|
با وجود بانك اسپرم مى توان درصد زيادى از عوامل مردانه را كه عامل نازايى هستند پيشگيرى كرد. از جمله اهداف بانك اسپرم موارد زير هستند: ۱ حفظ قدرت توليد مثل در تمام طول زندگى براى همه مشاغل پر خطر.
۲ قبل از درمان بيمارى هاى بدخيم و استفاده از شيمى درمانى راديوتراپى.
۳ قبل از درمان بيمارى هاى خودايمنى.
۴ نگهدارى اسپرم براى مدت طولانى جهت افراد داوطلب.
۵ انتخاب زمان مناسب بارورى.
۶ قبل از عمل وازكتومى.
۷ ذخيره و نگهدارى اسپرم براى مردانى كه قادر به توليد مايع منى تازه در زمان هاى مورد نياز نيستند.
۸ ذخيره و نگهدارى اسپرم در اعمال جراحى دستگاه تناسلى كه روند توليدمثل را دچار اختلال مى كند.
•بيمارى و روند اسپرم سازى
دكتر غفارى قائم مقام پژوهشكده ابن سينا در رابطه با تاثير بعضى از بيمارى ها بر روى روند اسپرم سازى مى گويد: «سرطان هايى نظير سرطان بيضه، كبد، خون و... در صورت بروز در دوران جوانى و قبل از ازدواج مشكلاتى را براى فرد به دنبال دارد. معمولاً از شيمى درمانى و پرتودرمانى براى درمان استفاده مى شود. اين درمان ها علاوه بر نابودى سلول هاى سرطانى باعث آسيب دستگاه تناسلى شده و بر روند اسپرم سازى تاثير منفى مى گذارد. (زيرا اسپرم ها همچون سلول هاى سرطانى تكثير سريع دارد.)در بسيارى از موارد افراد مبتلا به سرطان در نتيجه درمان هاى به موقع بهبود پيدا مى كنند حال اگر اسپرم شان ذخيره نشده باشد قدرت بارورى خود را از دست مى دهند. بنابراين به موسساتى كه در ارتباط با سرطان ها هستند پيشنهاد مى شود چنين افرادى را به مراكز مجهز به بانك اسپرم معرفى كنند تا اسپرم هايشان منجمد شده و در موقع نياز مورد استفاده قرار گيرد. در بيمارى هايى نظير بيمارى هاى خودايمنى يا رماتيسمى دارو هاى مصرفى در روند اسپرم سازى اختلال ايجاد مى كنند. در اين افراد ذخيره اسپرم براى حفظ بارورى آنها كمك كننده است.»
تعداد كثيرى از افراد جامعه در معرض مواد سمى قرار دارند كه اين مواد به تدريج باعث كاهش بارورى مى شوند. در بسيارى از موارد خود افراد آگاه به اين مسئله نيستند و يا حداقل در اين زمينه بيمه نشده اند. در اين زمينه دكتر غفارى مى گويد: «افرادى كه در كارخانجات باترى سازى، سيمان و ماشين آلات كار مى كنند و يا با آفت كش ها در ارتباط هستند در معرض خطر بوده و بايد نمونه مايع منى آنها ذخيره شده تا در موقع نياز استفاده شود. از آنجايى كه اين افراد از بيمه هاى تكميلى استفاده مى كنند نياز به تقبل هزينه زياد ندارند. اين در حالى است كه در صورت ايجاد نابارورى بايد هزينه هاى زيادى را براى درمان بپردازند.»دكتر غفارى در ادامه گفت وگو توضيح داد كه در زوجين نابارور بار ها مشاهده شده است روزى كه خانم براى گرفتن تخمك تحت جراحى قرار مى گيرد، به دليل استرس فراوان زوجين، شوهر قادر به دادن نمونه اسپرم نيست و چون دادن اسپرم در همان روز الزامى است در نتيجه شوهر زير تيغ جراحى رفته تا از بيضه وى تكه بردارى شود. اين عمل علاوه بر صرف هزينه اضافى بر روى قدرت بارورى فرد تاثير منفى دارد. زيرا هرگونه دستكارى روى بيضه مى تواند باعث توليد آنتى بادى عليه اسپرم شده و مشكلاتى را براى بيمار ايجاد كند. بنابراين چنين افرادى مى توانند در زمانى كه آرامش دارند نمونه اسپرم را داده تا منجمد شود و زمان گرفتن تخمك از خانم اين اسپرم ها ذوب شده و مورد استفاده قرار گيرد.
•شرايط دادن اسپرم
افراد با نامه پزشك يا بنابر تمايل خود درخواست انجماد اسپرم را مى كنند. در اين صورت پس از ويزيت شدن در مركز مربوطه نمونه اسپرم داده مى شود و در زمانى كمتر از يك ساعت نتيجه مشخص شده و اگر نمونه قابل انجماد باشد منجمد مى شود. قائم مقام پژوهشكده ابن سينا مى گويد: «اين نمونه ها از نظر بيمارى هاى عفونى نظير ايدز، ويروس سايتومگال، هپاتيت و... چك شده و در صورت تقاضاى فرد دهنده بيمارى هاى منتقله از طريق جنسى نيز بررسى مى شوند. افراد پس از بلوغ در هر سنى مى توانند براى دادن نمونه اسپرم اقدام كنند. افزايش سن تاثير بسزايى در كيفيت اسپرم ندارد. اين اسپرم هاى منجمد شده براى سال هاى متمادى قدرت ماندگارى دارند.»
•عوارض اسپرم هاى منجمد شده
دكتر غفارى در رابطه با عوارض اسپرم هاى منجمد شده افزود: «انجماد مشكلات ژنتيكى و بيمارى بر روى اسپرم ها بر جا نمى گذارد. هر چند انجماد باعث كاهش حركت اسپرم به ميزان ۳۰ تا ۴۰ درصد مى شود ولى در كل اسپرم ها از كيفيت خوبى برخوردار هستند به نحوى كه تاكنون در بچه هاى متولد شده از اين طريق عوارضى مشاهده نشده است. از طرفى پس از ذوب كردن مايع منى اسپرم هايى براى لقاح انتخاب مى شوند كه از كيفيت و تحرك خوبى برخوردار هستند.»
•نحوه انتقال اسپرم
در لقاح آزمايشگاهى براى انتقال اسپرم هاى منجمد شده روش هاى متعددى وجود دارد. ۱ _ تزريق درون رحمى IUI) ) ۲ _ لقاح آزمايشگاهى IVF)) ۳ _ تزريق ميكروسكوپى (ميكرو اينجكشن) . بنابر اظهارات دكتر غفارى استفاده از روش ميكرواينجشكن بر دو روش ديگر ارجحيت دارد. علاوه بر افزايش شانس حاملگى، اسپرم كمترى مورد نياز است. در روش IUI حداقل پنج تا شش ميليون، در روش IVF حداقل به يك تا دو ميليون اسپرم نياز است، ولى ميكرواينجكشن با ده تا بيست اسپرم انجام پذير است.
•شرايط منجمد كردن
دكتر غفارى در اين رابطه گفت: «در هنگام دادن نمونه اسپرم فرد نبايد در سه تا پنج روز گذشته مقاربت كرده باشد يا آزمايش منى انجام داده باشد. رعايت نكردن اين فاصله زمانى روى كيفيت اسپرم تاثير مى گذارد. براى منجمد كردن درجه حرارت را به تدريج كاهش مى دهيم و در دماى منهاى ۱۹۶ درجه سانتى گراد در نيتروژن مايع نگهدارى مى كنيم. سلول اسپرم به دليل اينكه سيتوپلاسم كمى دارد به آسانى انجماد را براى سال هاى متمادى تحمل مى كند.»
وى در پايان به امر اطلاع رسانى دقيق تاكيد كرد و ضمن اشاره به اطلاع كم پزشكان در اين مورد افزود: «خود پزشكان در بعضى از شاخه ها نظير راديولوژيست ها، بى هوشى ها بنابر اقتضاى شغلى در معرض خطر بالاى كاهش قدرت بارورى هستند، بنابراين مى توانند از اين بانك سود ببرند. از سوى ديگر به عنوان قشرى كه در ارتباط زياد با بيماران هستند مى توانند در امر اطلاع رسانى نقش مهمى را ايفا كنند.»
|
