76% علائم و شکایات درعرض 3-6 ماه همراه بوده است .
