وداع امام سجاد(ع)باماه مبارک رمضان
حضرت علی بن الحسین (ع) در دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه در وداع از ماه رمضان می فرماید: اینک آن را وداع میگوییم؛ وداع کسی که هجرانش بر ما غمانگیز است، و روی گرداندنش ما را به اندوه و وحشت دچار کرده، و بر عهده ما پیمان ناگسستنی، و حرمت در خور توجه، و حق لازم دارد. به این خاطر میگوییم 'خداحافظ ای بزرگترین ماه خدا و ای عید عاشقان حق. خداحافظ ای کریمترین همنشین از میان اوقات و ای بهترین ماه در روزها و ساعات.'
سیدالساجدین(ع) ضمن برشمردن نعمت های الهی می فرماید: چه فراوان است عطایت برما! و چه مخصوص است نیکی تو به ما. ما را به دین برگزیدهات راه نمودی، و به آئین پسندیدهات رهنمون شدی، و سالک راهی فرمودی که آن را هموار کردی، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایی دادی.
خداوندا! تو از خالصترین آن وظایف، و برگزیدهترین آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادی که آن را از میان سایر ماه ها برگزیدی و از میان همه زمان ها و عصرها اختیار کردی، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادی، به خاطر آنکه در آن قرآن و نور نازل نمودی، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختی، و روزه گرفتن را در آن واجب فرمودی، و به شب زندهداری در آن ترغیب کردی، و شب قدر را در آن که از هزار شب با ارزشتر است بزرگ داشتی.
پس ما را محض این ماه بر سایر امم برتری دادی، و در پرتو فضل آن ما را از میان همه ملت ها برگزیدی، پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم، و به وسیله روزه و نمازش طالب رحمتی شدیم که برای ما مهیا فرمودی، و آن را وسیله رسیدن به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادری، و آنچه را که از احسانت خواسته شود بخشندهای، و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکی.
همانا این ماه در نزد ما ستوده زیست، و با ما همنشینی پسندیده بود، و برترین منفعت جهانیان را برای ما به ارمغان آورد، پس به هنگام پایان گرفتن وقت، و سرآمدن مدت، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد،
امام چهارم (ع) در دعای خود این ماه را مایه امیدی می نامد که دوری آن رنج آور است و آن را همدمی می داند که زمانی که سپری می شود و به پایان می رسد وحشت آور و دردناک است.
امام سجاد (ع) پس از وداع با این ماه، به راز و نیاز با معبود پرداخته و می فرماید: بارالها! ما اهل این ماهیم که ما را به آن شرافت بخشیدی، و توفیق ادراکش را به ما عنایت فرمودی؛ آنگاه که تیرهبختان وقتش را نشناختند و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند.
امام سجاد (ع) در قسمتی دیگر از این دعا می فرماید: خداوندا! تو را سپاس همراه با اقرار به بدی هایمان، و اعتراف به سهلانگاری مان، در حالی که در قلب هایمان ندامت قطعی، و بر زبانمان عذر صادقانه داریم. پس ما را با توجه به اعتراف به تقصیری که در این ماه داشتیم مزدی عنایت کن که تدارک کننده فضیلتهای دلخواهمان و جایگزین ذخیرههایی باشد که مورد علاقه ماست.
حضرت علی بن الحسین (ع) در ادامه چنین نجوا می کند: خدایا! عذر ما را در کوتاهی از ادای حقت قبول کن، و آینده عمرمان را به ماه رمضان آینده که در پیش داریم برسان، و چون ما را به آن رساندی ما را بر انجام عبادتی که سزاوار توست یاری ده، و به انجام طاعتی که شایسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحی را که موجب تدارک حق تو در آن دو ماه از ماههای زمان خواهد بود به دست ما جاری فرما.
خداوندا هر گناه کوچکی یا بزرگی که در این ماه به آن دست زدیم، یا معصیتی که به آن آلوده گشتیم، یا خطایی که مرتکب شدیم، از روی عمد یا فراموشی، که در آن به خود ظلم کرده، یا حرمت دیگری را بدان
دریده باشیم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستاری حضرتت بپوشان، و به عفوت از ما بگذر، و ما را در آن ماه شهره به پیش دیده شماتت کنندگان قرار مده، و زبان طعنهزنندگان را بر ما باز مکن، و ما را به کاری بدار که سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن چیزی شود که در آن ماه بر ما نمیپسندی، به مهربانیت که پایان ندارد، و احسانت که کاستی نمیپذیرد.
خداوندا! بر محمد و آلش درود فرست و ضایعه دردآور از دست رفتن رمضانمان را جبران کن، و روز عیدمان و فطرمان را بر ما مبارک گردان، و آن را از بهترین روزهایی قرار ده که بر ما گذشته، که بیشترین عفو را موجب، و بیشترین معاصی را محو کننده باشد، و گناهان پنهان و آشکار ما را مورد مغفرت قرار ده.
بارالها! پایان یافتن این ماه را پایان یافتن خطاهایمان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش، ما را از بدی هایمان خارج کن، و ما را از سعادتمندترین اهل این ماه به آن، و پرنصیبترین آنان در آن، و بهرهمندترین ایشان
از خودت قرار ده.
بارالها! هر کس که این ماه را آن طور که بایسته است رعایت کرده، و احترامش را آنچنان که باید حفظ نموده، و حدودش را به بهترین صورت بپاداشته، و از گناهانش به نحو صحیح پرهیز کرده، یا به وسیله کار خیر به تو تقرب جسته که موجب خشنودیت از وی گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشیدی از توانگری خود به ما ببخش، و چندین برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زیرا که فضلت کاستی نگیرد، و خزائن تو نقصان نپذیرد بلکه افزون میشود، و معادن احسانت از بین نمیرود، و همانا عطای تو گوارا عطایی است.
بارالها! بر محمد و آلش درود فرست و همانند پاداش آنان که تا روز رستاخیز این ماه را روزه گرفتهاند، یا به بندگی تو در آن اقدام کردهاند برای ما ثبت کن.
بارالها! در این روز فطر که آن را برای اهل ایمان عید و شادی، و برای اهل آیین خود روز اجتماع و گردهمایی قراردادی؛ از هر معصیتی که دچارش شدیم، یا هر کار بدی که به آن دست زدیم، یا اندیشه بدی که در دل داشتیم؛ به درگاهت توبه میکنیم؛ مانند توبه کسی که خیال بازگشت به گناه را ندارد و پس از توبه به جانب هیچ خطایی برنمیگردد، توبه پاک و خالصی که از شک و تردید پیراسته باشد. پس آن را از ما بپذیر و از ما راضی شو و ما را بر آن استوار بدار.